جیمی کارتر، رئیسجمهور پیشین آمریکا در صد سالگی درگذشت
۱۴۰۳ دی ۱۰, دوشنبه
جیمی کارتر، رئیسجمهور پیشین آمریکا درگذشت. او در یکی از بحرانیترین شرایط جهان رئیسجمهور آمریکا بود. گروگانگیری کارکنان سفارت آمریکا در تهران و حمله شوروی به افغانستان در دوره ریاست جمهوری کارتر اتفاق افتاد.
تبلیغات
جیمی کارتر، رئیسجمهور پیشین آمریکا روز یکشنبه ۹ دی (۲۹ دسامبر) ساعت ۱۵:۴۵ دقیقه به وقت محلی در خانهاش در پلینز واقع در ایالات جورجیا در سن صدسالگی درگذشت.
چیپ کارتر، پسر جیمی کارتر در بیانیهای گفته است: «پدرم نهتنها برای من بلکه برای همه کسانی که به صلح، حقوق بشر و عشق اعتقاد دارند یک قهرمان بود. ما، فرزندانش، او را از راه همین باورها با جهان به اشتراک گذاشتیم.»
پسر کارتر در ادامه افزود: «جهان به خاطر روشی که او مردم را گرد هم آورد، خانواده ماست و از همه شما سپاسگزاریم که با ادامه این عقاید مشترک، یاد او را گرامی میدارید.»
گروگانگیری آمریکاییها در ایران
جیمی کارتر از سال ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۱ رئیسجمهور آمریکا بود و در چهار سال ریاست جمهوری او بحرانهایی مانند گروگانگیری در سفارت آمریکا در تهران و اشغال افغانستان به دست اتحاد جماهیر شوروی اتفاق افتاد.
کارتر برای رهایی گروگانهای آمریکایی دستور انجام عملیاتی محدود در خاک ایران را صادر کرد اما این "ماموریت" شکست خورد و این ناکامی یکی از عوامل شکست او در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بوده است.
سفارت آمریکا پس از اشغال، "لانه جاسوسی" نام گرفت و این ماجرا ۴۴۴ روز طول کشید. جمهوری اسلامی گروگانهای آمریکایی را روز مراسم تحلیف رونالد ریگان رقیب کارتر از حزب جمهوریخواه آزاد کرد. پس از این حادثه حمله به سفارتخانهها و گروگانگیری شهروندان غربی به یکی از ارکانهای اصلی سیاستهای جمهوری اسلامی تبدیل شد.
تبلیغات
ادامه فعالیت کارتر بعد از ترک کاخ سفید
کارتر پس از ترک کاخ سفید به همراه همسرش روزالین، "مرکز کارتر" را در آتلانتا برای ترویج دموکراسی، حقوق بشر و توسعه اقتصادی تأسیس کرد. او تا سنین بالا به فعالیتهای بشردوستانهاش ادامه داد و در سال ۲۰۰۲ به دلیل "تلاش برای حل مسالمتآمیز مناقشات بینالمللی"، جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.
جیمی کارتر مسنترین رئیسجمهور پیشین زنده بود و هیچ یک از روسایجمهور پیشین آمریکا به سن او نرسیدند. او ۷۷ سال با روزالین کارتر همسرش زندگی مشترک داشت. روزالین کارتر یک سال پیش درگذشت.
ادای احترام دونالد ترامپ به کارتر
واکنش به درگذشت جیمی کارتر در داخل آمریکا بسیار گسترده بود. جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا کارتر را به عنوان "شخصیتی بزرگ" و "شجاع" ستود. بایدن گفت که کارتر از جمله برای ریشهکنی بیماریها، صلح، ترویج حقوق بشر، انتخابات آزاد و عادلانه مبارزه کرد. به گفته بایدن، کارتر "زندگی مردم در سراسر جهان را نجات داد، بهبود بخشید و تغییر داد."
دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب آمریکا نیز از کارتر تقدیر کرد. ترامپ گفت کارتر در زمان دشوار خود "تمام تلاشش را برای بهبود زندگی همه آمریکاییها به کار برد" و برای این تلاشها، همه مردم از او سپاسگزارند.
کارتر آخرین روزهای عمرش را در خانه سپری کرد
کارتر در سال ۲۰۱۵ بیماری سرطان خود را به طور علنی اعلام کرد اما گفت که با موفقیت این بیماری درمان شده است. رئیسجمهور پیشین آمریکا اما در سالهای اخیر، به دلیل چند مرتبه زمینخوردن چندین بار به بیمارستان منتقل شده بود.
وضعیت سلامت کارتر اخیرا وخیم اعلام شده بود. او در فوریه ۲۰۲۳ پس از چندین بار بستریشدن در بیمارستان، معالجات پزشکی خود را نیز قطع کرده و به مراقبتهای خانگی رفت تا آخرین روزهای عمرش را در خانه سپری کند.
