خامنه‌ای و دشواری‌های حذف رفسنجانی
۱۳۸۹ بهمن ۲۰, چهارشنبه
روحانیان تندرو، نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه‌ای و حامیان محمود احمدی‌نژاد کارزار وسیعی را علیه رئیس مجلس خبرگان و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به راه انداخته‌اند. یکی از مهمترین محورهای انتقاد به رفسنجانی عدم تبعیت بی‌چون و چرای او از نظرات علی خامنه‌ای است که پس از اعلام نتایج مناقشه برانگیز انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی آشکارتر از پیش شد.
رفسنجانی، "ستون خیمه‌ی فتنه"
یکی از شدیدترین و تکراری‌ترین انتقادها به هاشمی رفسنجانی موضع‌گیری نکردن او علیه دو نامزد معترض به نتایج اعلام شده‌ی انتخابات، مهدی کروبی و میرحسین موسوی مربوط می‌شود. این دو همراه با محمد خاتمی رئیس جمهور پیشین در ادبیات رسمی حکومت "سران فتنه" خوانده می‌شوند. روز گذشته (سه شنبه ۱۹ بهمن) مجتبی ذوالنور جانشین نماینده‌ی رهبر جمهوری اسلامی در سپاه پاسداران در سخنانی رفسنجانی را "ستون فتنه" خواند و گفت «در فتنه سال گذشته، فتنه‌گران اساس نظام، مقدسات و ولایت‌فقیه را هدف قرار دادند و متاسفانه آقای هاشمی هم به ستون طرفداران این خیمه تبدیل شده است.»
ذوالنور در بخش دیگری از اظهاراتش از امکان حذف رفسنجانی از ریاست مجلس خبرگان در نشست آتی این نهاد سخن گفت. او ضمن انتقاد از عدم حضور رفستجانی در نماز جمعه هفته‌ی گذشته که به امامت خامنه‌ای برگزار شد این اقدام او را نشانه‌ی اراده‌ی شخصی رفسنجانی در جهت "منزوی كردن خود و كناره‌گیری" عنوان کرد.
مهمترین اتهام: عدم اطاعت از رهبر
روزنامه‌ی کیهان که مدیر مسئول آن نماینده‌ی آیت‌الله خامنه‌ای در موسسه کیهان است، سایت رجا نیوز، یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های خبری حامیان و نزدیکان محمود احمدی‌نژاد و افراد و رسانه‌های نزدیک به اقتدارگرایان نیز به طور مرتب در حال انتشار مطالبی در مورد ضرورت و امکان کنار گذاشتن رفسنجانی از ریاست خبرگان هستند.
ترجیع‌بند حملات نزدیکان دولت به رفسنجانی "تکرار اشتباهات گذشته" و ادامه‌ی رفتاری است که به زعم آنان رفسنجانی را خواسته و ناخواسته به انزوا می‌کشاند. مهمترین "اشتباهی" که به رفسنجانی نسبت داده می‌شود محکوم نکردن جنبش اعتراضی در انتقاد به آنچه کودتای انتخاباتی خوانده می‌شود، عدم پیروی از خامنه‌ای در دفاع از احمدی‌نژاد و مشروع ندانستن دولت اوست.
رفسنجانی ۲۶ تیرماه ۸۸ در آخرین نماز جمعه‌ای که امامت آن را برعهده داشت، آزاد کردن زندانیان سیاسی، رفع محدودیت‌ها و سانسور رسانه‌ها و پایبندی به قانون را از جمله شرط‌های جلب اعتماد مردم و غلبه بر ناآرامی‌ها عنوان کرده بود. خامنه‌ای در واکنش به اظهارات رفسنجانی از "موضع‌گیری دو پهلوی برخی خواص" انتقاد کرد و خواهان صراحت آنها در محکوم کردن جریان اعتراضی مردم شد که آن را "فتنه" می‌خواند.
