خانه آزادی: سه چهارم جمعیت جهان از آزادی کامل محروم هستند
۱۳۹۹ اسفند ۱۳, چهارشنبه
گزارش سالانه خانه آزادی منتشر شد؛ گزارشی که حکایت از کاهش شدید دموکراسی در جهان طی ۱۵ سال گذشته دارد. وضعیت آزادی در ایران وخیمتر از کشورهای عراق، افغانستان، ترکیه و پاکستان است. تعداد کشورهای غیرآزاد افزایش یافته است.
تبلیغات
بر اساس گزارش سالانه خانه آزادی (فریدام هاوس) سه چهارم مردم جهان در کشورهایی زندگی میکنند که آزادی در آنها رو به کاهش است. از سوی دیگر کمتر از ۲۰ درصد مردم جهان ساکن کشورهای آزاد هستند.
آنچه در گزارش این اندیشکده جلب توجه میکند، کاهش مستمر آزادی در جهان طی ۱۵ سال گذشته است. حتی کشورهای دموکراتیکی همچون آمریکا و هند نیز با پدیده کاهش آزادی روبهرو هستند.
خانه آزادی برای محاسبه میزان دسترسی مردم به آزادیهای سیاسی و مدنی ۲۵ شاخص را در مورد کشورهای مختلف جهان به کار گرفته است. بر اساس این معیارها، کشورهای جهان به سه دسته "آزاد"، "نسبتا آزاد" و "غیرآزاد" تقسیم شدهاند.
از بین ۱۹۵ کشور مستقلی که مورد بررسی قرار گرفتهاند، وضعیت دموکراسی در ۷۳ کشور طی ۱۵ سال گذشته رو به وخامت نهاده است. وضعیت آزادیهای سیاسی و مدنی در سال ۲۰۲۰ تنها در ۲۸ کشور بهبود یافته است.
بر شمار کشورهای "غیرآزاد" در جهان طی این مدت افزوده شده است. بر اساس گزارش سالانه این اندیشکده، ۵۴ کشور جهان و از جمله کشورهایی همچون ایران، چین، کره شمالی، سودان در شمار کشورهای "غیرآزاد" هستند. این در حالی است که تعداد کشورهای "غیرآزاد" در سال ۲۰۰۵ مجموعا ۴۵ کشور اعلام شده بود.
به این ترتیب ۳۸ درصد از مردم جهان در کشورهایی زندگی میکنند که فاقد آزادی هستند. افزون بر آن ۵۹ کشور جهان تنها به طور محدود از آزادی بهره میبرند. به سخن دیگر ۱۱۳ کشور جهان در شمار کشورهایی محسوب میشوند که یا فاقد آزادی هستند یا آزادیهای محدودی دارند.
بیشترین میزان کاهش آزادی در یک کشور در قرقیزستان مشاهده شده است. میزان بهرهمردم قرقیزستان از آزادیهای سیاسی و مدنی در سال ۲۰۲۰ کاهش قابل ملاحظهای داشته است. این کشور همچنان در شمار کشورهای "نسبتا آزاد" قرار دارد.
در گزارش سالانه خانه آزادی آمده است که در ۳۹ کشور جهان در سال ۲۰۱۹ مردم برای کسب آزادیهای بیشتر دست به اعتراض زده بودند.
این گزارش میافزاید که مبارزات مردم در بسیاری از این کشورها منجر به کسب آزادی بیشتر نشده و میزان آزادیها در ۲۳ کشور از این ۳۹ کشور در سال ۲۰۲۰ کاهش بیشتری یافته است.
آمریکا و هند
در سال ۲۰۲۰ از آزادیهای سیاسی در دو کشور آمریکا و هند همچنان کاسته شده است. از سال ۲۰۱۴ با آغاز دوره زمامداری نارندرا مودی، آزادی مردم رو به کاهش گذاشته است.
