فعالان مدنی و مخالفان سیاسی در سودان، از چند هفته پیش فراخوانی برای یک راه‌پیمایی گسترده بر ضد حکومت عمر البشیر را صادر کرده بودند. در این راه‌پیمایی که روز جمعه (۹ تیر، ۲۹ ژوئن) برگزار شد، نزدیک به هزار نفر بازداشت و صدها نفر مجروح شدند. کسر بزرگی از مجروحان با شلیک گاز اشک‌آور توسط نیروهای امنیتی سودان آسیب ‌دیده‌اند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، تظاهرات ضد دولتی سودان در روز جمعه، آن‌طور که فعالان سودانی گفته‌اند، در «سالگرد کودتای عمر البشیر» برگزار شد. عمر البشیر ۳۰ ژوئن ۱۹۸۹ با کودتای نظامی دولت صادق‌المهدی، نخست‌وزیر وقت که منتخب مردم سودان بود را برانداخت و از آن زمان تا کنون بر مسند قدرت نشسته است. صادق المهدی اکنون رئیس حزب امت، از احزاب مخالف دولت است.

عمر البشیر پس از سال‌ها حکومت، در انتخابات سال ۲۰۱۰ خود را به عنوان برنده اعلام کرد؛ انتخاباتی که به گفته ناظران اتحادیه اروپا با استانداردهای انتخابات آزاد و عادلانه فاصله بسیاری داشت و تخلفات زیادی در آن صورت گرفت.

حالا مردم سودان از دو هفته پیش علیه حکومت ۲۳ ساله عمر البشیر به پا خاسته‌اند. وزیر اطلاعات سودان، تظاهرکنندگان را «شورشی» خوانده و گفته آنها ثبات کشور را در معرض خطر قرار داده‌اند. بر اساس آمار سازمان دفاع از حقوق و آزادی‌ها که یک نهاد غیردولتی در سودان است، در ۱۴ روزی که از خیزش مردم سودان می‌گذرد، شمار بازداشتی‌ها بشدت سیر صعودی داشته است.

انتقال بازداشت‌شدگان به مکان‌های نامعلوم

فعالان سودانی می‌گویند بسیاری از بازداشت‌شدگان در مکان‌های ناشناس و نامعلوم محبوس شده‌اند و اطلاعی از سرنوشت آنها در دست نیست. یکی از آنها می‌گوید: «شما حتی اجازه ندارید مکان نگهداری آنها را از مقامات امنیتی بپرسید.»

یکی از بازداشت‌شدگان، طلال سعد، روزنامه‌نگار سودانی است که بخشی از عکس‌های خود از تظاهرات روز جمعه را برای انتشار در اختیار دفتر خبرگزاری فرانسه در خارطوم قرار داده بود. ماموران امنیتی پس از اطلاع از این موضوع به دفتر خبرگزاری فرانسه حمله و طلال سعد را بازداشت کردند و از مسئولان خبرگزاری خواستند که عکس‌ها را حذف کنند.

پلیس سودان با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده «گروه‌های کوچکی» از مردم در خارطوم و شهرهای دیگر دست به شورش زده‌اند و به زودی محاکمه خواهند شد. پلیس این کشور همچنین گفته نیروهای امنیتی «از حداقل قوه قهریه برای مقابله با شورشیان استفاده کرده‌اند.»

محکومیت بین‌المللی سرکوب‌ها

قاضی الصدیق، وزیر اطلاعات سودان از مردم این کشور خواست به شورشیان اجازه به خطر انداختن ثبات و امنیت ملی کشور را ندهند. به گفته او اقداماتی که انجام شده، هدفی جز جلوگیری از پیاده‌سازی نقشه‌ها و توطئه‌های خارجی علیه سودان نداشته.

شاهدان عینی به خبرگزاری فرانسه گفته‌اند که معترضان سودانی با حمل پرچم‌های این کشور، شعار «الشعب یرید اسقاط النظام» سر داده‌اند. این شعار مشهور انقلاب‌های عربی در یک سال گذشته است که در آن معترضان خواستار برانداختن کامل حکومت‌های مستقر شده‌اند.

برخی از نهادها و شخصیت‌های موثر بین‌المللی به اقدام دولت سودان در بازداشت معترضان و سرکوب روزنامه‌نگاران واکنش نشان داده‌اند. ناوی پیلای، کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، از دولت سودان خواست که «سرکوب گسترده معترضان را متوقف و گروه‌های بازداشت‌شده را آزاد کند و حق گرد‌هم‌آیی و بیان عقاید آنها را محترم بشمارد.» آمریکا، بریتانیا و کانادا هم خواستار آزادی فوری زندانیان سیاسی شده‌اند.

عمر البشیر که ۲۳ سال است در سودان حکم‌رانی می‌کند، به خاطر جنایت‌هایی که در دارفور (جنوب سودان) انجام داده، متهم به جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی و تحت تعقیب دادگاه بین‌المللی جنایی است.