در یک سال و نیم گذشته رفسنجانی در هر فرصتی تاکید کرده که همچنان به اظهارات خود در آخرین نماز جمعه اعتقاد دارد. این حرکت را که در نظر حامیان رهبر جمهوری اسلامی اقدامی آشکار در جهت خلاف "اوامر ولی فقیه" تلقی می‌شود محوری‌ترین علت یورش به رفسنجانی می‌توان تلقی کرد. رفسنجانی متهم است با عدم تبعیت از خامنه‌ای تلاش دارد "ولایت مطلقه"ی او را زیر سوال ببرد و حاکمیتی دوگانه در کشور به وجود بیاورد.
مصر و تونس؛ شاهد سقوط استبداد
تازه‌ترین اظهارات رفسنجانی که در ارتباط با تحولات کشورهای تونس و مصر بیان شده نشانه‌ی دیگری است از اختلاف عمیق میان نظرات رئیس مجلس خبرگان و رهبر جمهوری اسلامی در مورد مسائل بین‌المللی و داخلی. خامنه‌ای در نماز جمعه هفته‌ی گذشته جنبش اعتراضی مردم مصر و تونس را به عنوان "بیداری اسلامی" و نشات گرفته از انقلاب اسلامی ایران توصیف کرد. رفسنجانی در بیانیه‌ای که چند روز بعد منتشر شد نوشت این جنبش «عقبه‌ای طولانی و تدریجی در تاریخ سیاسی تونس و مصر دارد که حاکمان آنها صدای اعتراض مردم را یا نمی‌شنیدند و یا نمی‌خواستند بشنوند.»
رفسنجانی دقیقا برخلاف خامنه‌ای ریشه‌ی خیزش‌های مردمی را استبداد حاکم در این کشورها و رشد آگاهی مردم عنوان می‌کند. او می‌نویسد «مردم تونس و به دنبال آن مردم مصر با استفاده از موهبت‌های رشد آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی، چون آتشی که از خاکستر برمی‌خیزد و خیزابه‌ای که از دل دریا بلند می‌شود، با خیزش انقلابی خویش در حال اثبات این واقعیتند که به قول قدما؛ "همه چیز از نازکی پاره می‌شود و اساس ظلم از ضخامت".»
هشدار رفسنجانی به خامنه‌ای؟
دو نکته اساسی در بیانیه‌ی رفسنجانی از سوی دیگر سران جنبش اعتراضی نیز تکرار شده است؛ کاذب و کوتاه مدت بودن "آرامشی" که پس از سرکوب جنبش‌های اعتراضی حاصل می‌شود، و عمیق‌تر شدن مطالبات مردم در پی سرکوب. این نکته‌ای است که موسوی، کروبی و خاتمی نیز بارها بر آن تاکید کرده‌اند.
رفسنجانی در بخش دیگری از بیانیه‌ی خود که می‌تواند هشداری به خامنه‌ای تلقی شود می‌نویسد «باید مطمئن باشیم که این خیزش محدود به این دو کشور نخواهد بود و باران اراده مردم در بسیاری از کشورهای دنیا که هنوز بر بستر استبداد، آرامش قبل از طوفان دارند، سیل بنیان‌کنی خواهد شد و روند امور را هرچند کند به سوی دخالت مردم بر سرنوشت خویش می‌برد.»
"خامنه‌ای رفیق نمی‌خواهد، پیرو میخواهد"
اختلاف و تقابل میان اظهارات و موضع‌گیری‌های رفسنجانی و خامنه‌ای موضوعی است که در هر حمله و انتقاد به رئیس مجلس خبرگان تکرار می‌شود. ویژگی دیگر منتقدان به رفسنجانی این است که پیش از هر گونه استدلال در مورد درستی و نادرستی مواضع این دو نفر تاکید می‌کنند مهمترین وظیفه‌ی رفسنجانی پیروی بی‌چون و چرا از رهبری است. یا آنگونه که مهدی کوچک‌زاده، یکی از حامیان سرسخت احمدی‌نژاد اخیر خطاب به رفسنجانی گفته است «مقام عظمای ولایت رفیق نمی‌خواهد بلکه سرباز و پیرو ولایت میخواهد.»
