درختان قطع شده‌ی لویزان؛ تناقض‌ها و ابهام‌ها
۱۳۸۴ اسفند ۴, پنجشنبه
� عمل کرده‌اند. دور تازه‌ی بحث در این مورد با سیاسی خواندن مخالفت‌ها و اعتراض‌ها به جهت تخریب شهردار تهران، قالیباف، آغاز شده است.
دو هفته پس از قطع هزاران درخت پارک جنگلی لویزان بحث بر سر قانونی یا غیرقانونی بودن این عمل همچنان ادامه دارد و هر روز به مسیر تازه‌ای کشیده می‌شود. اکنون شبهه‌ی سیاسی و جناحی بودن اعتراض‌ها یکی از بحث‌های داغ است.
قطع درختان در روزهای تعطیل تاسوعا و عاشورا و در شب انجام شد. ظاهرا شورای شهر تاریخ و زمان وقوع این اقدام را با توجه به «تعطیلی بردار نبودن فعالیتهای عمرانی شهرداری» و مشکل رفت و آمد در ساعات روز قابل توجیه یافته اما ابهام در صلاحیت منبع صدور مجوز قطع درختان همچنان موضوعی است که اعضای شورای شهر تهران و مسئولان حفاظت از محیط زیست را رویاروی هم قرار داده است.
مطابق مصوبه‌ی شورای شهر تهران قطع درختان به منظور کارهای عمرانی باید با اجازه‌ی سازمان پارک‌ها انجام شود و اداره حفاظت منابع طبیعی استان تهران مسئول و ناظر تصمیم‌گیری در این موارد است. با اینحال رئیس این اداره ولی‌الله ابوحمزه خبر می‌دهد که این عمل شهرداری بدون اطلاع آنها انجام شده است. او همچنین با اشاره به این که قطع درختان به‌وسیله‌ی لودرهایی با چراغ خاموش و شب انجام شده اطلاع می‌دهد که شکواییه‌ی اداره‌ی حفاظت که روز عاشورا تنظیم شده «به‌دادسرای محل (دادسرای رسالت)، ارسال شد که به دلیل تعطیل بودن و نبود قاضی كشیك منجر به صدور حكم نشد.» آیا این نیز دلیل دیگری برای انتخاب این روز بوده است؟
از همان روزی که قطع درختان آغاز و به وسیله‌ی روزنامه‌ها افشا شد برخی از مسئولان شهرداری، از جمله معاون امور فنی و عمرانی، احمد دنیامالی، درصدد پاسخگویی برآمدند. اما طی ده روزی که از این ماجرا گذشت هر روز اظهار نظری مغایر و متضاد با گفته‌های قبلی از مسئولان شنیده شد. معاون شهردار تهران یک هفته پس از قطع درختان لویزان مدعی شده که «با مجوزخودمان (شهرداری) اقدام به قطع درختان كردیم» در حالی که رئیس شورای شهر مهدی چمران همچون بسیاری از مسئولان دیگر اعلام کرده‌اند که شهرداری صلاحیت صدور چنین مجوزی را ندارد و منابع طبیعی مرجع تصمیم‌گیرنده در این مورد است.
گفته‌های متناقض در مورد بزرگراه زین‌الدین که ادامه‌ی احداث آن به قطع درختان منجر شده از ماهها پیش آغاز شد. در حالی که در اردیبهشت ماه معاون فنی و عمرانی سابق شهردار تهران، محمد علی‌آبادی، اعلام کرده بود «دراجرای پروژه احداث بزرگراه شهیدزین‌الدین بازنگری می‌شود تا درختان آسیبی نبینند و اگر قراربرقطع درختان باشد، آنها جابه‌جا می‌شوند تا در مكانی دیگر كاشته شوند.» بسیاری از مسئولان از جمله معاون فعلی فنی و عمرانی شهرداری از اجتناب ناپذیر بودن قطع درختان سخن می‌گویند.
