حمله به اوکراین؛ بحران فزاینده در اقتصاد روسیه
۱۴۰۴ خرداد ۳۰, جمعه
طبق گزارش "اشپیگل‌آنلاین"، در روسیه به رغم بیشترین ظرفیت بالقوه در زمینه‌کشاورزی، اکنون سیب‌زمینی و پیاز کمیاب شده‌اند و حتی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور نیز این کمبود را تأیید کرده است.
پوتین چند هفته پیش در این‌باره گفت: «مشخص شده که ما سیب‌زمینی کم داریم.» او همچنین به کمبود چغندر قند و برخی انواع سبزیجات دیگر نیز اشاره کرد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
بنا بر گزارش‌ها، پیش از آن، قیمت سیب‌زمینی در فروشگاه‌های روسیه به‌شدت افزایش یافته بوده است. بنا بر آمار رسمی، قیمت سیب‌زمینی در روسیه در یک سال گذشته تقریباً سه برابر و قیمت پیاز نیز دو برابر شده است. طبق داده‌های اداره آمار روسیه، قیمت کلم نیز بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است.
به نظر می‌رسد بر اساس تجربه مردم، افزایش قیمت‌ها حتی از این آمار هم بیشتر احساس می‌شود.
کاهش محسوس سطح زندگی
گزارش‌ها حاکی از آن است که در ماه ژوئن قیمت یک کیلوگرم سیب‌زمینی در روسیه بیش از یک یورو بوده است، در حالی‌که میانگین درآمد ماهیانه‌ی پیش از کسر مالیات حدود هزار یورو و میانگین حقوق بازنشستگی تنها اندکی بیش از ۲۰۰ یورو است.
افزایش قیمت مواد غذایی یکی از محرک‌های اصلی تورم در روسیه محسوب می‌شود. بنا بر اعلام وزارت اقتصاد، نرخ تورم کنونی ۹٫۶ درصد است.
بر پایه گزارش رسانه‌ها، در همین بانک مرکزی روسیه تلاش می‌کند با بالا نگه‌داشتن نرخ بهره که در حال حاضر بالغ بر ۲۰ درصد است، تورم را مهار کند. ظاهرا منطق این سیاست آن است که نرخ بالای بهره، دریافت وام را دشوارتر می‌کند و در نتیجه، حجم پول در گردش کاهش می‌یابد و تورم فروکش می‌کند.
هشدار در بالاترین سطوح
به گزارش اشپیگل‌آنلاین، اما این سیاست خود به مشکلات جدیدی دامن زده است. وزیر اقتصاد روسیه، ماکسیم رشِتنیکوف، در مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ به‌طور غیرمنتظره‌ای آشکارا هشدار داده است: «بر اساس آمار رسمی، ما با یک کاهش رشد اقتصادی مواجه‌ایم، اما از نگاه فعالان اقتصادی، ما اکنون عملاً در آستانه ورود به یک رکود اقتصادی قرار داریم.»
بیشتر بخوانید: پیشنهاد پوتین به ترامپ برای معامله بر سر ذخایر اوکراین
او اضافه کرد که سطح فعلی نرخ بهره، کارآفرینان را "از سرمایه‌گذاری دلسرد کرده است." بر اساس برآوردهای این وزیر، سرمایه‌گذاری در سه‌ماهه سوم و چهارم سال احتمالاً کمتر از سال گذشته خواهد بود.
تحلیل منابع مالی
الویر نابیولینا، رئیس بانک مرکزی روسیه، از سیاست‌های مالی این بانک دفاع و در عین حال نیز مشکلات را تأیید کرده است. به گفته او، اقتصاد روسیه طی دو سال گذشته با وجود تحریم‌ها توانسته است از محل صندوق ثروت ملی و ذخایر بانکی رشد کند، اما بسیاری از این منابع اکنون مصرف شده‌اند. او هشدار داد: «ما باید درک کنیم که بسیاری از این منابع واقعاً به پایان رسیده‌اند و اکنون باید به‌دنبال یک مدل جدید رشد باشیم.»
بر اساس گزارش اشپیگل‌آنلاین، اقتصاد روسیه پس از حمله به اوکراین علیرغم تحریم‌های غربی، به‌طرز شگفت‌انگیزی تاب آورده است. دلیل اصلی آن نیز تغییر شدید جهت اقتصاد به سمت تولیدات جنگی عنوان شده است.
در همین حال نیز سرگئی چمزوف، یکی از نزدیکان پوتین و رئیس صنایع نظامی روسیه، اخیراً از افزایش چندبرابری تولید تسلیحات و مهمات نسبت به سال ۲۰۲۱ خبر داده است.
رشد ظاهری تولید ناخالص داخلی بدون منفعت برای مردم
منتقدان تأکید دارند که رشد تولید ناخالص داخلی در روسیه بازتاب‌دهنده پتانسیل واقعی اقتصاد نیست. به گفته منتقدان، این رشد نه به افزایش تولید کالا برای مردم و نه به بهبود استانداردهای زندگی مربوط است، بلکه فقط ناشی از گسترش صنعت نظامی و تولید بیشتر پهپاد، موشک و تانک با بودجه دولتی است.
