بسیاری از مهاجران در آلمان به کارهایی مشغول هستند که ارتباطی با زمینه‌ی تحصیلات دانشگاهی آن‌ها ندارد. برخی راننده‌ی تاکسی هستند و عده‌ای صاحب یک سوپر مارکت. در بین این افراد از مهندس و معمار گرفته تا پزشک هم دیده می‌شود.

اُلگا هانکن، ۴۳ سال دارد و سال‌ها در آلمان، شغلی در زمینه‌ی تحصیلی‌اش پیدا نکرده است. رشته‌ی دانشگاهی الگا، مهندسی عمران بوده و مدرک کارشناسی‌ارشد خود را نیز از دانشگاه سیبری در روسیه دریافت کرده است. الگا در سال ۱۹۹۶ به آلمان مهاجرت کرد و علاقه‌مند به کار در رشته‌ی تحصیلی‌اش بود. آرزویی که هیچ‌گاه برآورده نشد: «درست است که مدرک فوق‌لیسانس من اینجا معتبر شناخته شد‌، اما من کار پیدا نکردم. درخواست‌های زیادی ارسال کردم، حتی هفت ماه به کلاس‌های آموزش کامپیوتر هم رفتم. بعد فکر کردم حالا که کاری گیرم نمی‌آید، پس تشکیل خانواده می‌دهم. حالا هم متاهل هستم و دو فرزند دارم.»

زمانی که الگا به آلمان مهاجرت کرد، جای خالی‌ای در پروژه‌‌های عمرانی وجود نداشت و نیازی هم برای به خدمت‌گرفتن مهندسان عمران جدید احساس نمی‌شد. اما مشکلی دیگری هم در کنار این‌ها وجود داشت و آن تسلط ناکافی الگا به زبان آلمانی بود. پس از بحران مالی جهانی اما، شرایط دست‌خوش دگرگونی‌هایی شد و نیاز به نیروی کار متخصص در بسیاری از کشورها و از جمله در آلمان افزایش یافت.

توماس پریزمان، رییس دانشکده‌ی عمران در دانشگاه اُلدن‌بورگ در همین ارتباط می‌گوید: «کمبود نیروهای متخصص در بخش‌های مختلف و به ویژه در رشته‌های فنی و علوم طبیعی احساس می‌شود. تحصیل در این رشته‌ها در آلمان دشوار است و از همین رو نیز بسیاری ترجیح می‌دهند از خیر این رشته‌ها بگذرند. اصولا رشته‌های فنی در آلمان در مقایسه با کشورهایی نظیر روسیه از جایگاه برتر اجتماعی برخوردار نیستند. جایی که نیروی انسانی به اندازه کافی وجود نداشته باشد، مهندسی هم تربیت نمی‌شود و برای همین هم صنعت آلمان چشم‌انتظار نیروهای متخصص خارجی است.»

به اعتقاد این استاد دانشگاه نیروهای متخصص به تعداد کافی در آلمان وجود دارند. به طور نمونه راننده‌ی اتوبوسی اهل عراق که در رشته‌ی معماری تحصیل کرده است، اما در زمینه تحصیلی خود کار نمی‌کند. از سال ۲۰۰۹ میلادی در دانشگاه اُلدن‌بورگ رشته‌ی جدیدی راه‌اندازی شده است با عنوان «انتگراسیون فنی و فرهنگی».

اما توضیح بیشتر در مورد این رشته از زبان رییس دانشکده عمران این دانشگاه: « مخاطبان اصلی این رشته دانش‌آموختگان رشته‌ی مهندسی عمران هستند که در خارج از آلمان تحصیل و سپس به این کشور مهاجرت کرده‌اند. این افراد مهارت‌های فنی لازم را نزد ما فرا می‌گیرند تا برای ورود به بازار کار آماده شوند. در کنار یادگیری مهارت‌های فنی، آموزش زبان آلمانی نیز در برنامه تحصیلی این دانشجویان گنجانده شده است، تا از این طریق آن‌ها مشکلی در گفت‌‌و گو کردن و ارتباطات به ویژه در محل کار وجود نداشته باشند.»

طول دوران تحصیل در رشته‌ی انتگراسیون فنی و فرهنگی دو ترم است و دانشجویان واحدهایی مانند حقوق راه و ساختمان و اصطلاحات ساخت‌وساز را می‌گذرانند. همین طور آشنایی با زبان و فرهنگ آلمان نیز از جمله واحدهای درسی دانشجویان این رشته محسوب می‌شود. الگا دوره‌ی تئوری این رشته را پشت سر گذاشته است و حالا بایستی به مدت نیم سال دوره‌ی کارآموزی، در یکی از بخش‌های صنعتی بگذراند. پس از آن هم نوبت به نوشتن پایان‌نامه می‌رسد که برای آن هشت ماه زمان در نظر گرفته شده است. با گذراندن این دوره دانشجویان رشته‌ی مهندسی عمران علاوه بر ارزشیابی مدرک تحصیلی خود، مدرک دانشگاهی هم از آلمان دریافت می‌کنند و از این طریق شانس بیشتری برای ورود به بازار کار خواهند داشت.

KB/MM