آزادی اقلیتهای مذهبی و بهویژه مسلمانان در هند در سالهای گذشته محدود شده است. در همین ارتباط رتبه کشور هند از کشور "آزاد" به کشور "نسبتا آزاد" تنزل یافته است.
گفته میشود که فشار بر نهادهای مدافع حقوق بشر در هند افزایش یافته و دولت هند اقدام به سیاسی کردن قوهقضاییه کرده است.
میزان آزادیهای سیاسی در آمریکا نیز در دوره زمامداری دونالد ترامپ رو به کاهش گذاشته است. در این گزارش آمده است که گرچه آمریکا هنوز در شمار کشورهای "آزاد" قرار دارد، اما در جدول رتبه بندی کشورهای آزاد، سه رتبه تنزل یافته و جایگاه این کشور به کشورهایی همچون رومانی و پاناما نزدیکتر شده و از کشورهایی همچون فرانسه و آلمان فاصله گرفته است.
در این گزارش آمده است که عملکرد دونالد ترامپ در کاهش دسترسی مردم به آزادیهای سیاسی موثر بوده است. گزارش به حمایت و جانبداری ترامپ از نیروهای افراطی و راستگرا اشاره میکند.
وضعیت دموکراسی در کشورهای دیگر
جمهوری اسلامی ایران در شمار کشورهای "غیر آزاد" قرار دارد. ایران از منظر دسترسی به آزادیهای سیاسی از ۴۰ امتیاز تنها ۶ امتیاز کسب کرده است. وضعیت آزادیهای مدنی نیز در این کشور وخیم است. ایران تنها ۱۰ امتیاز از مجموع ۶۰ امتیاز را به نام خود ثبت کرده است.
به این ترتیب وضعیت دموکراسی در ایران وخیمتر از بسیاری از کشورهایی منطقه است. ایران در مجموع ۱۶ امتیاز از ۱۰۰ امتیاز مربوط به دسترسی کامل به آزادیهای سیاسی و مدنی را به خود اختصاص داده است.
حال آنکه افغانستان ۲۷ امتیاز دارد. عراق ۲۹ امتیاز، ترکیه ۳۲ امتیاز و پاکستان ۳۷ امتیاز را از مجموع ۱۰۰ امتیاز کسب کردهاند.
وضعیت ایران از کشورهایی همچون کره شمالی (۳ امتیاز)، چین (۹ امتیاز) ترکمنستان (۲ امتیاز) و عربستان سعودی (۷ امتیاز) بهتر است.
نویسندگان زندانی؛ آنها که رفتهاند، آنها که ماندهاند
مصائب اهل قلم در ایران تنها سانسور آثار آنها نیست. دستگاههای قضایی و اطلاعاتی با نگاه امنیتی و اتهامات مشابه، برای شاعران و نویسندگان پرونده میسازند. کانون نویسندگان حکم ۱۸۶ ماه زندان سه عضو خود را "وهن عدالت" خواند.
مصائب اهل قلم در ایران تنها سانسور آثار آنها نیست. دستگاههای قضایی و اطلاعاتی با نگاه امنیتی و اتهامات مشابه، برای شاعران و نویسندگان پرونده میسازند. کانون نویسندگان حکم ۱۸۶ ماه زندان سه عضو خود را "وهن عدالت" خواند.
کیوان باژن
۴۲ ماه حبس برای نویسندگی... باژن در مقالهای مینویسد: «تا زمانی که فقط خودمان را ببینیم و اصلیترین دغدغهمان این باشد که کتابمان چاپ بشود و مهم نباشد کجا و چطور، با سانسور یا بدون آن؛ و تا زمانی که برای عرضه خود از سرو کول هم بالا برویم و مهمترین بحثمان این باشد که چرا کتاب سانسور شده من در فلان نشریه معرفی نشده، انتظار هر تحول در ادبیات داستانی بیهوده است.»
