محمد خاتمی، رئیس‌جمهور پیشین ایران، پیش از ظهر یکشنبه (۲۳ دسامبر/ ۳ دی) در جمع اعضای "ستاد برگزاری کنگره بزرگ اصلاح‌طلبان" در مورد شرایط سیاسی جاری در ایران سخن راند. به اعتقاد رئیس دولت‌های هفتم و هشتم جمهوری اسلامی، ایران در حال حاضر در "خزان فعالیت‌های سیاسی" به سر می‌برد.

پایگاه اینترنتی "بنیاد باران"، بنیادی که محمد خاتمی ریاست آن را بر عهده دارد، عصر دوشنبه (۲۴ دسامبر/ ۴ دی) به نقل از وی نوشت: «در این موقعیت شاهدیم که جریانات و افرادی که دستشان در امر انتخابات باز است؛ مواضعی می‌گیرند که نگرانی‌ها را در جمع کثیری از دوستداران و مدافعان انقلاب دوچندان می‌کنند. امروز حتی ناظران انتخاباتی هم جانبدارانه برخورد می‌کنند».

بسیاری از چهره‌های شاخص جناح موسوم به اصولگرا در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی با نزدیک‌شدن به انتخابات ریاست جمهوری یازدهم (خرداد ۱۳۹۲) مستقیم و غیرمستقیم به حضور احتمالی "اصلاح‌طلبان" در این انتخابات واکنش منفی نشان داده‌اند.

در یکی از تازه‌ترین موضع‌گیری‌های از این دست، دبیر شورای نگهبان قانون اساسی جمهوری اسلامی – نهاد ناظر بر انتخابات – گفته بود که "فتنه‌گران" نباید حتی توهم حضور در انتخابات را هم داشته باشند. "فتنه‌گر" به معترضان به نتایج انتخابات جنجالی ۱۳۸۸ اطلاق می‌شود که محمود احمدی‌نژاد پیروز آن اعلام شد. این سخنان احمد جنتی با انتقاد علی مطهری، نماینده‌ی تهران در مجلس شورای اسلامی روبرو شد.

صادق زیباکلام، تحلیلگر سیاسی، به خبرگزاری "آریا" گفته بود که «مخاطب آقای جنتی سید محمد خاتمی است، زیرا از دید ایشان آقای خاتمی در راس فتنه و فتنه‌گران بوده است».

آن‌طور که پایگاه اطلاع‌رسانی "بنیاد باران" عصر دوشنبه نوشت، محمد خاتمی معتقد است که موضع‌گیری‌هایی از این سنخ نمی‌توانند تضمین‌کننده برگزاری «یک انتخابات خوب و در تراز جمهوری اسلامی ایران» باشند.

کنگره‌ای در غیاب تشکل‌های اصلی

محمد خاتمی در جمع اعضای "ستاد برگزاری کنگره بزرگ اصلاح‌طلبان" همچنین به گردهمایی جریان‌های اصلاح‌طلب اشاره کرد که ظاهرا قرار است در روزهای پایانی دی‌ماه برگزار شود.

به گفته‌ی محمد خاتمی، برگزاری این کنگره «می‌تواند خود علامت و نشانه‌ای ولو کوچک از سوی حاکمیت برای حضور همه سلایق در انتخابات باشد».

به گفته‌ی خاتمی این گردهمایی قرار است "به دلیل برخی مسائل و محدودیت‌های زمانی و مکانی" با حضور نمایندگان استانی همه احزاب، طیف‌ها و گروه‌های عضو شورای هماهنگی اصلاحات برگزار شود.

در حالی برای برگزاری این کنگره برنامه‌ریزی می‌شود که پس از ناآرامی‌های سال ۱۳۸۸ فعالیت "سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی" و "جبهه مشارکت ایران اسلامی"، دو تشکل عمده اصلاح‌طلب، غیرقانونی اعلام شد.

گهگاه اخباری در مورد تمایل اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات منتشر می‌شود؛ اخباری که جناح مقابل به شدت به آنها واکنش نشان می‌دهد.

ید‌الله جوانی٬ مشاور نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در شهریورماه به خبرگزاری "دانشجو" گفته بود: «جریان اصلاح‌طلب انتخابات ۹۲ را یک احیای سیاسی برای خود می‌داند و این برایشان از پیروزی مهم‌تر است، آنها به تحریم‌ها و تفرقه اصولگرایان امید بسته‌اند و اگر تحریم‌ها اثر بگذارد زبانشان باز می‌شود.»

وی همچنین محمد خاتمی را از جزو "فتنه ۸۸" خوانده و مدعی شده بود که "نظام" دیگر اجازه نخواهد داد که او به جایگاه و سطح ریاست جمهوری بازگردد.

علی سعیدی، نماینده‌ی رهبر جمهوری اسلامی در سپاه، نیز پیش‌تر "توبه"، "اقرار آشکار به اشتباهات" و "تعهد به پذیرش اصول نظام ]جمهوری اسلامی[" را شرط ورود اصلاح‌طلبان به عرصه‌های سیاسی دانسته بود.

محمد خاتمی شاخص‌ترین چهره‌ی جناح اصلاح‌طلب بود که در روزهای پایانی سال ۱۳۹۰ در انتخابات مجلس نهم شرکت کرده بود. رأیی که وی در دماوند به صندوق انداخت با انتقاد شدید بسیاری از همفکران او و همچنین منتقدان دولت ایران روبرو شد.