به رغم این حمله‌ها شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد ظاهرا کنار گذاشتن رفسنجانی آنچنان نیز که برخی از حامیان رهبر جمهوری اسلامی وانمود می‌کنند ساده نیست. ذوالنور در همان سخنرانی که تلویجا کار رفسنجانی را تمام شده اعلام می‌کند برای نخستین بار در ۱۸ ماه گذشته ادعا کرد منعی برای اقامه نماز جمعه توسط رفسنجانی وجود ندارد و این موضوع به او نیز "اعلام شده است." این در حالی است که سیاستگذاری نماز جمعه مستقیما زیر نظر نمایندگان و معتمدان خامنه‌ای انجام می‌شود و دور کردن رفسنجانی از این تریبون بدون نظر موافق او نمی‌توانسته صورت بگیرد.
"رهبر تصمیم‌گیرنده در مورد سران فتنه"
حمله به رفسنجانی اغلب با انتقاد به آنچه تسامح قوه قضاییه در برخود با سران فتنه خوانده می‌شود همراه بوده است. این در حالی است که صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه بارها اعلام کرده تصمیم‌گیری در این مورد بر عهده‌ی رهبر جمهوری اسلامی است و قوه قضاییه نقش مجری اوامر او را بازی می‌کند.
تازه‌ترین اظهارات لاریجانی در این مورد سخنان امروز او (چهارشنبه، ۲۰ بهمن) در دیدار با نخبگان، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و دانشجویان بوده است. به گزارش خبرگزاری ایلنا رئیس قوه قضاییه در این دیدار «با تاکید بر اینکه بحث برخورد با سران فتنه به مصلحت کل نظام باز می‌گردد گفت: مصالح نظام وابستگی به ولی فقیه دارد و این تصمیم تنها به من بستگی ندارد و تصمیم‌گیری در رابطه با این مطالب فراتر از قوه‌قضاییه است و مکرراً در لفافه این مطلب را گفته‌ام.»
ظاهرا رهبر جمهوری اسلامی هنوز برخورد با "سران فتنه" یا حذف رفسنجانی را که "ستون فتنه" معرفی شده "به مصلحت نظام" نمی‌داند. به اعتقاد برخی از تحلیلگران کنارگذاشتن رفسنجانی از ریاست مجلس خبرگان نیز ممکن است کار ساده و کم دردسری نباشد.
یورش‌های گام به گام
شاید حمله‌های روزافزون به رفسنجانی در آستانه‌ی اجلاس خبرگان جزیی از تلاشی است که قرار است به حذف او از این مقام بدون دخالت آشکار و مستقیم رهبر جمهوری اسلامی بینجامد. تا اواخر اسفند ماه تکلیف ریاست رفسنجانی بر مجلس خبرگان مشخص تر خواهد شد. تا کنون مهدوی کنی مهمترین فردی بود که از نامزدی او برای رقابت با رفسنجانی سخن در میان بوده است. هاشم هاشم‌زاده هریسی یکی از اعضای خبرگان به سایت خبری "دادنا" گفته است «من هم شنیده‌ام كه پیشنهادی در این زمینه به آقای مهدوی كنی شده و ایشان قبول نكرده است.» او می‌گوید از صحت این خبر اطمینان ندارد.
همچنین سایت جرس به نقل سایت "بی‌باک نیوز" نتایج یک نظر سنجی را منتشر کرده که در آن اکثریت نظردهندگان با ابقای رفسنجانی در سمت خود موافق بوده‌اند. جرس این سایت را " نزدیک به موسسه تحت امر محمدتقی مصباح یزدی، از روحانیون حامی دولت و مخالف هاشمی رفسنجانی" معرفی می‌کند. به رغم این تنها ۳۲ درصد از کاربران به گزینه‌ی «بخاطر مواضع اخیر هاشمی، شخص مناسبی را جایگزین وی نمایند» رای موافق داده‌اند و بیش از ۶۷ درصد خواهان اعتماد به رفسنجانی و انتخاب مجدد او به ریاست مجلس خبرگان شده‌اند.
BK/MM