عکس: hoozoor.com
رضا خندان مهابادی
دبیر کانون نویسندگان، منتقد و فعال اجتماعی را به شش سال حبس محکوم کردهاند. شرکت در مراسم بزرگداشت احمد شاملو و آماده کردن کتابی پژوهشی در باره تاریخ ۵۰ ساله کانون برای انتشار داخلی، مصداق اتهاماتی چون "اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور" معرفی شدهاند. کانون نویسندگان ایران دلایل و مستندات دادگاه را نامربوط تر و سستبنیاندتر از خود اتهامات خوانده است.
عکس: Mehr
بکتاش آبتین
اردیبهشت ۹۴، ماموران وزارت اطلاعات با یورش به خانه این شاعر و فیلمساز، هزاران فیلم و عکس، موبایل و لپتاپ شخصی و اسناد کانون نویسندگان را ضبط کردند. او به اتهام "تبلیغ علیه نظام" به ۶ سال حبس محکوم شد. آبتین در سال ۹۷ نیز به سه ماه کار اجباری در بهزیستی و ۵ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم شده بود. آبتین در روز ۱۸ دی ۱۴۰۰، پس از محرومیت از درمان بهموقع، بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست داد.
عکس: persian.iranhumanrights.org
مهدی سلیمی
نویسنده، مترجم و سردبیر نشریه اینترنتی زغال، اواسط تیر ۹۹ با اتهاماتی چون «فعالیت تبلیغی علیه نظام»، «توهین به مقدسات اسلام»، «تشویق مردم به فساد و فحشا» و «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور» در اهر دستگیر شد. سلیمی که در جستاری، "ادبیات سیاسی، بلاگردان مردم ستدیده، سیر تاریخی قیامهای ایران تا رویدادهای آبان را بررسی کرده، موقتا و با قرار وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی از زندان اوین بیرون آمده است.
عکس: fa.iranfreedom.org
مژگان کاوسی
نویسنده، پژوهشگر و فعال اجتماعی کرد، با اتهاماتی چون "تشویق مردم برای بر هم زدن نظم عمومی" و "تبلیغ علیه نظام" به پنج سال و ۹ ماه زندان محکوم شده که سه سال آن لازم الاجراست. کاوسی که پس از دستگیری در اعتراضات سراسری آبان ۹۸، با وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی موقتا آزاد شده بود، بهار ۹۹ برای تحمل حبس به زندان مرکزی نوشهر انتقال یافت. او پس از انتقال به اوین، در اعتراض به وضعیت زندانیان، اعتصاب غذا کرد.
عکس: kampain.info
پوریا عالمی
ستوننویس روزنامههای سیاسی و نویسنده داستانهای "اکونآبادیها" و "آدمهای عوضی"، متهم پروندهای بود که وزارت اطلاعات احمدینژاد برای شماری از روزنامهنگاران تشکیل داد. او به "اتهام تبلیغ علیه نظام" به ۵سال حبس تعلیقی محکوم شد که بعد به یکسال تقلیل یافت.عالمی پیش از رفتن به اوین از مطبوعات خداحافظی کرد و نوشت: «حرف هم نزنم سیاسی است. از حماقت بنویسم، از جسم سخت بنویسم، از میمون بنویسم سیاسی است.»
عکس: ISNA
فاطمه اختصاری - مهدی موسوی
دادگاه انقلاب، این دو نویسنده، شاعر و منتقد اجتماعی را به اتهام "توهین به مقدسات" و "تبلیغ علیه نظام" به ۹۹ ضربه شلاق، جریمه نقدی و زندان طویل ۹ و ۱۱ ساله محکوم کرد. این سرایندگان"غزل پست مدرن"، پس از اعتراض به رای دادگاه و احتمال بالای عدم تغییر حکم در دادگاه تجدیدنظر، از ایران خارج شدند. کتابهای اختصاری و موسوی بارها از بازار جمع و خمیر شدهاند ولی اینک به صورت زیرزمینی فروخته میشوند.
