جمعه خونین زاهدان؛ دستکم ۵۸ کشته و بیش از ۲۷۰ زخمی
۱۴۰۱ مهر ۸, جمعه
وضعیت زاهدان ملتهب است. منابع محلی آمار بالایی از کشتگان و مجروحان ارائه کرده‌اند و رسانه‌های رسمی از کشته شدن مسئول اطلاعات سپاه سیستان و بلوچستان خبر می‌دهند. مدارس زاهدان روز شنبه به خاطر "مسائل امینتی" تعطیل شد.
وضعیت شهر زاهدان همچنان ملتهب است. منابع محلی از کشته شدن دست کم ۵۸ نفر خبر داده‌اندعکس: UGC
تبلیغات
منابع مختلف، آمار متفاوتی از قربانیان و مجروحان اعتراضات زاهدان اعلام کرده‌اند. کمپین فعالین بلوچ می‌گوید، در جریان تیراندازی نیروهای نظامی به سمت معترضان در زاهدان ۵۸ نفر کشته و بیش از ۲۷۰ تن زخمی شده‌اند.
کمپین فعالین بلوچ هویت سه تن از معترضان کشته شده را نیز اعلام کرده است. محمود براهویی اهل شیرآباد، امین از طلبه‌های مدرسه دینی بدرالعلوم زاهدان و رافع نارویی ۲۳ ساله افرادی هستند که در اعتراضات خونین زاهدان در روز جمعه ۸ مهر در زاهدان کشته شده‌اند.
خبرگزاری "حال‌وش" که اخبار سیستان و بلوچستان را منتشر می‌کند هویت یکی دیگر از کشته شدگان اعتراضات را جلیل رخشانی اهل و ساکن زاهدان اعلام کرده است.
عکس‌ها و تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌اند، عمدتا قسمت مردان مصلای اهل سنت را نشان می‌دهند که عده‌ای به شدت زخمی شده‌اند و برخی در حال انتقال آنها هستند اما کمپین فعالین بلوچ می‌گوید، نیروهای نظامی در قسمت زنان مصلای اهل سنت نیز ۲۳ گاز اشک آور پرتاب کرده‌اند.
خبرگزاری" حال‌وش" به نقل از شاهدان عینی نوشت، در میان کشته‌شدگان جمعه خونین زاهدان، زنان و کودکان نیز بوده‌اند.
یک شاهد میدانی به "حال‌وش" گفته است: «نیروهای نظامی به تیم‌های اورژانس اجازه خدمات رسانی به مجروحان را نمی‌دادند و تعدادی زیادی به علت خونریزی جان باختند. نیروهای لباس شخصی با نفوذ در بین مردم معترض در حال آتش زدن به اموال و خودروهای مردم بودند تا با این ترفند مردم را آشوبگر معرفی کنند تا بتوانند به سرکوب گسترده دست بزنند.»
رسانه‌های دولتی و رسمی اعتراضات مردمی زاهدان را "حمله تروریستی" خوانده و آمار قربانیان و مجروحان را نیز اندک اعلام کرده‌اند.
طبق اخبار این رسانه‌ها، سرهنگ علی موسوی، فرمانده اطلاعات سپاه سیستان و بلوچستان در زاهدان کشته شده است.
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران نوشت، علی موسوی در جریان تیراندازی "جمعی از عناصر معاند نظام در نزدیکی مسجد مکی زاهدان" کشته شده است.
احمد طاهری، فرمانده انتظامی سیستان و بلوچستان به صدا و سیما گفت، در جریان درگیری‌های روز جمعه به چهار کلانتری در زاهدان حمله شد. استاندار سیستان و بلوچستان نیز در برنامه خبر صدا و سیما مدعی شد که وضعیت زاهدان آرام است. او تعداد کشتگان را ۱۹ تن و شمار مجروحان را ۲۰ نفر عنوان کرد.
فضای شهر زاهدان اما به شدت امنیتی و ملتهب گزارش می‌شود. مقامات مسئول گفته‌اند کلاس‌های دانشگاه زاهدان از شنبه نهم تا ۱۵ مهرماه به صورت غیر حضوری برگزار خواهد شد و کلیه مقاطع تحصیلی زاهدان، کورین و نصرت آباد هم در روز شنبه به دلیل "رعایت مسائل امنیتی" تعطیل خواهند بود.
درگیری‌های جمعه هشتم مهر در زاهدان، پس از تمام شدن نماز جمعه و سخنرانی مولانا عبدالحمید آغاز شد.
طبق اعلام کمپین فعالین بلوچ، "شماری از نیروهای لباس شخصی با لباس بلوچی پس از نماز جمعه در مقابل مصلای اهل سنت زاهدان علیه حکومت شعار سر داده و مردم را به سمت کلانتری ۱۶ کشاندند: « پس از تجمع مردم در مقابل کلانتری ۱۶ بود که نیروهای نظامی به سمت معترضان تیراندازی کردند.»