پیام تسلیت اولاف شولتس
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان در واکنش به درگذشت جیمی کارتر، در پیامی در صفحه شخصیاش در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) با مردم آمریکا ابراز همدردی کرد.
او نوشت: «ایالات متحده یک مبارز متعهد برای دموکراسی را از دست داده است. جهان یک میانجی بزرگ برای صلح در خاورمیانه و حقوق بشر از دست داد.»
تقدیر گوترش از جیمی کارتر
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز یکشنبه از کارتر برای مشارکتهای قابل توجه او در صلح بینالمللی از طریق توافقات "کمپ دیوید"، معاهده SALT II و معاهدههای کانال پاناما تقدیر کرد.
به گفته گوترش، کارتر نقش کلیدی در میانجیگری در منازعات، نظارت بر انتخابات، ترویج دموکراسی، پیشگیری و ریشهکنی بیماریها ایفا کرده است و این تلاشها و دیگر اقداماتش باعث شد که او به پیشبرد اقدامهای سازمان ملل متحد کمک کند.
بسیاری دیگر از رهبران جهان از جمله رئیسجمهور مصر و نخستوزیر بریتانیا از دستاوردهای کارتر در برقراری صلح در خاورمیانه، تلاشها برای مقابله با بیماریها، و تعهد به دموکراسی و حقوق بشر تجلیل کردند.
رهبران چندین کشور آمریکای مرکزی و جنوبی نیز به انتشار خبر درگذشت یاد جیمی کارتر واکنش نشان دادند.
رئیسجمهور کوبا گفت که کوباییها "با قدردانی" به رئیسجمهور پیشین آمریکا خواهند اندیشید. کارتر در دوران ریاستجمهوریاش در کاخ سفید گامهایی برای عادیسازی روابط دیپلماتیک بین ایالات متحده و کوبا برداشت و همچنین تلاشهایی برای کاهش تحریمهای آمریکا علیه این کشور انجام داد.
رئیسجمهور پاناما نیز به نقش "مهم" کارتر در توافق برای واگذاری کنترل کانال پاناما به این کشور اشاره کرد.
رئیسجمهور برزیل کارتر را به عنوان "دوستدار دموکراسی و مدافع صلح" توصیف کرد و به نقش او در فشار آوردن به دیکتاتوری برزیل برای آزادی زندانیان سیاسی اشاره کرد.
رئیسجمهور ونزوئلا هم اعلام کرد که مشارکتهای او در سیاست جهانی و تلاشهایش برای صلح بر جهان تأثیر گذاشت.
در داخل آمریکا در نیویورک، برج امپایر استیت برای یادبود جیمی کارتر در شب یکشنبه با رنگهای قرمز، سفید و آبی روشن شد.
مراسمهای عمومی یادبود در آتلانتا و پایتخت آمریکا، واشنگتن برنامهریزی شدهاند.
مراسم خاکسپاری دولتی کارتر روز پنجشنبه ۹ ژانویه ۲۰۲۵ در واشنگتن برگزار خواهد شد. جو بایدن ۹ ژانویه را به عنوان روز ملی عزای عمومی در سراسر ایالات متحده اعلام کرد. او همچنین دستور داد پرچمهای ایالات متحده به مدت ۳۰ روز از روز یکشنبه ۲۹ دسامبر به حالت نیمهافراشته درآیند.
کارتر چهار فرزند، ۱۱ نوه و ۱۴ نتیجه به جا گذاشت.
سنت "گروگانگیری" در سیاست خارجی جمهوری اسلامی به روایت تصویر
گروگانگیری در ایران سال ۱۳۵۸ با حمله به سفارت آمریکا مرسوم شد و با زندانی کردن و پروندهسازی برای گردشگران، محققان و دو تابعیتیها و سپس معامله بر سر آنها ادامه یافت. شماری از پروندهها در این گزارش تصویری:
عکس: Fars
گروگانگیری دیپلماتهای آمریکایی
در روز ۱۳ آبان سال ۱۳۵۸ تعدادی "دانشجو" که بعدا بیشتر آنها دارای پست و مقام کلیدی در جمهوری اسلامی شدند، به سفارت آمریکا حمله کردند و دیپلماتهای این کشور را گروگان گرفتند. ۶۶ دیپلمات آمریکایی ۴۴۴ روز یعنی تا روز ۱۱ ژوئیه ۱۹۸۰ گروگان بودند. این اقدام "دانشجویان خط امام" مسیر سیاست ایران در عرصه داخلی و خارجی را کاملا تغییر داد.
