حمله خشونت‌آمیز پلیس ترکیه به شماری از حامیان محیط زیست که در اعتراض به قطع درختان پارک کوچکی در مرکز استانبول تجمع کرده بودند به تظاهرات گسترده‌ای علیه دولت رجب طیب اردوغان تبدیل شده است.

روز جمعه (۳۱ مه/ ۱۰ خرداد) هزاران نفر در اعتراض به برخورد خشونت‌آمیز پلیس در اطراف میدان مرکزی "تقسیم" استانبول به خیابان‌ها آمدند و با نیروهای انتظامی و پلیس درگیر شدند. مطابق گزارش‌ها درگیری روز شنبه ادامه یافته است.

علیه اقتدارگرایی دولت اردوغان

جنبش اعتراضی با تظاهرات علیه پروژه‌ی احداث یک مرکز تجاری در محل پارک کوچک "گزی" در نزدیکی میدان تقسیم آغاز شد. برای این پروژه قرار است ۶۰۰ درخت پارک قطع شوند.

تجمع اعتراضی که از روز دوشنبه آغاز شد بامداد پنج‌شنبه با هجوم پلیس به معترضان به خشونت کشید. نیروهای انتظامی برای متفرق کردن مخالفان از گاز اشک‌آور و خودروهای آب‌پاش استفاده کرده‌اند.

در جریان درگیری‌ها که روز جمعه شدت گرفت شمار زیادی از معترضان، از جمله چند خبرنگار و نماینده مجلس زخمی و عده‌ای بازداشت شدند. سازمان عفو بین‌الملل پلیس را متهم می‌کند که در برخورد با یک حرکت اعتراضی مسالمت‌آمیز افراط کرده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه تظاهرکنندگانی که تا بامداد شنبه (۱ ژوئن/ ۱۱ خرداد) در خیابان‌های اطراف میدان تقسیم حضور داشتند دیگر فقط مخالف تخریب محیط زیست نیستند، که علیه دولت اردوغان، رهبر حزب اسلامگرای عدالت و توسعه شعار می‌دهند.

درخواست کناره‌گیری اردوغان

بنابر این گزارش بسیاری از معترضان دولت حاکم را متهم می‌کنند که با سیاست‌های اقتدارگرایانه قصد اسلامی کردن جامعه ترکیه را دارد.

گفته می‌شود تا کنون بیش از ۳۰۰ نفر توسط پلیس مجروح شده‌اند. با افزایش خشونت پلیس معترضان نیز از شامگاه جمعه به مقابله با نیروهای انتظامی پرداختند و به سوی آنها سنگ پرتاب کردند.

در برخی از خیابان‌های فرعی اطراف میدان تقسیم معترضان تلاش کرده‌اند راه عبور خودروهای پلیس را مسدود کنند. شماری از پزشکان نیز برای مداوای مجروحان یک مرکز درمان اضطراری راه‌انداخته‌اند.

با ادامه‌ی درگیری‌ها و افزایش شمار تظاهرکنندگان، عده‌ای از معترضان یک مرکز بحران تشکیل دادند تا کنترل بیشتری بر اوضاع داشته باشند و برای بازداشت شدگان وکیل بگیرند.

هماهنگی برنامه‌ها و ارتباط معترضان از طریق شبکه‌های اجتماعی و اینترنت انجام می‌شود.
خبرگزاری آلمان شمار معترضان در مرکز استانبول را "ده‌ها هزار نفر" گزارش کرده می‌نویسد برخی از آنها خواهان کناره‌گیری دولت اردوغان شده‌اند.

گسترش اعتراض به دیگر شهرها

روز جمعه شمار دیگری از شهرهای بزرگ ترکیه، از جمله آنکارا و ازمیر نیز شاهد تظاهرات هزاران نفر در اعتراض به خشونت پلیس و دولت اردوغان بود. گفته می‌شود پلیس در آنکارا برای پراکندن تظاهرکنندگان جلوی دفتر مرکزی حزب عدالت و توسعه از گاز اشک‌آور استفاده کرده است.

نخست‌وزیر ترکیه اخیرا گفته است پروژه‌ی احداث مرکز تجاری در محل پارک گزی، به رغم اعتراض‌ها عملی خواهد شد. تشکل‌های اپوزیسیون دولت اردوغان را متهم می‌کنند که به خواسته‌ها و منافع دیگر گروه‌های سیاسی و اجتماعی اعتنایی نمی‌کند.

این تشکل‌ها و سازمان‌های مدافع حقوق بشر دولت را متهم می‌کنند که حقوق شهروندی را نقض کرده و با اعتراض مسالمت‌آمیز شهروندان به خشونتی "نامتناسب" برخورد کرده است.
یکی از معترضان خشمگین جمعه شب به خبرگزاری آلمان گفت: «من خودم وکیلم و اینجا می‌بینیم که فاشیسم اسلامی اردوغان چگونه عمل می‌کند.»

برخی رسانه‌های ترکیه گزارش داده‌اند که دادگاهی در استانبول حکم داده که پروژه‌ی یاد شده باید تا روشن شدن تکلیف شکایت‌هایی که علیه تخریب پارک شده متوقف شود.

ادامه اعتراض، خطری برای موقعیت اردوغان

دولت اردوغان در موارد دیگر نیز با مخالفان و معترضان با خشونت رفتار کرده است. بازداشت دانشجویان معترض به افزایش شهریه‌ها و روزنامه‌نگاران منتقد در دولت اسلامگرای حاکم امر کم سابقه‌ای نبوده است.

مطابق گزارش نهادهای بین‌المللی حقوق بشری، ترکیه در کنار ایران و چین از جمله کشورهایی است که بیشترین روزنامه‌نگار زندانی را دارند.

افزایش قوانین محدود کننده‌ی حقوق شهروندی، از جمله مسائلی است که منتقدان اردوغان آن را نشانه شتاب گرفتن اسلامی کردن کشور ارزیابی می‌کنند.

با این همه با روی کار آمدن دولت کنونی، ترکیه به یکی از قدرت‌های اصلی منطقه و بازیگران عرصه سیاست بین‌المللی بدل شده و اقتصاد رو به رشد و شکوفایی پیدا کرده است.

گروه‌های اپوزیسیون، احزاب لیبرال و چپ و تشکل‌های سکولار از روند تحولات کنونی ناخشنودند و معتقدند دولت اوضاع اقتصادی را بهبود بخشیده اما حقوق شهروندان را مدام محدودتر می‌کند.

ناظران اعتقاد دارند، به رغم محبوبیت اردوغان، ادامه‌ی بحران و درگیری‌های اخیر می‌تواند موقعیت او را به خطر بیندازد. اعتراض به رفتار خشونت‌آمیز پلیس ترکیه نه تنها به دیگر شهرهای این کشور که به برلین نیز رسیده است. جمعه شب پایتخت آلمان، به عنوان بزرگترین مرکز تجمع مهاجران ترک، شاهد تظاهرات بزرگی در همبستگی با معترضان این کشور بود.