طبق نظرسنجی‌ای که اخیر در آلمان انجام گرفته، ۴۵ درصد ترک‌های آلمان، در این کشور احساس بیگانگی می‌کنند. این نظرسنجی که بر اساس ۱۰۰۰ مصاحبه تلفنی از ماه ژوئن تا اوت انجام گرفت، ارزش‌ها، بینش‌ها، سطح زندگی، عادت‌های مصرفی آلمانی‌ها، ترک‌های ترکیه و آلمانی‌های ترک‌تبار را مقایسه می‌کند.

این نظرسنجی نشان می‌دهد که اکثر ترک‌هایی که در آلمان زندگی می‌کنند، از لحاظ استانداردهای اجتماعی بیشتر از آنچه که تصور می‌شود، خود را به جامعه آلمان وفق داده‌اند. به ویژه جوانان بین ۱۵ تا ۲۹ ساله از لحاظ مدرک تحصیلی، تسلط به زبان و بهره‌گیری از رسانه‌ها خود را به جامعه آلمان تطبیق داده‌اند. اکثریت آنان مهاجرت به آلمان و زندگی در این کشور را نیز به تصمیمی درست می‌دانند.

۸۰ درصد آنها عقیده دارند که در این کشور می‌توان، مستقل از اصل و نسب، بسوی اهداف مورد نظر حرکت کرد. حتی نهادهای آلمانی مورد تائید این جوانان قرار دارند. اما از لحاظ فرهنگی تمایلات دیگر در آنها دیده می‌شود. این افراد بیشتر به باورهای سنتی گرایش دارند و حدود ۹۳ درصد آلمانی‌های ترک‌تبار جوان خواستار حفظ فرهنگ و رسوم خود هستند.

نسل جوان ترک‌ها سنتی‌تر از پدر و مادرشان

عجیب است که عقاید سنت‌گرا درافراد ترک بین ۱۵ تا ۲۹ سال به شدت آشکاراست. باکره بودن قبل از ازدواج، عدم پذیرش سقط جنین و ایمان به بهشت از جمله این اعتقادها هستند. به نظر هلگر لیلیبرگ، مدیر سازمان نظرسنجی بین‌المللی لیلیبرگ، این جوانان حتی از پدرو مادران خود سنتی‌ترهستند. وی منشا این سنت‌گرایی را در واکنش این جوانان نسبت به فشار جامعه آلمان برای چشم پوشی از ارزش‌های فرهنگی خود می‌داند.

در عین حال جایگاه جوانان ترک‌تبار در آلمان از لحاظ اندیشه و بینش فرهنگی بین ترک‌ها در ترکیه و آلمانی‌ها قرار دارد. نقش‌ها در خانواده و همچنین زندگی مشترک بین زن و مرد از جمله مواردی هستند که این گروه‌ها متفاوت به آن می‌نگرند. حدود نیمی از ترک‌هایی که در آلمان زندگی می‌کنند، رابطه‌ی جنسی یک زن با یک مرد را قبل از ازدواج نمی‌پذیرند و به همین نسبت آنها برای پدر و مادران خود حق اظهار نظر و تصمیم گیری درباره‌ی همسر آینده‌شان قائل می‌شوند.

اما تنها ۷ درصد آلمانی‌ها مخالف ارتباط جنسی قبل از ازدواج هستند و فقط ۵ درصد آنان به نظر پدر و مادر خود در انتخاب همسر آتی‌شان توجه دارند. این در حالی است که یک سوم آلمانی‌های ترک‌تبار خود را موظف می‌دانند که برای حفظ آبرو و حرمت خانواده به خشونت متوسل شوند.

"وقتی صحبت جذب شدن به جامعه می‌شود، بیشتر منظور همگون ساختن این افراد با جامعه آلمان است"

هلگر لیلیبرگ در این باره می‌گوید: «به نظر من در رابطه با تساهل جنسی مشکلات بسیاری وجود دارد. مثلا در رابطه با موضوع همجنس‌گرایی و آزادی زن، من مشکلاتی می‌بینم که نشانگر متعصب بودن این افراد هستند و منجر به محدود شدن آزادی یک فرد می‌شوند.»

مدیر سازمان نظرسنجی اعتقاد دارد که این ارزش‌های متفاوت حتی در آینده نیز تغییر نخواهند کرد. به اعتقاد وی: «بزرگترین مشکل جامعه آلمان این است که وقتی صحبت جذب شدن به جامعه می‌شود، بیشتر منظورهمگون ساختن این افراد با جامعه آلمان است تا تطبیق. بنابر این نظرسنجی چنین یکپارچگی‌ای در جامعه آلمانی در آینده روی نخواهد داد.»

وجه مشترک در ارتباط با ارزش‌های اصولی

در رابطه با مجموعه‌ای از ارزش‌های اصولی مثل دموکراسی، حقوق بشر و احترام به فرهنگ‌ها و ادیان دیگر اختلاف نظر شدیدی بین آلمانی‌ها، ترک‌های ترکیه و آلمانی‌های ترک‌تبار وجود ندارد، اما حدودا نیمی از ترک‌هایی که در آلمان زندگی می‌کنند احساس بیگانگی می‌کنند و تنها حدود یک چهارم آنان، کشور آلمان را به عنوان وطن خود می‌بینند.

به همین خاطر جای تعجب نیست که اکثر افرادی که درنظر سنجی شرکت کردند، خواستار این هستند که آلمانی‌ها آداب و رسوم آنها را مد نظر قرار دهند. حتی بیش از یک سوم این افراد قصد دارند که برای مدت طولانی به ترکیه برگردند.

کنان کلات، مدیر انجمن ترک‌ها در آلمان خواستار یک بررسی انتقادی از نتایج این نظرسنجی شده است. وی می‌گوید: «ترک‌ها می‌خواهند، نشان بدهند که هم مسلمانان خوبی، هم ترک و هم آلمانی خوبی هستند. ترک‌ها می‌خواهند ارزش‌های خود را حفظ کنند، اما در عین حال خود را جزیی از جامعه و آلمان را کشور خود می‌دانند. البته از طرف دیگر می‌گویند که در آلمان مورد تبعیض قرار می‌گیرند.»

ترک‌های آلمان یقین دارند که حتی اگر کسی کشور آلمان را همانند ترکیه به عنوان وطن خود بداند، به زبان مادری و فرهنگ خود پایبند می‌ماند.