عکس: Fars
جیسون رضاییان
جیسون رضاییان، خبرنگار ایرانی-آمریکایی و مدیر دفتر تهران روزنامهٔ واشنگتن پست بود. او به همراه همسرش یگانه صالحی در ۳۱ مرداد ۱۳۹۳ به اتهام جاسوسی دستگیر شدند. صالحی در ۱۴ مهر آزاد شد، ولی رضاییان در ۵ خرداد ۱۳۹۴ در دادگاهی به جاسوسی و فعالیت تبلیغی علیه نظام محکوم شد. رضاییان در ۲۶ دی ۱۳۹۴ به همراه سه آمریکایی دیگر در چارچوب مبادله زندانیان آزاد شد.
عکس: picture-alliance/dpa
سیامک نمازی و باقر نمازی
سیامک نمازی، شهروند ایرانی- امریکایی، مدیر دفتر برنامهریزی استراتژیک شرکت نفتی "کرسنت" در امارات بود. او در تیرماه ۱۳۹۴ برای دیدار خانوادهاش به ایران سفر کرد و بازداشت شد. باقر نمازی ۸۳ ساله برای پیگیری وضعیت فرزند بازداشت شدهاش، در بهمن ۱۳۹۴ به ایران رفت اما او هم در تاریخ سوم اسفند همان سال بازداشت شد. این دو به اتهام "همکاری با دولت متخاصم آمریکا" به ۱۰ سال حبس محکوم شدهاند.
عکس: iran-emrooz
ژیو وانگ
ژیو وانگ، دارای ملیت چینی، ساکن آمریکا و دانشجوی دانشگاه پرینستون، به اتهام "جاسوسی" به ۱۰ سال زندان محکوم شد. وانگ دانشجوی دوره دکترای رشته تاریخ دانشگاه پرینستون و مسلط به زبان فارسی بود که پس از سفر به ایران برای کارهای تحقیقاتی پایاننامه دوره دکترایش، در تابستان ۱۳۹۵ بازداشت شد. وانگ بعدا با مسعود سلیمانی، پژوهشگر سلولهای بنیادی که در آمریکا بازداشت شده بود، مبادله شد.
کایلی مور گیلبرت، استاد دانشگاه استرالیایی در پاییز ۱۳۹۷ از سوی ماموران حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت و به اتهام جاسوسی حکم ۱۰ سال زندان دریافت کرد. او ۵ آذر ۱۳۹۹ در جریان مبادله با ۳ ایرانی که به اتهام بمبگذاری ناموفق علیه دیپلماتهای اسرائیلی در تایلند زندانی بودند، آزاد شد. جولی گینگ، گردشگر و مارک فیرکین وبلاگنویس استرالیایی نیز به دلایل نامشخصی در ایران بازداشت و آزاد شدند.
عکس: Department of Foreign Affairs and Trade of Australia/REUTERS
مایکل وایت
مایکل وایت، عضو سابق نیروی دریایی امریکا، در تابستان ۱۳۹۷ به ایران سفر کرد و در اوایل مرداد همان سال در مشهد بازداشت شد. دادگاه عمومی مشهد در اسفند ۱۳۹۷ او را برای دو اتهام "توهین به رهبری" و "پست عکسی در شبکههای اجتماعی" به ۱۰ سال حبس محکوم کرد. به گزارش سی ان ان مایکل وایت پس از تحمل دو سال زندان با مجید طاهری پزشک ایرانی که به نقض قوانین تحریم متهم و زندانی بود مبادله شد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/White family
کامران قادری
کامران قادری، شهروند ایرانی اتریشی، در سفر به ایران، در ۱۲ دی ۱۳۹۴ بازداشت شد. قادری دارای دکترای برق و الکترونیک از دانشگاه وین، فعال در حوزه آیتی و مدیر شرکت آوانک در وین بود. او پیش از بازداشت، بارها برای شرکت در سمینارهای علمی و تحقیقی و معاملههای تجاری به تهران رفتوآمد داشت. قادری در دادگاه انقلاب به اتهام "همکاری با دول متخاصم" به ۱۰ سال حبس محکوم شد.
عکس: iranhumanrights
ارس امیری
ارس امیری کارمند"بریتیش کانسیل" (شورای فرهنگی بریتانیا) و دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه کینگستون چند روز پس از بازگشت به ایران به قصد دیدن مادر بزرگ بیمارش، در ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ از سوی ماموران وزارت اطلاعات به اتهام "تبانی و اجتماع علیه امنیت ملی" بازداشت اما با قرار وثیقه آزاد شد. او در شهریور ۱۳۹۷ به اتهام "اداره شبکه براندازی علیه امنیت داخلی کشور" بازداشت و به ۱۰ سال حبس محکوم شد.
