در ادامه واکنش هنرمندان به تجمع‌ها و تظاهرات خیابانی روزهای اخیر در ایران و حمایت آنان از "حق اعتراض مسالمت‌آمیز"، جعفر پناهی، کارگردان سرشناس، پیشنهاد کرد که حکومت ایران برای روشن شدن "پایگاه مردمی"اش یا اجازه برگزاری رفراندوم بدهد و یا "بدون لشکرکشی" با "تظاهرات آزاد" مردم موافقت کند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

جعفر پناهی در صفحه اینستاگرام خود ابتدا مشاهدات‌اش از فضای امنیتی تهران را تصویر کرده و نوشته است: «از میدان انقلاب به طرف میدان فردوسى مى‌رفتم. هزاران بسیجى موتورسوار، نیروى انتظامى، نیروهاى ضد شورش ... با تجهیزات کامل بین میدان تا چهارراه ولیعصر دیده مى‌شدند. این لشکرکشى براى چیست؟ آیا براى امنیت است؟! بیشتر حس اشغال به دست نیروهاى بیگانه می‌کردم تا امنیت! این همه ترس از تظاهرات براى چیست؟!»

شاخصی برای تعیین "پایگاه مردمی"

این سینماگر سرشناس سپس ادامه می‌دهد: «اگر یک نظام سیاسى پایگاه مردمى داشته باشد، لشکرکشى و کشتار نمى‌کند. ترس با لشکرکشى آشکار مى‌شود که خود به خود معنى آن فاقد پایگاه مردمى است.»

پناهی در پی این مقدمه مقام‌های جمهوری اسلامی را خطاب قرار می‌دهد که «اگر معتقد به پایگاه مردمى هستید اجازه رفراندوم بدهید».

کارگردان ممنوع‌الکار سینمای ایران همچنین با یادآوری سخنان روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، که در سخنرانی خود در بهشت‌زهرا گفته بود: «به چه حقی ملت پنجاه سال پیش از این سرنوشت ملت بعد را معین می‌کند؟ سرنوشت هر ملتی به دست خودش است»، نتیجه می‌گیرد: «خوب مسالمت‌آمیزترین راه، رفراندم است».

جعفر پناهی در ادامه موضعگیری خود در قبال اعتراض‌های گسترده روزهای اخیر در ایران، پیشنهاد دومی را در صورت عدم پذیرش رفراندوم از جانب حکومت، مطرح می‌کند و می‌نویسد: «اگر رفراندم خرج دارد و بودجه‌اش را ندارید، بدون آنکه لشکرکشى کنید، اجازه بدهید فقط یک روز طرفداران حکومت و یک روز دیگر هم بقیه آزادانه و بدون بگیر و ببند تظاهرات کنند. خواهید دید حتى خون از دماغ کسى بیرون نخواهد آمد. آنوقت قضاوت کنید، اطمینان داشته باشید که ملت به نتیجه احترام خواهند گذاشت. شما چطور؟؟»

اعتراض‌های گسترده در ایران روز پنجشنبه گذشته آغاز شد و با سرعت سراسر کشور را فراگرفت. اعتراض‌ها که نخست بیشتر حول مطالبات اقتصادی متمرکز بود، با شتاب رنگی سیاسی به خود گرفت و مجموعه نظام جمهوری اسلامی را هدف قرار داد. تظاهرکنندگان در بیش از ۵۰ شهر کوچک و بزرگ ایران شعارهایی را علیه رئیس جمهوری، رئیس قوه قضائیه، سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی و علیه ولایت فقیه و شخص علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی سر دادند.

مطالبه "رفراندوم" در اعتراض‌های خیابانی

پیشنهاد جعفر پناهی در مورد برگزاری رفراندوم یا اجازه "تظاهرات آزاد" در حالی مطرح می‌شود که معترضان نیز آن را در قالب شعار "رفراندوم، رفراندوم، این است شعار مردم" در روزهای اخیر مطرح کرده بودند.

پیش از پناهی، چهره‌های سیاسی و فرهنگی دیگری مطالبه رفراندوم برای تعیین نوع حکومت در ایران را مطرح کرده بودند. محمد ملکی، نخستین رئیس دانشگاه تهران پس از انقلاب ۵۷، یکی از این شخصیت‌هاست که همواره ضمن تحریم انتخابات در جمهوری اسلامی، بر لزوم برگزاری همه‌پرسی برای تعیین نوع حکومت تأکید کرده است.

