دویچه وله: یک خبرنگار آلمانی که برای رسانه‌های گروهی آلمان کار می‌کند، در قزاقستان مورد حمله افرادی قرار گرفته و احتمال داده می‌شود که این اتفاق در رابطه با مسئله ازبکستان هم باشد. آیا به نظر شما این مسئله می تواند واقعیت داشته باشد؟

ساجیده میرزا: بله، مارکوس بنزمان یکی از خبرنگارانی است که روز سیزدهم ماه مه در اندیجان بود و هر چیزی که در آنجا گذشت، از جمله کشتار مردم شاهدش بود. در مورد اتفاقی که برای بنزمان افتاد در حال حاضر دو نظر وجود دارد: یکی نظر مقامات رسمی است که می‌گویند، این عمل را اوباشان انجام داده‌اند و طوری که به نظر می رسد، همسر مارکوس بنزمان هم بیشتر از این فرضیه جانبداری می‌کند که اوباشان این اقدام را انجام داده‌اند و به سیاست نباید ربط داد. فرضیه دیگر از سوی یک سازمان غیر دولتی که از حقوق خبرنگاران دفاع می کند، بیان شده است که احتمال دارد پشت این قضیه مقامات امنیتی ازبکستان قرار داشته باشد.

نام این سازمان غیر دولتی حقوق بشر که شما ذکر کردید، چیست؟

نامش به انگلیسی Journalist in need هست و یک سازمانی هست که هدفش دفاع از حقوق روزنامه نگارهاست و هر روزنامه نگاری که دچار مشکل می‌شود، این سازمان به او کمک می‌کند.

کلا وضعیت خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در آسیای مرکزی به‌ویژه در کشورهای قزاقستان و ازبکستان چگونه است؟ آیا پیش از این چنین مواردی بوده که به خبرنگاران حمله بشود از سوی نیروی انتظامی یا سازمان امنیت ازبکستان، قزاقستان و یا دیگر کشورهای آسیای مرکزی و آیا شما قبلا هم چنین مواردی را مشاهده کردید؟

البته در گذشته در قزاقستان حملاتی علیه خبرنگاران مستقل انجام شده است. اما همیشه دراین موارد مقامات دولتی بیشتر جانبدار فرضیه‌ای هستند که یا تصادف است، یا از سوی افرادی انجام می‌گیرد که هیچ‌گونه وابستگی سیاسی ندارند. البته امنیت خبرنگاران نه در تاجیکستان، نه در ازبکستان، نه در قزاقستان و نه در ترکمنستان از طرف مقامات امنیتی تامین نمی‌شود و هیچ کس امنیت اینها را تضمین نمی کند. در ازبکستان خبرنگار و روزنامه‌نگاری که از آنجا گزارش می دهد و علیه دولت چیزی بنویسد دیگر وجود ندارد. خبرنگارانی که مستقل بودند و یا با خبرنگاران غربی همکاری می‌کردند همه از کشور خارج شدند و اگر هم از داخل ازبکستان برای خبرگزاری ها هم کار بکنند بیشتر پنهانی است. یعنی بدون بردن اسم و بدون پخش صدایشان همکاری می‌کنند و وضعشان بسیار وخیم هست. آن عده که یک ذره جرأت دارند و تحت عنوان خبرنگار مستقل بخواهند کار کنند، خیلی احتیاط می‌کنند تا فاش و آشکار نشوند و به دست مقامات امنیتی نیفتند.

تابه حال شما از خبرنگارانی صحبت کردید که در خود آسیای مرکزی کار می‌کردند و فعالیت می‌کردند و اینها تحت فشار حکومت و ارگانهای دولتی قرار گرفته‌اند و تهدید شدند و حتی به قتل رسیدند. ولی تابه حال یک روزنامه نگار غربی و یا یک خبرنگار آلمانی که برای روزنامه‌ها و رسانه‌های گروهی غرب کار می‌کند، در آسیای مرکزی مورد حمله قرار نگرفته بود. علت این امر چیست و مارکوس بنزمان چه گزارش‌هائی را می داد که باعث شود مورد خطر و تهدید حاکمان آسیای مرکزی قرار گیرد؟

مارکوس بنزمان فکر می کنم بیشتر از ۱۰ سال است که موضوعات اصلی که وی روی آنها کار می کند مربوط به آسیای مرکزی است. مربوط به دمکراسی، مربوط به حقوق بشر و مسائل اقتصادی است یعنی موضوعاتی که مردم به آنها بیشتر توجه می‌کنند. وی در تاجیکستان بود، در کشورهای دیگر آسیای مرکزی در قزاقستان و ازبکستان هم بود. مثلا مسئله حوادث اندیجان را بگیریم، مقالاتی که بنزمان برای اشپیگل و در نشریات دیگر درباره تحولاتی که در کشورهای آسیای مرکزی می‌گذشت، می‌نوشت جامعه جهانی را مطلع می کرد. برای حکومت‌های آسیای مرکزی مارکوس بنزمان خبرنگار بی ضرر و بی خطری نیست. یعنی همیشه حقیقت را می‌گوید و در این کشورها هر چه که می‌گذرد همیشه در مطبوعات آلمانی آنها را چاپ می‌کند.

مصاحبه گر : طاهر شیرمحمدی