بیستم ماه مه "روز جهانی زنبور" نامگذاری شده است. این مناسبت برای جشن گرفتن به وجود نیامده، بلکه برای یادآوری خطر نابودی نسل زنبورها بر روی کره زمین است.
جمعیت زنبورها در جهان با خطر انقراض روبه رو استعکس: Arte 360 ° Reportage/ Medienkontor
تبلیغات
یک روز بهاری را تصور کنید که وِز وِز زنبورها را در میان گلهای تازه شکفتهشده نمیشنوید. در همین روز اگر سری به طبیعت یا فروشگاه محله خود بزنید، از میوهها و سبزیجات رنگارنگ و گلها و شکوفههای دلربا بر درختان هم خبری نخواهد بود. این صحنهای از یک فیلم علمی-تخیلی نیست، بلکه پیشبینی واقعی از جهانی بدون زنبورهای عسل است. زنبورها قهرمانان بیجیره مواجب کشاورزی و تنوع زیستی روی کره زمین هستند. ناپدید شدن آنها زنجیرهای از کمبود غذا و بحرانهای اقتصادی تا از بین رفتن زیستگاههای طبیعی برای جانوران را به همراه خواهد داشت.
بیستم ماه مه (۳۰ اردیبهشت) "روز جهانی زنبور" نامگذاری شده است. این مناسبت برای جشن گرفتن به وجود نیامده، بلکه برای یادآوری خطر نابودی نسل زنبورها بر روی کره زمین است. در این مطلب نقش زنبورها برای زندگی انسانها را به طور خلاصه مرور میکنیم.
زنبورهای عسل در تنوع زیستی، کشاورزی و اقتصاد نقش مهمی ایفا میکنند. اگر این حشرات کوچک از بین بروند، رژیم غذایی انسانها محکوم به تغییر است، اکوسیستمها فرو میپاشند و معیشت بسیاری از مردم به خطر میافتد.
برای تولید یک شیشه عسل، زنبورها باید بین کندو و حداقل ۴۵۰ هزار تا سه میلیون گل پرواز کنند. گرچه در طبیعت حشرات گرده افشان دیگری هم وجود دارند، اما یک سوم تمامی میوهها و صیفیجات حاصل گردهافشانی زنبورها هستند.
عسل تنها بخش کوچک و مفیدی از مواد غذایی انسان را تشکیل میدهد که توسط زنبورهای عسل تولید میشود. علاوه بر آن، از زنبورها برای تولید نوعی موم نیز استفاده میشود. بدون این موم، بسیاری از محصولات غذایی و تولیدات صنعتی از جمله پاستیلها آنچنان به هم میچسبند که قابل استفاده نخواهند بود.
ربات زنبوری با قدرت پرواز از سطح آب
00:51
This browser does not support the video element.
بسیاری از مردم صبح را با نوشیدن قهوه آغاز میکنند. زنبورها هم مانند انسانها علاقه زیادی به کافئین دارند. جذب شدن زنبورهای عسل به کافئین، تضمینی است که هر روز صبح شما بتوانید فنجان قهوه به دست، روز کاری خود را آغاز کنید.
شاید تا کنون به این فکر نکرده باشد که تیشرتی که به تن دارید یا روتختی کتانی که بر روی آن میخوابید محصول تلاش این حشرات پر سر و صدا است. اگر گرده افشانی زنبورها نباشد، پنبهای در کار نخواهد بود.
جمعیت زنبورها به علت مسمومیت ناشی از آفتکشها، تغذیه ناکافی و استرس ناشی از جابهجاییهای مداوم برای گردهافشانی و آلودگیهای زیستمحیطی و ساختمانسازی در حال افول است.
روشهای نوین زنبورداری، وضع مجازات برای از بین بردن تعمدی زنبورها و تاسیس شرکتهای تولید واکسن برای زنبورها به منظور حفظ جمعیت آنها از جمله رویکردهایی است که کشورهای پیشرفته برای جلوگیری از انقراض زنبورهای عسل به کار میبرند.
با وجود همه این تمهیدها، لازم است بیشتر از گذشته با زنبورها مهربان باشیم. در صورت ورود به ساختمان با بازگذاشتن در و پنجره به خروجشان کمک کنیم. گلکاری بالکنها و فضاهای شهری و ساختن لانه برای آنها میتواند کمک بزرگی به ادامه حیاتشان باشد.
بدون حشرات، هرگز!
غذایشان شته است و پشه، روی درختان میوه و سبزیجات جاخوش میکنند، آفتها و باقیمانده حشرهها و گیاهان پوسیده را میخورند و اگر بدانیم چه سودی برای ما دارند، دیگر شاید چندشآور یا ترسناک نباشند. با حشرات سودمند آشنا شویم.