عکس: Campaign for Human Rights in Iran/AP Photo/picture-alliance
یعقوب یادعلی
نویسنده رمان آداب بیقراری که جایزه هوشنگ گلشیری به عنوان بهترین رمان اول را ربود، اسفند ۸۴ به اتهام "توهین به قوم لر" بازداشت و به یک سال حبس محکوم شد و کتابش ده سال توقیف ماند. یادعلی پس از هفت سال سکوت، با رمان "آداب دنیا" به عرصه ادبیات برگشت. او در مصاحبهای با مجله "تجربه" گفته است: «نوشتن برای نویسنده خود زندگی است؛ اگر حواشی رایج مملکت ما اجازه بدهد و نویسنده جوانمرگ نشود.»
عکس: khabgard.com
شهرنوش پارسیپور
نویسنده رمانهایی چون "سگ و زمستان بلند"، "عقل آبی" و "کمی بهار"، در سرکوبهای دهه شصت، به خاطر "حمل چمدان نشریه" چهارسال از عمر خود را در زندان گذراند. او پس از آزادی، با ترجمه و تاسیس کتابفروشی زندگی میکرد اما ماموران کمیته انقلاب از او میخواستند درباره مراجعهکنندگان اطلاعات بدهد. پارسیپور به اتهام طرح مسئله بکارت در کتاب "زنان بدون مردان" بازجویی شد و پس از چهارمین بازداشت ایران را ترک کرد.
عکس: Ashkan Norouzkhani
فرج سرکوهی
عضو پیشکسوت کانون نویسندگان و سردبیر پرنفوذترین هفتهنامه مستقل ایران در دو دهه اول انقلاب، شاهد زنده ربایش و آزار در دستگاه اطلاعاتی جمهوری اسلامی است. او را پس از چند دستگیری موقت و هنگام سفر به آلمان، در فرودگاه ربودند و ادعا کردند که در اروپاست. پس از افشای ماجرا و ورود مجامع بینالمللی به این مسئله، سرکوهی به اتهام تبلیغ علیه جمهوری اسلامی به یک سال و نیم زندان محکوم شد.
عکس: privat
یوسف عزیزی بنیطرف
نویسنده و پژوهشگر عرب به اتهام دامن زدن به تظاهرات سال ۸۴ در اهواز و تحریک مردم به پنج سال زندان محکوم شد. این عضو کانون نویسندگان ایران پس از سخنرانی در کانون مدافعان حقوق بشر و اعتراض به سرکوب خشونتبار ناارامیهای خوزستان، دستگیر شده و با وثیقه ۱۰۰میلیون تومانی آزاد بود. او سرانجام و پس از چند بار احضار و تهدید به بازداشت، ایران را ترک گفت.
عکس: privat
علیاکبر سعیدی سیرجانی
سیرجانی از نخستین نویسندگانی است که به زندان جمهوری اسلامی رفتند و برنگشتند. این پژوهشگر که از همکاران بنیاد فرهنگ ایران بود، پس از مقالات و نامههایی سرگشاده در نقد خامنهای و حاکمیت، در اسفند ۱۳۷۲ بازداشت شد. عضو کانون نویسندگان را به "جاسوسی"، "لواط" و "اقدام علیه امنیت ملی" متهم کردند و ده ماه بعد، جسدش را تحویل خانواده دادند. مرگی بر اثر کپسول پتاسیم، نه سکته قلبی که رسما اعلام شد.
عکس: khaandaniha.com
محمد مختاری - جعفر پوینده
دو عضو کانون نویسندگان ایران در جریان "قتلهای زنجیرهای" در سال ۱۳۷۷ ربوده و کشته شدند. وزارت اطلاعات آنها را پیشتر چند بار احضار و بازجویی کرده بود. جسد محمد مختاری، شاعر و نویسنده در بیابانهای امینآباد تهران پیدا شد و جنازه جعفر پوینده، جامعهشناس و مترجم آثار فلسفی و ادبی، در روستای بادامک در شهریار. هر دو را خفه کرده بودند.