بازار خرید و فروش کلیه در سال‌های اخیر در ایران پر رونق‌تر از گذشته شده است. از جزییات این بازار اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی در دست نیست؛ آمارهای پراکنده‌ی منابع رسمی افزایش پیوند کلیه را تایید می‌کند و موارد خرید و فروش علنی اعضای بدن هر روز افزایش می‌یابد. بنابر تازه‌ترین گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های ایران، مدتی است دختران جوان نیز به جمع فروشندگان کلیه پیوسته‌اند.

افزایش ۲۰ درصدی بیماران کلیوی

شمار مبتلایان به بیماری‌های کلیوی در ایران بین ده تا پانزده میلیون نفر تخمین زده می‌شود. به گفته‌ی کارشناسان بسیاری از این افراد از بیماری خود آگاه نیستند. خبرگزاری مهر در گزارشی که امروز (۱۸ تیر) منتشر شد از قول رئیس انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی نوشت، تعداد بیماران کلیوی در کشور ۲۰ درصد رشد داشته است.

بنابر این گزارش در سال ۱۳۸۹ حدود ۲۳۰۰ عمل پیوند کلیه در ایران انجام شده است. مصطفی قاسمی رئیس انجمن حمایت از بيماران كلیوی بهمن ماه ۸۷ در گفتگو با خبرنگاران تعداد پیوندهای انجام شده در یک سال را بین ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ مورد عنوان کرده بود. در سال ۸۹ تنها حدود ۶۰۰ کلیه‌ی پیوندی متعلق به فوت شدگان بر اثر مرگ مغزی، و بقیه متعلق به "داوطلبان" بوده است.

فروش کلیه زیر عنوان اهداء

در تهران و دیگر شهرهای بزرگ ایران دیدن آگهی فروش کلیه امر نادری نیست. خرید و فروش کلیه به ویژه در نزدیکی دفتر نهادهایی چون انجمن حمایت از بیماران کلیوی و بنیاد بیماری‌های خاص تقریبا علنی انجام می‌شود. مطابق یکی از مصوبه‌های دوران ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی، بنیاد بیماری‌های خاص برای تشویق شهروندان به اهدای عضو، به کسانی که کلیه‌ی خود را اهدا می‌کنند مبلغ یک میلیون تومان به عنوان «هدیه ایثار» پرداخت می‌کند.

سایت خبری فردا اردیبهشت ۸۸ در گزارشی نوشت «کسانی که به دلیل مشکلات مالی و نداشتن شغل مناسب مجبور به فروش کلیه خود می‌شوند برای بهره‌مندی از یک میلیون تومان هدیه ایثار بنیاد بیماری‌ها‌ی خاص به جای فروش به این مرکز و بیمارستان محل پیوند کلیه اعلام می‌کنند که کلیه خود را اهداء کرده‌اند.»

دختران در میان فروشندگان جوان

فقر و نیاز مالی در نظر کارشناسان مهمترین علت فروش کلیه به شمار می‌رود. خبرگزاری مهر از قول یکی از مدیران انجمن حمایت از بیماران کلیوی نوشت، اخیرا «پای دختران جوان به بازار غیررسمی فروش کلیه باز شده و این افراد بنا به دلایل گوناگون که فقط مباحث مالی و اقتصادی است، متقاضی پرو پاقرص فروش کلیه هستند.»

حسین بیگلری، مدیر این انجمن در کرمانشاه، که مسئولیت امور «بیماران خاص و صعب‌العلاج» را بر عهده دارد، با اشاره به حضور جوانان بیست تا سی ساله در میان فروشندگان، به خبرگزاری یاد شده گفت «در این بین دختران جوانی هم به ما مراجعه می کنند و قصد فروش کلیه خود را دارند.» همزمان با انتشار این گزارش (۱۸ تیر) امیر حسین قاضی‌زاده، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، تایید کرد که «متاسفانه جریان فروش كلیه دختران در كشور وجود دارد.»

فروش کلیه از طریق سایت خبری

عضو کمیسیون بهداشت مجلس در گفتگو با خبرگزاری فارس اظهار داشت «بیماری‌های كلیوی در كشور به شدت به علت گسترش دیابت در حال افزایش است.» ظاهرا به دلیل افزایش تقاضا و متناسب با بالا رفتن قیمت‌ها، بهای کلیه نیز افزایش می‌یابد. محمد مهدی تدین، رئیس اداره خدمات بیمارستانی سازمان بیمه خدمات درمانی خرداد ماه سال گذشته به این خبرگزاری گفته است «در حال حاضر بهای فروش کلیه در کشور به بالای ۱۵ میلیون تومان رسیده است.»

تدین انجمن حمایت از بیماران کلیوی را متهم می‌کند که هیچ نظارتی بر خرید و فروش کلیه ندارد و در این مورد خبرهای غیرواقعی منتشر می‌کند. آگهی فروش کلیه در اینترنت نیز به شدت شایع شده و حتا به سایت‌های خبری نیز رسیده است.

در بخش نظرات سایت خبرآنلاین، در زیر گزارش که به بازنشر گفتگوی تدین با خبرگزاری فارس اختصاص دارد، در طول یک سال، نزدیک به پانزده نفر آمادگی خود را برای فروش کلیه اعلام کرده‌اند. جدیدترین عرضه کننده کلیه، دوم تیرماه سال جاری، خود را جوان ۲۵ ساله‌ای معرفی می‌کند که به خاطر بیماری همسرش و نیاز مالی حاضر است کلیه‌ی خود را بفروشد.

BK/MM