بررسی روند اطلاع رسانی و اظهار نظرهای مسئولان حکایت از آن دارد که اظهارات آنها در بسیاری از موارد تنها باعث بروز ابهام بیشتر شده است. یکی از نمونه‌ها ماجرای مصوبه‌ی کمیسیونی است که به نام کمیسیون ماده ۷ شناخته شده است. محمدحسن پیراسته مدیركل محیط زیست استان تهران معتقد است که برخی از «مسئولان شهرداری تهران به رای كمیسیون ماده هفت استناد كرده‌اند.»
به گفته‌ی رئیس شورای اسلامی شهر تهران، مهدی چمران «بر اساس این مصوبه شهرداری تهران می‌تواند در مواقع لزوم با تعامل و اجازه سازمان پاركها اقدام به قطع درختان كند» اما مسئولان سارمان پارک‌ها و اداره حفاظت از منابع طبیعی بارها اعلام کرده‌اند چنین مجوزی صادر نکرده‌اند و پیراسته اضافه می‌کند «این كمیسیون تنها نظر تشخیصی و نه مجوز اجرایی می‌دهد» [ایرنا، ۲۶ بهمن] از سوی دیگر حسن زیارتی رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر تهران، تاکید کرده است «به عنوان عضو کمیسیون ماده ۷ اعلام می کنم که بدون شک قطع درختان پارک لویزان مجوز این کمیسیون را نداشته است.» این در حالی است که معاون فنی شهرداری و نایب رئیس شورای شهر از دریافت مجوز کمیسیون خبر می‌دهند.
اختلاف نظر مابین مسئولان و اعضای شورای شهر تهران در این زمینه کار را مبهم‌تر می‌کند؛ در حالیکه عضو کمیسیون فنی و عمرانی و معاون نظارتی شورای اسلامی شهر تهران، خسرو دانشجو به خبرگزاری مهر [۲۵ بهمن] گفته است «مسیرهای قانونی قطع درختان طی نشده و اقدامی عجولانه، ضربتی و بدون هماهنگی با مسوولین مربوطه انجام شده است.» یکی از اعضای شورای شهر، منظر خیر حبیب‌اللهی، معتقد است شهرداری باید اطلاع رسانی درست انجام دهد تا «اذهان عمومی مشوش» نشود. او معتقد است «تعداد قطع درختان ۸ هزار اصله بود و این اقدام نیز باعث شده هزینه های احداث بزرگراه شهید زین الدین به یک چهارم کاهش یابد.» [مهر، ۲۵ بهمن]
اظهارات ضد و نقیض در مورد تعداد درختان قطع شده نیز به شفاف سازی کمکی نکرده است. در حالی که مهندس مختاری، مدیر عامل سازمان پاركها و فضای سبز شهرداری تهران و دنیامالی معاون فنی و عمرانی شهرداری از ۲ هزار و ۸۰۰ درخت قطع شده سخن می‌گویند فضل‌الله كولانی، مدیركل منابع طبیعی استان تهران، این تعداد را ۷ هزار اصله می‌خواند و برخی از مسئولان از ۱۳ هزار و حتا ۱۹ هزار درخت قطع شده می‌گویند. (ایسنا ۲۸ بهمن] حسن زیارتی رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر تهران مدعی است «بر اساس پیش بینی ها، نردیک به ١٣ هزار اصله درخت در پارک لویزان قطع شده و شهرداری تهران تا ١٥ سال آینده هم نمی‌تواند به این میزان، درخت جایگزین کند.»
قطع درختان برای کارهای عمرانی سابقه‌ای طولانی دارد. این اقدامها که اردیبهشت ماه امسال به اعتراض بسیاری از طرفداران محیط زیست و تجمع آنها مقابل سازمان حفاظت از محیط زیست انجامید پیش از این نیز بارها صورت گرفته است. برخی از مسئولان برای توجیه فعالیتهای خود، که به گفته‌ی مسئولان حفاظت از محیط زیست و حتا مسئولان شورای شهر «مسیر قانتونی» خود را طی نکرده است، گاهی به این موارد اشاره‌هایی می‌کنند. نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران، حسن بیادی با اشاره به ضرورت احداث بزرگراه زین‌الدین می‌گوید «طی سال‌های گذشته ۶۰ هکتار از درختان کهنسال توتستان برای ادامه بزرگراه همت قربانی شد اما اعتراضی صورت نگرفت.»