عکس: iranianuk.com
کامیل احمدی
کامیل احمدی، شهروند دوتابعیتی ایرانی بریتانیایی، پژوهشگر اجتماعی و مردمشناس، از ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ بازداشت شد. او در دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست ابوالقاسم صلواتی به ۹ سال و ۳ ماه حبس و پرداخت ۶۰۰ هزار یورو جریمه محکوم شد. جرم او تلاش برای "اعمال نفوذ در طرح افزایش سن ازدواج، ترویج و پشتیبانی از همجنسگرایی، سعی در تجزیه ایران بوسیله پژوهش و ارسال گزارش خلاف به سازمال ملل" عنوان شد.
عکس: didarnews
نازنین زاغری رتکلیف
نازنین زاغری رتکلیف، شهروند دوتابعیتی ایرانی بریتانیایی و مدیر پروژههای "بنیاد خیریه تامسون رویترز" فروردین ۱۳۹۵ در فرودگاه "امام خمینی"، در حالی که قصد خروج از ایران را به همراه دختر نوزادش داشت، از سوی ماموران حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شد. دادگاه انقلاب او را بعد به اتهام «جاسوسی»، به پنج سال حبس محکوم کرد. او در پایان این مدت محکومیت دوباره برای یک "پرونده جدید" به محاکمه کشیده شد.
عکس: Jamie Wiseman/picture alliance
ناهید تقوی
ناهید تقوی، ۶۶ ساله، زندانی دوتابعیتی ایرانی آلمانی است که روز ۲۵ مهر ۱۳۹۹ بازداشت شد. او معمار بازنشسته است که سالها با دو گذرنامه و بدون هیچ مشکلی میان آلمان و ایران در رفت و آمد بود. مریم کلارن، دختر او میگوید: «در ابتدا اتهامات او امنیتی اعلام شده بود؛ اما به دلیل دسترسی نداشتن به پرونده، اطلاع دقیقی از اتهامات وارد شده در دست نیست.»
عکس: Privat
احمد رضا جلالی
احمدرضا جلالی، پزشک، استاد و پٰژوهشگر مدیریت حوادث مترقبه است و با خانوادهش مقیم سوئد بوده است. او در سفری به ایران بازداشت و به اتهام «فساد فیالارض از طریق جاسوسی برای دولت متخاصم اسراییل» محکوم به اعدام شده است. او بارها تمام اتهامات را رد و اعلام کرده تحت شکنجه جسمی و روانی، وادار به اعتراف علیه خودش شده است.
فریبا عادلخواه و رولاند گابریل مارشال
فریبا عادلخواه، پژوهشگر دوتابعیتی ایرانی فرانسوی در ایران، خرداد ۱۳۹۸ از سوی حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران به اتهام جاسوسی بازداشت و به ۵ سال حبس محکوم شد. رولاند گابریل مارشال شریک زندگی او نیز که برای دیدنش به ایران رفت بازداشت شد. مارشال در مارس ۲۰۲۰ با جلال روحالله نژاد مبادله و آزاد شد.
عکس: Sciences Po
مسعود مصاحب
مسعود مصاحب، زندانی دوتابعیتی ایرانی اتریشی ۷۳ ساله، تاجر و دبیر کل انجمن دوستی اتریش و ایران، در بهمن ۱۳۹۷ بازداشت شد. مصاحب از سال ۱۳۴۴ در اتریش زندگی میکند. تلویزیون دولتی ایران بریدههایی از مصاحبه با مصاحب را پخش و او را به انتقال اخبار و اطلاعات مربوط به "فناوری پهپادی، موشکی و اتمی ایران" به سازمان اطلاعات آلمان (BND) متهم نمود. او به ۱۰ سال حبس محکوم شده است.
عکس: Mehr
انوشه آشوری
انوشه آشوری مهندس ۶۵ ساله و نماینده شرکت تکنو خلاق در بریتانیا به اتهام "اتصال به موساد" به تحمل ۱۰ سال حبس، ۲ سال حبس بابت تحصیل نامشروع و استراد ۳۳ هزار یورو پولی که از او کشف شده به نفع جمهوری اسلامی محکوم شد. شهرزاد ایزدی همسر او گفته که انوشه آشوری هرگز فعالیت سیاسی یا مقام دولتی در زندگی نداشته و در ارتباط با اسراسر محرمانه دولتی نیز نبوده است.
عکس: Elika Ashoori
بنجامین بریر
شش اسفند ۱۳۹۹ اعلام شد که بنجامین بریر گردشگر فرانسوی از ۹ ماه پیش در مشهد به اتهام "جاسوسی و تبلیغ علیه نظام" در بازداشت به سر میبرد. بریر به خاطر پرواز یک پهپاد در دشتهای نزدیک مرز ایران و ترکمنستان بازداشت شد. او همچنین به دلیل طرح این سئوال که «چرا حجاب در جمهوری اسلامی اجباری ولی در سایر کشورهای اسلامی اختیاری است» با اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام نیز روبرو شده است.