خاویار یکی از گران‌ترین غذاهای جهان محسوب می‌شود که ممکن است بسیاری از آدم‌ها در زندگی‌ خود موفق به رؤیت آن بر سر سفره‌هایشان نشوند؛ به خصوص اگر این خاویار از دریای خزر آمده باشد. با این همه برای بسیاری از روس‌ها خوردن خاویار تنها با زدن یک دکمه آن‌هم در خیابان میسر شده است‌؛ البته بسته‌ای که پیش‌رویشان قرار می‌گیرد، نه خاویار خزر که خاویار جزیره‌‌ی ساخالین در شرق روسیه است.

در زبان روسی به خاویار "ایکرا" می‌گویند و به دستگاه‌هایی که به تازگی در گوشه و کنار مسکو به چشم می‌خورد و از آن می‌توان در عرض چند ثانیه خاویار تحویل گرفت، ایکرامات؛ لغتی که مشتق شده از دو کلمه‌ی ایکرا و اتومات است.

عرضه‌ی خاویار از طریق دستگاه‌های خودکار تا به اینجا توسط شرکت "یوکرا" و تنها در پایتخت روسیه بوده است. حرکتی نو که واکنش‌های مختلفی را هم به همراه داشته است. برخی از سر کنجکاوی "خاویارهای دستگاهی" را خریده‌اند، برخی ترجیح داده‌اند که این مدل‌عرضه‌ی جدید خاویار را ندیده بگیرند و همچنان مشتری خاویار فروش‌های بازار باقی بمانند و سرانجام بوده‌اند کسانی که معتقدند دستگاه‌های اتومات جای فروش خاویار نیست.

اما واکنش‌های منفی موجب دلسردی مسئولان شرکت ایکرا نشده‌اند. چون اگر تا پیش از این خاویارهای اتومات را می‌شد تنها در مراکز بخصوصی در شهر مثلا در ساختمان شهرداری پیدا کرد، حالا در بسیاری از نقاط مسکو این دستگاه‌های خودکار در رنگ‌های مختلف خودنمایی می‌کنند. انگار که خاویارهای اتوماتی جای خود را کم کم میان مردم باز کرده‌اند. مسئولان این شرکت می‌گویند، چیزی که برای آنها اهمیت دارد تازه بودن خاویارهایی است که عرضه می‌کنند. به گفته‌ی آنها، این خاویارها بدون افزودنی هستند و می‌توان آنها را در دمای زیر چهار درجه تا هشت ماه نگاه داشت.

خاویار صبحانه محبوب

در شوروی سابق خاویار سیاه یکی از مواد اصلی غذایی مردم به شمار می‌آمد. مادرها قبل از شروع امتحان به بچه‌هایشان خاویار می‌دادند تا با اعصاب راحت از پس امتحان برآیند. خوردن خاویار همراه با تخم‌مرغ و کره هم یکی از صبحانه‌های محبوب و معمول مردم بود.

به علت بالا بودن غلظت اسیدهای چرب از نوع امگا ۳ در خاویار، مصرف این ماده‌غذایی از ابتلا به بیماری افسردگی و قلبی عروقی پیشگیری می‌کند. خاویار همچنین در پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های التهاب مفاصل، دستگاه گوارش و برخی از سرطان‌ها نیز مؤثر است. در دنیا بیش از بیست گونه متفاوت ماهی خاویاری وجود دارد که زیست‌گاه پنج گونه از آن‌ها دریای خزر است.

خاویار ماهی بلوگا (فیل‌ماهی) یکی از پرطرفدارترین خاویارهاست. به‌طور معمول ۱۵ درصد وزن بدن ماهی ماده بلوگا را خاویار تشکیل می‌دهد. نسل این نوع خاویار که گران‌ترین ماده‌غذایی دنیاست، به دلایل مختلف از جمله آلودگی آب، مرگ و میر فک‌های آبی، پیدایش جلبک‌های کشنده و صید بی‌رویه رو به انقراض است.

کسب و کار بدون دردسر

قشرهای مختلفی مشتری دستگا‌ه‌های خودکار خاویار در شهر مسکو شده‌اند. مسئولان شرکت یوکرا ابتدا تصور می‌کردند که این دستگاه‌ها تنها میان قشرهای مرفه جامعه جای باز می‌کند اما رفته رفته متوجه شدند که علاقه مردم به طعم خاویار حد و مرز نمی‌شناسد. برای همین هم اگر در ابتدا این دستگاه‌ها تنها در نقاط لوکس و تجاری شهر نصب شده ‌بودند، اما کم‌کم در مراکز خرید و اداری مسکو هم سر و کله این دستگا‌ه‌های پر طرفدار پیدا شد. در بیشتر جاها این دستگاه‌ها کنار باجه‌های خودپرداز پول نصب شده‌اند تا به این ترتیب کار برای مشتریان راحت‌تر شود.

یک بسته‌ی صد گرمی این خاویارها، حدود ۱۵۰ روبل‌ قیمت دارند که معادل چهار یوروست. برای بسته‌های ۳۲۰ گرمی مورد مصرف خانواده‌ها باید چیزی حدود ۱۵ یورو پرداخت شود.

مسئولان شرکت یوکرا می‌گویند کسب و کارشان پر رونق است اما تمایلی به ارائه آمار دقیق از فروش خود ندارند. تا قبل از این آنها ناچار بودند با مغازه‌داران و فروشندگان برای وصول صورتحساب‌هایشان سر و کله بزنند، اما حال دیگر می‌توانند مستقیما پول خود را از اتومات‌ها به دست آورند.

سمیرا نیک آیین

تحریریه: مهیندخت مصباح