بیشتر بخوانید: درآمد میلیاردی بانک اتریشی از اقتصاد جنگی پوتین
در مقابل، بخش‌های غیرنظامی اقتصاد روسیه با رکود و بحران‌های جدی روبه‌رو هستند؛ هزینه‌های بالا، کمبود نیروی کار، و عقب‌ماندگی فناوری که با تحریم‌ها تشدید شده‌اند، از جمله چالش‌ها هستند.
بخش ساختمان و املاک روسیه نیز در بحران عمیق قرار دارد و صنعت خودروسازی نیز با مشکل مواجه شده است، چراکه تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان غربی روسیه را ترک کرده‌اند. هرچند چین اکنون خودروهای بیشتری به روسیه می‌فروشد، اما تولید آن‌ها در داخل روسیه انجام نمی‌گیرد.
سکون در بازار خودرو
بر پایه گزارش اشپیگل‌آنلاین، شرکت آوتوواز، تولیدکننده لادا نتوانسته است خلأ ایجادشده توسط خودروسازان غربی را پر کند. این شرکت در نمایشگاه سن‌پترزبورگ از مدل جدید "لادا آزیموت" رونمایی کرد که قرار است از سال آینده به تولید انبوه برسد. با این حال هزاران مدل قبلی هنوز روی دست کارخانه مانده‌اند و خریداری ندارند.
گفته شده است در همین حال میزان تقاضا برای خودروهای نو پس از یک دوره‌ی کوتاه رشد در سال ۲۰۲۴ دوباره سقوط کرده است و در پنج ماه نخست سال، حدود ۴۵۰ هزار دستگاه خودرو فروخته شده‌اند که نمایان‌گر کاهش ۲۶ درصدی نسبت به سال قبل است. خود آوتوواز نیز برای کل سال کاهش ۲۵ درصدی را پیش‌بینی می‌کند.
بحران در صنعت ماشین‌آلات کشاورزی
شرکت روست‌سلماش که تولیدکننده کمباین و تراکتور است نیز در وضعیت بحرانی قرار دارد. این شرکت بیش از ۱۵ هزار نفر از کارکنان خود را به مرخصی اجباری فرستاده است و مشخص نیست که این افراد به سر کار بازخواهند گشت یا نه. پیش‌تر نیز در ماه مارس، مدل کار "پاره وقت" اعمال شده بود و در ماه آوریل هم شماری از کارمندان اخراج شده بودند.
بیشتر بخوانید: یک کارشناس: اقتصاد روسیه با پایان جنگ اوکراین سقوط خواهد کرد
نکته‌عجیب آن است که حتی روست‌سلماش نیز نتوانسته از عقب‌نشینی رقبای غربی بهره ببرد و فروش کمباین کاهش یافته است. این در حالی است که این شرکت پس از افت ۲۰ درصدی در سال گذشته، در سال جاری نیز تاکنون با کاهش ۱۰ تا ۱۵ درصدی روبه‌رو بوده است.
در حال حاضر ۴۰ درصد از تولید سالانه‌ی کارخانه در انبارها مانده است و کشاورزان نیز به دلیل نرخ بالای بهره بانکی و افزایش هزینه‌های تولید، توان خرید تجهیزات جدید را ندارند.
افت بازدهی در بخش کشاورزی
بر اساس گزارش اشپیگل‌آنلاین، این وضعیت بر بازدهی کشاورزی هم تأثیر گذاشته است. در همین حال در سال ۲۰۲۲، نخستین سال جنگ، پوتین از برداشت "بی‌سابقه" ۱۵۷ میلیون تن غله خبر داد. اما از آن زمان، بازدهی به‌طور محسوس کاهش یافته است.
اگرچه پوتین دستور داده که برداشت غله تا سال ۲۰۳۰ به ۱۷۰ میلیون تن و صادرات به ۸۰ میلیون تن برسد، اما دیمیتری پاتروشف، معاون نخست‌وزیر مسئول بخش کشاورزی، هشدار داده است: «با توجه به روندهای اخیر، حرکت ما در جهت عکس است. این باید سریع اصلاح شود.»
با این حال، دولت روسیه به برداشت بهتر نسبت به سال گذشته امیدوار است. برداشت سیب‌زمینی قرار است از هفته آینده آغاز شود و اگر میزان عرضه افزایش یابد، احتمال می‌رود که قیمت‌ها به‌طور موقت کاهش یابد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
گمان می‌رود در غیر این صورت، پوتین شاید مجبور شود به نسخه‌قدیمی متحد دیرینه‌اش متوسل شود. الکساندر لوکاشنکو، حاکم بلاروس که به "دیکتاتور سیب‌زمینی" مشهور شده است، چند روز پیش به مردم کشورش توصیه کرد که سیب‌زمینی را فقط یک یا حداکثر دو بار در هفته مصرف کنند، در غیر این صورت به گفته او، "چاق می‌شوند".