به گزارش این کمپین، با کشته شدن برخی از معترضان، مردم خشمگین به سمت کلانتری‌های دیگر شهر زاهدان حمله کردند.
نت‌بلاکس که دسترسی به اینترنت در جهان را دیده‌بانی می‌کند، از محدودیت دسترسی به اینترنت در کل استان سیستان و بلوچستان خبر داد.
گیسوبُران؛ نماد خشم و سوگواری
در اعتراض به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. این آیین از رسوم دیرینه ایرانیان در سوگواری است که حال به نمادی از خشم و اعتراض تبدیل شده است.
در اعتراض به مرگ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی و حتی زنانی از دیگر کشورها در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. گیسو بریدن یا "زلف گشودن" بخشی از آیین دیرینه سوگواری در میان ایرانیان و همچنین ملت‌های مختلف دیگر است.
به روایت معترضان، بریدن مو به نمادی از خشم تبدیل شده است. شهلا شفیق جامعه شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی مقیم فرانسه در این باره می‌نویسد: «يکی از معناهای نمادين اقدام زنانی که برای اعتراض به حجاب اجباری گيسو می‌برند اين است: شما هستی مرا با رشته مو و گيسوانم به بند کشيده‌ايد، پس من اين رشته را می‌برم.»
عکس: Michael Kuenne/PRESSCOV/ZUMAPRESS.com/picture alliance
در اساطیر ایران باستان، ایزد بانوی مادر، سرور آسمان و طبیعت و همچنین نماد باران و باروری محسوب می‌شد. از همین رو است که گیسوبُران زنان اهمیت می‌یابد؛ زیرا به معنای قطع باروری و برکت تلقی می‌شود.
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
یکی از قدیمی‌ترین آثار بازتاب آیین بریدن مو در "گیلگمش" به ثبت رسیده است. گیلگمش در سوگ یار نزدیک خود انکیدو موهایش را می‌برد و می‌گوید: «دستور می‌دهم تا همه مردم اورک برتو بگریند و مویه مرگ سر دهند، مردم از اندوه سر خود را فرود خواهند آورد و آن هنگام که به زیر خاک روی، برای تو موهایم را بلند خواهم کرد.
عکس: Yiannis Kourtoglou/REUTERS
در شاهنامه فردوسی نیز فرنگیس همسر سیاوش در سوگ او او گیسوی خود را می‌برد: همه بندگان موی کردند باز/ فرنگیس مشکین کمند دراز/ برید و میان را به گیسو ببست/ به فندق گل ارغوان را بخست
عکس: Ervin Shulku/ZUMAPRESS.com/picture alliance
حافط نیز در اشعار خود به این آیین اشاره کرده است و می‌گوید:« گیسوی چنگ بِبُرّید به مرگِ مِیِ ناب/ تا حریفان همه خون از مژه‌ها بگشایند
عکس: Quinn Bender/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سلمان ساوجی از شاعران قرن هشتم هجری هم در اشعار خود به بریدن مو اشاره کرده و می‌گوید:« ای صبح‌دم، چه شد که گریبان دریده‌ای/ وی شب، چه حالت است که گیسو بریده‌ای/ ای پرچم، از برای چه مو باز کرده‌ای/ وی سنجق، از عزای که گیسو بریده‌ای
عکس: Remon Haazen/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سیمین دانشور هم در رمان "سووشون" از درخت گیسو نوشته است: « «درخت گیسو در تمام گرمسیر معروف است. اول بار که درخت گیسو را دیدم، از دور خیال کردم درخت مراد است. نزدیک که رفتم دیدم گیس‌های بافته شده به درخت آویزان کرده‌اند؛ گیس‌های زن‌های جوانی که شوهرهایشان جوان‌مرگ شده بود.»
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
نجم‌الدین گیلانی و همکاران در کتاب "بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آئین‌های لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه به "خراشیدن روی و برین گیسو" و پیچاندن آن به دور دست در میان اقوام ایرانی کرد و لر اشاره می‌کند. در آیین چمر که در میان مردم استان‌های کرمانشاه، ایلام و لرستان رواج دارد، زنان به زاری پرداخته و گیسوی خود را پریشان می‌کنند.
عکس: Fredrik Persson/TT NYHETSBYRÃ N/picture alliance
بریدن مو تنها مختص فرهنگ ایران نیست. چهارم مهرماه، هزاران تن از زنان کرد شمال سوریه در همبستگی با زنان ایرانی تجمعی برپا کردند و شمار زیادی از آنان به نشانه اعتراض گیسوان خود را بریدند. ملک موسو، خواننده مشهور ترکیه‌ای نیز در حمایت از جنبش اعتراضی زنان، هنگام اجرای کنسرت موهایش را چید.