عکس: H. Scott Hoffman/AP Images/picture alliance
بدون حشرات، هرگز!
غذایشان شته است و پشه، روی درختان میوه و سبزیجات جا خوش میکنند، آفتها و باقیماندهی حشرهها و گیاهان پوسیده را میخورند و اگر بدانیم چه سودی برای ما دارند، دیگر شاید چندشآور یا ترسناک نباشند؛ با حشرات سودمند آشنا شویم.
عکس: Iryna Novytsky
پرکار و زحمتکش
یک نمونهی مشهور اینگونه حشرهها زنبور است. عسل، محصول معروف زنبورهاست. اما بدون گردهافشانی که شغل دیگر آنهاست، درختان میوه بار نمیدادند. زنبورها در سراسر جهان در خطرند. در برخی کشورها، مثلا در بخشهایی از چین حتی نسل آنها منقرض شده است. گناه این انقراض نسل هم بر گردن مواد شیمیایی دفع آفات گیاهی و یک نوع کنه است.
عکس: picture-alliance/dpa
کفشدوزک، زیبا و مفید
کفشدوزکها در حقیقت شته میخورند و شپشک. شاید به همین خاطر است که انسانها کفشدوزکها را دوست دارند! یک کفشدوزک تا ۵۰ شپش و شته را در روز از بین میبرد. این رقم در طول زندگی پربار یک کفشدوزک به چندین هزار میرسد!
عکس: Fotolia/ K.-U. Häßler
حتی لارو کفشدوزک هم مفید است
کفشدوزکها با این قابلیتهایشان بهترین موجودات در مبارزهی بیولوژیک با آفتها به شمار میروند. بدون ذرهای مواد شیمیایی کشاورزان میتوانند با یاری کفشدوزکها آفتهایی چون شتهها و شپشکهای مضر را از محصولاتشان دور کنند. حتی لارو کفشدوزکها هم قادر به مبارزه با این آفتهاست.
عکس: cc/by/sa/Martin Eberle
پارازیتهایی بیخطر برای انسان
برای انسان زنبورهای متعلق به خانوادهی Ichneumonidae بی خطرند. اما برای حشرات زیانبار مشخصی دیدار با آنها یعنی پایان زندگی. Ichneumonidae ها شاخکهای خود را مثل مته وارد بدن بید، کنه و شپش میکنند. حشرهی ماده در بدن میزبان تخم میگذارد و از این تخم یک لارو گرسنه بیرون میجهد و میزبان را از درون "نوش جان" میکند.
عکس: cc/by/sa/Panox
راهزنان کوچک و سودمند
سوسکهای زمینی با دزدی روزگار میگذرانند! اما خبر خوش؛ این راهزنان کوچک بیش از همه جانورانی را شکار میکنند که ما با کمال میل میخواهیم از دستشان راحت شویم. برای مثال حشرههای راستهی ایزوپودا یا کرم پیله یا حلزونها. آنها را در بسیاری از نقاط زمین میتوان پیدا کرد.
عکس: cc/by/sa/Soebe
خزندههای سیاه
این یک سوسک است، هر چند که در نگاه اول به یک کرم میماند. قاببالان یا سوسکها متنوعترین راسته از حشرات هستند.سوسکها دارای یک لایه یا قاب محکم روی بالهای کوتاه خود هستند. تا کنون ۵۰ هزار گونه از آنها در سراسر جهان کشف شده است. این حشرات عاشق Bark beetle و لارو (کرم) حشرات (ماگوت) ها هستند و بقایای حیوانات و گیاهان و حیوانات مرده و پوسیده را هم میخورند.
عکس: cc/by/sa/Hedwig Storch
کمخطرتر از آنچه گمان میرود
شاید دیدن یک زنبور سرخ (Hornet) بدن آدم را به لرزه بیندازد. اما نترسید! زهر این زنبور از زهر زنبورهای مهاجم (Waspe) کم خطرتر است. زنبورهای سرخ شیفتهی شهد گیاهاناند. اما به بچههایشان شهد با حشره مزه میدهد؛ یک دسته زنبور سرخ روزانه تا نیم کیلو حشره را قورت میدهد!
عکس: cc/by/sa/Flugwapsch62
و در پایان ...
... عنکبوتها. جانورانی که وجود ۸ پا در بدنشان باعث شده در دستهی حشرهها قرار نگیرند. جانورانی مفید. چرا که عنکبوتها هرچه را که از نظر ما مزاحم و مضر است شکار میکنند و میخورند؛ پشه، بید، مگس و شته برای ما مزاحم و برای آنها غذای خوشمزه به شمار میروند.
عکس: C.M./Fotolia
عنکبوتها را نکشید!
برای همین، نترسید، حالتان را به هم نزنند، پا رویشان نگذارید بلکه خوشحال باشید که آنها وجود دارند!