لیو شیائوبوی ۵۳ ساله شناخته‌شده‌ترین مدافع حقوق شهروندی چین است. وی جزو رهبران نیروهای جنبش دمکراسی‌خواهی سال ۱۹۸۹ محسوب می‌شود. امروز شیائوبو به اتهام «تحریک علیه نظام و تضعیف دولت» به ۱۱ سال زندان محکوم شد. این بالاترین حکمی است که دادگاه چین به چنین اتهامی داده است.

این حکم در چین نیز حکمی سختگیرانه بوده و به همین دلیل انزجار و انتقاد جهانیان را برانگیخته است. شمار زیادی از دولت‌ها و نهادهای حقوق بشری حکم این دادگاه را محکوم کرده‌اند.

لیو شیائوبو کیست؟

لئو شیائوبو، استاد پیشین رشته ادبیات در چین، از تدوین‌کنندگان "منشور ۲۰۰۸" است. این منشور خواستار اصلاحات دمکراتیک در چین است و حکومت یگانه حزب کمونیست را مورد انتقاد قرار داده است.

لئو شیائوبو در سال ۱۹۸۹ از موج اعتراضات در میدان "صلح آسمانی" پکن حمایت کرد. این اعتراض توسط ارتش چین به خون کشیده شد. شیائوبو در آن زمان با دست زدن به اعتصاب غذا از دانشجویان معترض پشتیبانی کرده بود.

از زمان سرکوب اعتراضات در ۲۰ سال پیش، این استاد دانشگاه و نویسنده چینی، یا در زندان به سر برده است یا در اردوگاه‌های کار، و یا او را در حصر خانگی نگاه داشته‌اند.

لیو شیائوبو سال گذشته بار دیگر بازداشت شد. دستگیری وی یک روز پیش از انتشار بیانیه‌ای بود که او نگاشته و در آن خواستار دمکراسی بیشتر، آزادی بیان و گشایش فضای سیاسی در چین شده بود.

انتقاد شدید دولت آلمان

دولت آلمان اعلام چنین حکم سنگینی علیه لیو شیائوبو را به شدت مورد انتقاد قرار داد. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، گفت که نسبت به چنین حکمی «شگفت‌زده» است. خانم مرکل در بیانیه‌ای با ابراز تأسف گفت: «دولت چین به رغم پیشرفت‌های بسیار در دیگر حوزه‌ها، دست به محدودیت‌های شدید در عرصه آزادی بیان و آزادی مطبوعات زده است». وی اظهار امیدواری کرد که این حکم مورد تجدید نظر قرار گیرد.

گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان، «نگرانی عمیق» خود را نسبت به صدور این حکم ابراز داشت. دولت چین کنوانسیون بین‌المللی حقوق شهروندی و سیاسی را امضا کرده است. در این کنوانسیون حقوق بشر و حق آزادی بیان تضمین شده است.

معاون صدراعظم آلمان، دولت چین را فراخواند تا به «مسیر گشایش و مدرنیزه کردن کشور خود ادامه دهد و رعایت حقوق بشر را تضمین کند».

نوربرت لامرت، رئیس مجلس نمایندگان آلمان "بوندستاگ"، نتیجه‌ی رسیدگی به این پرونده را «وحشتناک» خواند. این سیاستمدار دمکرات مسیحی گفت که روند رسیدگی و نیز میزان مجازات تعیین‌شده، نشانگر آن است که «چین با مقیاس‌های غربی در زمینه‌‌ی دمکراسی، قانون‌مداری و حقوق بشر فاصله‌ی بسیار دارد».

باید اشاره کرد که اتحادیه‌ی اروپا و دولت آلمان بارها نسبت به دستگیری لیو شیائوبو اعتراض کرده بودند.

انتقاد شدید کمیسیون حقوق بشر، آمریکا و بریتانیا

نمایندگان دیگر کشورهای غربی نیز نسبت به این دادگاه اعتراض و انتقاد کرده‌اند. گرگوری مای، دیپلمات آمریکایی، در برابر ساختمان دادگاه در پکن، خواستار آزادی فوری این مخالف دولت چین شد. وی گفت، دولت چین باید «به حقوق تمامی شهروندان احترام بگذارد تا آنها بتوانند عقیده سیاسی خود را در صلح و آرامش بیان کنند».

ناوی پیلای، کمیسیر حقوق بشر سازمان ملل، از «نقض شدید» آزای بیان در چین سخن راند. وی افزود که این حکم دادگاه نسبت به وعده‌ی اخیر چین در مورد بهبود حقوق بشر در این کشور، بدبینی ایجاد خواهد کرد.

ریاست سوئدی شورای اتحادیه اروپا نیز این مجازات را «نامتناسب» خواند.

وزارت خارجه بریتانیا رای صادره علیه لیو شیائوبو را محکوم کرد. یک سخنگوی این وزارتخانه گفت، دولت بریتانیا با حمایت از خواست اتحادیه اروپا، خواهان آزادی لیو شیائوبو است.

به گفته‌ی این مقام وزارت خارجه بریتانیا، اتهام لیو شیائوبو مبنی بر اینکه او می‌خواهد قدرت دولتی چین و نظام سوسیالیستی را سرنگون کند، کاملا بی‌اساس است؛ این منتقد دولت چین در صدد تقویت دمکراسی در چین بوده است.

هشدار منتقدان به حکومت چین

فعالان حقوق بشر گمان می‌برند که فضای سیاسی چین رو به انسداد می‌رود. از نظر "دیده‌بان حقوق بشر"، حکم دادگاه علیه این منتقد چینی «هشداری صریح» است که نشان می‌دهد چین در سال آینده میلادی، در برابر فعالان حقوق بشر شدت عمل به خرج خواهد داد.

از نظر عفو بین‌الملل این حکم نشانگر آن است که دولت چین هیچ بحثی در مورد اصلاحات سیاسی را برنمی‌‌تابد. گزارشگران بدون مرز نیز جامعه بین‌الملل را فراخوانده است تا بر فشار بر رهبری چین بیافزاید.

آی وی‌وی، هنرمند چینی، این دادگاه را "مضحک" خواند و گفت، لیو شیائوبو انسانی معقول و مطبوع است و تمامی آثار او در چارچوب قانون اساسی چین نگاشته شده‌اند.

تنگ بیائو، وکیل دعاوی حقوق شهروندی، گفت که این حکم غیرقابل پذیرش است و «لیو شیائوبو بی‌گناه است». از نظر بیائو، «قانون اساسی چین آزادی بیان را تضمین کرده است».

DK/BB