خودروسازی ایران که با حمایت‌های دولتی و انحصار بازار داخلی توانسته به حیات خود ادامه دهد با چالش جدی روبروست: خروج شرکای خارجی بر اثر فشارهای بین المللی و تحریم‌های سازمان ملل و ایالات متحده آمریکا.

مدتی پیش خودروسازی تویوتای ژاپن اعلام کرد که صدور خودروهای خود به ایران را " در چارچوب تحریم‌های بین‌المللی" قطع کرده است. پیش از آن "بنز" و "بی ام و" نیز سیاست مشابهی را در پیش گرفته بودند.

برخی کارشناسان قطع صادرات تویوتا به ایران را کم اهمیت ارزیابی کردند اما به نظر می‌رسد این اتفاق شروع موج خروج نمایندگان خودروسازان جهانی از ایران باشد. شرکت‌هایی که خروجشان، صنعت خودرو ایران را تحت تاثیر زیادی قرار خواهد داد.

سایت "خبرآنلاین" از احتمال ترک ایران توسط شرکت هیوندایی کره خبر می‌دهد. به نوشته این وب‌سایت، محصولات این شرکت به عنوان پرتقاضاترین سبد مورد استقبال ایرانی‌ها محسوب می‌گردد.
به استناد این گزارش، بانک‌های کره‌ای اعتبارات اسناد "کرمان خودرو" را برای ارسال قطعات به ایران قبول نمی‌کنند و این خودروساز خصوصی در شرایط دشواری قرار دارد.

خبرآنلاین می‌نویسد که نشانه‌هایی وجود دارد که ژاپن نیز بستن مرزهای خود به روی ایران را در دست بررسی دارد. اگر خروج تویاتا بر صنایع داخلی بی‌تاثیر باشد اما خروج سوزوکی و نیسان غول‌های بزرگ دولتی همچون سایپا و پارس خودرو را تهدید خواهد کرد.

آمریکا و سیاست گام به گام تحریم

این تحولات پس از آن اتفاق می‌افتد که چندی پیش یک هیات آمریکایی با هشت کشور در مورد تحریم ایران رایزنی کرد. این هیات از وزارت خزانه‌داری، وزارت امور خارجه و کاخ سفید روز به کشورهای بحرین، برزیل، اکوادور، ژاپن، لبنان، کره‌جنوبی، امارات متحده عربی و ترکیه سفر کرده است.

استوارت لوی، مقام ارشد وزارت خزانه‌داری در امور تروریسم و اطلاعات مالی در این باره گفت: «از آنجایی که فشارهای جهانی رو به افزایش است و ایران هر روز با انزوای اقتصادی بیشتری روبرو می‌شود، این کشور تلاش خواهد کرد، کانال‌های تازه‌ای به منظور دسترسی به نظام مالی جهان برای اهداف غیرقانونی خود بیابد.»

هیات آمریکایی در دیدار با مقام‌های این کشورها تاکید کرده است، در صورتی که بانک‌های آنها به معاملات خود با جمهوری اسلامی ادامه دهند، از دسترسی به نظام مالی ایالات متحده محروم خواهند شد.

صنعت مینیاتوری خودرو

گرچه شاید به نظر برسد تمام مشکلات صنعت خودروسازی ایران به شکل مستقیم ارتباطی به تحریم‌ها ندارد اما واقعیت این است که سه دهه تحریم خودروسازی ایران را به شدت ضعیف کرده و موفقیت این صنعت در درون ایران مرهون بازار غیر رقابتی و کمک‌های دولتی است.

نمونه این مشکلات را می‌توان در پروژه‌ی "مینیاتور سایپا" دید. رو نمایی خودروی مینیاتور توسط محمود احمدی‌نژاد صورت گرفت. وی در آن مراسم گفت: «طراحی و تولید مینیاتور توسط کارشناسان داخلی انجام شده و قرار است پیش فروش این خودرو که قیمت آن کمتر از۱۰ میلیون تومان برآورد می‌شود همزمان با دهه فجر آغاز شود. در تولید خودروی کاملا ایرانی سایپا از ۱۲۲ سازنده داخلی استفاده شده و ۸۱۰ قطعه و مجموعه برای تولید آن طراحی و تولید شده است».

با وجود پیش فروش ۱۲ هزار خودرو مینیاتور پس از ۱۹ ماه خبری از تحویل این خودروها به مشتریان نیست.
رسانه‌های خبری گزارش می‌کنند یک سال پس از پیش فروش این خودرو، دراسفند ۸۸ به خریداران مینیاتور اعلام شد که می‌توانند خودروی پیش خریدی خود را با پراید مدل سال ۸۸ با ۴۰۰هزار تومان زیر قیمت بازارعوض کنند.

بار دیگر در خرداد ماه سال جاری به کسانی که از خرید خود انصراف نداده بودند، اعلام شد که می‌توانند به جای مینیاتور "پراید" با ۹۰۰ هزار تومان زیر قیمت بازار و یا "ریو" با قیمت ۴۰۰ هزار تومان زیر قیمت بازار تحویل بگیرند.

در این شرایط و علی‌رغم کیفیت پایین و مصرف بالای خودروهای ایرانی، وزارت صنایع با صدور بخشنامه‌ای صنایع خودروسازی را مکلف کرده‌است که به ازای هر ۱۲ خودرویی که بازار داخلی عرضه می‌کنند باید یک دستگاه خودرو را صادر نمایند.
درخواستی که مشخص نیست با توجه به مشکلاتی که خودروسازان ایرانی با آن روبرو هستند، به چه میزان عملی باشد.

مهدی محسنی
تحریریه: فرید وحیدی