محمد نوری‌زاد، کارگردان و روزنامه‌نگار منتقد جمهوری اسلامی و از دیگر مبلغان مطالبه رفراندوم نیز در یکی از جدیدترین پیام‌های تصویری خود بار دیگر خواستار برگزاری همه‌پرسی در ایران برای "روشن شدن تکلیف" مردم و حکومت شده است.

صادق زیباکلام، تحلیلگر سیاسی، روز گذشته به دویچه وله گفت، درصورت برگزاری رفراندوم در ایران، بیش از ۷۰ درصد مردم به جمهوری اسلامی "نه" خواهند گفت و «این را خود مسئولان جمهوری اسلامی هم می‌دانند».

شیرین عبادی، فعال حقوق بشر و دارنده جایزه نوبل صلح، یکی دیگر از شخصیت‌هایی است که در پیامی تصویری ضمن فراخواندن شهروندان ایران به نافرمانی مدنی، حضور در خیابان‌ها و تظاهرات مسالمت‌آمیز را حق مردم دانسته است؛ حقی که قانون اساسی هم آن را به رسمیت می‌شناسد. خانم عبادی از مردم ایران خواسته است تا به اشکال مختلف به جمهوری اسلامی نشان دهند که به آن "اعتماد" ندارند.

حمایت هنرمندان از "حق اعتراض مسالمت‌آمیز"

پیش از جعفر پناهی، گروهی دیگر از هنرمندان ایرانی در داخل و خارج از کشور نیز با تأکید بر حق شهروندان ایران برای اعتراض مسالمت‌‌آمیز، خواستار پرهیز از سرکوب و اعمال خشونت علیه معترضان شده بودند.

ترانه علیدوستی و مهناز افشار (بازیگر)، تهمینه میلانی (کارگردان)، حمید فرخ‌نژاد (بازیگر و کارگردان)، مهدی کرم‌پور (کارگردان و فیلمنامه‌نویس)، شیرین نشاط (عکاس و کارگردان)، علیرضا عصار، فرامرز اصلانی، گوگوش، ابی، هاتف و منصور (خواننده) و رضا دقتی (عکاس)، از جمله هنرمندانی بودند که از حق ‌تجمع‌های مسالمت‌آمیز حمایت کرده و نگرانی ‌خود را از خشونت و خونریزی ابراز کرده بودند.

بیشتر بخوانید: حمایت تعدادی از هنرمندان ایرانی از "حق اعتراض" مسالمت‌آمیز

ترانه علیدوستی خواستار توقف "برخورد فیزیکی با مردم معترض" شده و برای بازداشت‌شدگان آرزوی قرار گرفتن در پناه قانون کرده بود. حمید فرخ‌نژاد "مطالبه‌گری و اعتراض" را حق مردم دانسته و در عین حال خواستار پرهیز معترضان از خشونت شده بود و مهناز افشار خواستار آن شده بود که پاسخ معترضان با "باتوم و گاز اشک‌آور" داده نشود.

"هم‌پیمانی دشمنان برای مشکل‌سازی"

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه پس از سکوتی طولانی، در سخنانی کوتاه به اعتراضات اخیر در ایران واکنش نشان داد و آن را به "دشمنانی" نسبت داد که «با ابزارهای گوناگونِ در اختیارشان از جمله پول، سلاح، سیاست و دستگاه امنیتی هم‌پیمان شدند تا برای نظام اسلامی مشکل ایجاد کنند». رهبر جمهوری اسلامی افزوده است که در مورد حوادث اخیر "حرف‌هایی" دارد که "در وقت آن" در موردشان سخن خواهد گفت.

بیشتر بخوانید: سرخوردگی معترضان در ایران از "مجموعه ساختار نظام"

رسانه‌های وابسته به اصولگرایان تندرو در ایران مدعی نقش "عناصر نفوذی و مأموریت‌دار گروهک‌ها" و نیز آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی در پشت پرده اعتراض‌های اخیر هستند.

طبق گزارش‌های صدا و سیما تاکنون دست‌کم ۲۱ نفر در جریان اعتراض‌های خیابانی در شهرهای مختلف ایران کشته و ۴۵۰ نفر دستگیر شده‌اند. وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی نیز روز دوشنبه (۱۱ دی) طی اطلاعیه‌ای از دستگیری شماری از معترضان در جریان اعتراض‌های خیابانی خبر داده و آنها را "عناصر و اغتشاشگران معاند و محرکین ناآرامی‌های اخیر" نامیده بود.