دو روز پس از آغاز قطع درختان با رای مقامات قضایی عملیات متوقف شد تا شهرداری تا آخر بهمن ماه مجوزها و مستندات قانونی خود را برای قطع درختان ارائه کند. در این میان معاون فنی و عمرانی شهرداری با تکرار این که قطع درختان با مجوز کمیسون ماده ۷ بوده است تاکید دارد که «هیچگونه تخلفی در این زمینه صورت نگرفته است» [خبرگزاری فارس، ایسنا] او اظهار امیدواری کرد که با ارائه مجوزها و مستندات از سوی شهرداری حکم دادسرا لغو و عملیات احداث بزرگراه تا آخر هفته‌ی جاری دوباره از سر گرفته شود. او روز ۲۴ بهمن ماه گفته بود «۳ برابر درختان قطع شده پارك جنگلی لویزان در تهران درخت كاشته خواهد شد.» [خبرگزاری فارس] او در مورد اقدامات جبرانی شهرداری اعلام کرده که «در هر سال شهرداری تهران، یک میلیون نهال بصورت رایگان بین شهروندان توزیع می‌کند و در دهه گذشته حدود ۳۷ هزار هکتار فضای سبز ایجاد کرده است.» و این در حالی است که روزنامه‌ی جام جم این فضا را ۳۷ هزار مترمربع نوشته است.
اطلاع رسانی نادقیق باورپذیری مسئولان را خدشه‌دار کرده است. در حالی که روزنامه جام جم از قول معاون فنی و عمرانی شهرداری هزینه‌ی گذشتن اتوبان زین‌الدین از مناطق مسکونی را ۶۰ میلیارد تومان می‌نویسد «سما» از قول او این رقم را ۴۰ میلیارد تومان اعلام کرده است. و این در حالی است که به گزارش ایرنا [۲۶ بهمن] «علی‌آبادی معاون پیشین فنی وعمرانی شهرداری تهران هزینه تملك واحدهای مسكونی قرارگرفته درمسیر اجرای بزرگراه شهید زین‌الدین را ۹۰۰میلیارد ریال عنوان كرده» است.
در این میان برخی از مسئولان جنجال و اعتراض بر سر قطع درختان جنگل لویزان را موضوعی سیاسی قلمداد می‌کنند که ریشه در منافع حزبی و گروهی دارد. حسن بیادی نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران با اعلام این که «درختان توتستان «كن» برای ادامه بزرگراه همت غرب در زمان شهردار سابق [رئیس جمهور فعلی محمود احمدی‌نژاد] بدون مجوز قطع شد اما كسی اعتراض نكرد» می‌افزاید «متاسفانه عده‌ای به خاطر تفكر حزبی و گروهی و اعمال قدرت مسایل را پیچیده می‌كنند.» او همچنین تهدید کرده است «مسایل پشت پرده قضیه پارك «لویزان» را در صورت لزوم برای مردم بیان خواهم کرد.»
واقعیت این است که با توجه به وضع بحرانی آلودگی هوا در تهران و کمبود متوسط فضای سبز به ازای هر شهروند در این شهر («به گفته كولانى متوسط سرانه فضاى سبز جهان ۴۰ و استان تهران هشت متر مربع است.» روزنامه شرق، ۲۷ بهمن) قطع هر درختی بدون جایگزینی آن در زمان مناسب لطمه‌های جبران ناپذیری به وضعیت زیست محیطی این شهر وارد می‌کند. اما به رغم همه‌ی تناقض گویی‌ها بسیاری از صاحب‌نضران بر این اعتقادند که با توجه به تخریب بی‌رویه‌ی جنگل‌ها و باغ‌ها در بسیاری از نقاط تهران و سکوت مسئولان، صحبت نایب رئیس شورای شهر، بیادی، مبنی بر سیاسی بودن بخشی از جنجالهای اخیر دور از واقعیت نیست. گرچه افشای عمل خلافی در گذشته دلیلی بر توجیه خلاف امروز نمی‌باشد.
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران