جمعیت جهان در سال ۲۰۱۱ به رقم بی‌سابقه ۷ میلیارد نفر رسیده است. نرخ رشد جمعیت جهانیان همچنان رو به افزایش است و به پیش‌‌بینی سازمان ملل متحد، تا پایان سال ۲۰۵۰ به ۹ میلیارد نفر و تا پایان قرن حاضر به بیش از ۱۰ میلیارد نفر خواهد رسید.

اما این انفجار جمعیت در همه‌مناطق جهان یکسان نیست. در بسیاری از کشورهای صنعتی و پیشرفته جمعیت حتی سیری نزولی را طی می‌‌کند. در ژاپن، این روند شتابناک‌تر خواهد بود.

ژاپن در حال حاضر با حدود ۱۲۸ میلیون نفر دهمین کشور پرجمعیت جهان است. اما به پیش‌بینی وزارت بهداشت و امور اجتماعی ژاپن، این کشور در ۵۰ سال آینده یک‌سوم جمعیت خود را از دست خواهد داد.

بر اساس گزارشی که روز دوشنبه (۳۰ ژانویه/۱۰ بهمن) از سوی این وزارت‌خانه در توکیو منتشر شد،‌جمعیت ژاپن تا سال ۲۰۶۰ به ۸۷ میلیون نفر کاهش خواهد یافت.

در همین حال شمار افراد بالای ۶۵ سال در این کشور۴۰ درصد افزایش می‌یابد  و به حدود دو برابر تعداد کنونی خواهد رسید. در عوض شمار افراد بین ۱۵ تا ۶۴ سال که از توانایی کار کردن برخودار هستند، به حدود نیمی از میزان فعلی سقوط خواهد کرد.

نتیجه طبیعی این روند آن است که برای ثبات سیستم تأمین اجتماعی در آینده نسل جوان ناچار از تحمل فشار بیشتری خواهد بود.

پیامدهای اقتصادی روند نزولی جمعیت

پیامدهای اقتصادی روند نزولی جمعیت را از هم‌اکنون نیز می‌توان در ژاپن دید. یوشی‌هیکو نودا، نخست‌وزیر ژاپن اعلام کرده است، به منظور جبران افزایش هزینه‌های خدمات اجتماعی، مالیات بر ارزش افزوده که در حال حاضر ۵ درصد است، تا اکتبر ۲۰۱۵ دو برابر خواهد شد.

هزینه خدمات اجتماعی ژاپن سالانه حدود ۱۰ میلیارد یورو افزایش می‌یابد و با توجه به این‌که میزان بدهی‌های ژاپن در حال حاضر بیش از دو برابر تولید ناخالص ملی سالانه است مشکلات حاصل از این روند عظیم خواهد بود.

وزارت بهداشت و امور اجتماعی ژاپن اعلام کرده است تا سال ۲۰۴۸ جمعیت این کشور کمتر از ۱۰۰ میلیون خواهد شد و تا سال ۲۰۶۰ این رقم ۱۳ میلیون دیگر کاهش خواهد یافت.

بر همین اساس، جمعیت زیر ۱۵ سال ژاپن به بیش از نصف یعنی حدود ۸ میلیون کاهش پیدا خواهد کرد، در حالی که جمعیت  بالای ۶۵ سال ۱۸ درصد افزایش می‌یابد و به ۳۵ میلیون نفر می‌رسد که معادل حدود ۴۰ درصد کل جمعیت است. افراد بالای ۶۵ سال در سال ۲۰۱۰ تنها حدود ۲۳ درصد جمعیت ژاپن را تشکیل می‌دادند.

علل کاهش جمعیت و افزایش سالمندان

براساس آمارهای بین‌المللی، در حال حاضر میانگین زاد‌وولد در جهان سالانه ۵ / ۲ نفر در برابر هر صد نفر است. این رقم در سال ۲۰۱۰ در ژاپن ۳۹ / ۱ درصد بوده و در سال ۲۰۶۰ به ۳۵ / ۱ درصد تنزل خواهد کرد.

اما دلیل پیر شدن سریع جامعه ژاپن بالا رفتن دائمی متوسط طول عمر ساکنان این کشور است. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، میانگین طول عمر مردم ژاپن تا سال ۲۰۶۰ بیش از ۴ سال افزایش خواهد یافت.

در آن زمان طول عمر متوسط مردان ۸۴ سال و طول عمر متوسط زنان حدود ۹۱ سال خواهد بود.

روندی که در ژاپن مشاهده می‌شود، در اغلب کشورهای صنعتی دیگر نیز قابل ملاحظه است. آلمان نیز از جمله کشورهایی است که جمعیت آن رو به کاهش است، در حالی که تعداد سالمندان آن همواره بیشتر می‌شود.

FV/JT