سایمون گس سفیر انگلیس در تهران در یادداشتی به مناسبت روز جهانی حقوق بشر (۹ دسامبر، ۱۸ آذر) مواردی از "عدم بهره‌مندی" مردم ایران از حقوق مدنی و آزادی‌های سیاسی را برشمرد. این یادداشت چهار روز پس از انتشار، بهانه‌ی حمله‌های شدیدی به دولت انگلیس و سفیر این کشور شده است.

خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا و خبرگزاری فارس که به سپاه پاسداران و نیروهای امنیتی منسوب است از صبح یکشنبه، ۲۱ آذر، تیتر نخست خود را به این مسئله اختصاص داده‌اند.

انتقاد به نقض گسترده حقوق بشر در ایران

سفیر انگلیس در یادداشت خود که زیر عنوان «جرم نسرین ستوده دفاع شجاعانه است» در سایت سفارت این کشور در تهران منتشر شده به آزار، اذیت و زندانی شدن "مدافعان حقوق بشر" در ایران، به ویژه در یک سال گذشته پرداخت. سایمون گس با اشاره به «وکلا، روزنامه‌نگاران، و اعضای سازمان‌های مردم نهاد که برای دفاع از هم‌وطنان‌شان خود را در معرض خطر قرار داده‌اند»، نوشت: «این گونه افراد در هیچ جای دنیا به اندازه ایران درخطر نیستند.»

در بخشی از یادداشت سفیر انگلیس از نسرین ستوده یاد شده که وکالت شماری از متهمان حوادث پس از انتخابات مناقشه برانگیز سال ۸۸ را برعهده دارد و اکنون در بازدداشت به سرمی‌برد. گس می‌نویسد: «دادستان‌های ایران اتهام مبهم "اقدام علیه امنیت ملی" را علیه خانم ستوده مطرح کرده‌اند، اما اتهام اصلی او در واقع دفاع شجاعانه و آشکار کردن بی‌عدالتی‌هایی است که حکومت ایران ترجیح می‌دهد پنهان بمانند.»

«الزام دولت به کاهش روابط با انگلیس»

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس كمیته روابط خارجی مجلس اظهارات سفیر انگلیس را دخالت در امور داخلی ایران خوانده و می‌گوید: «باید طرح الزام دولت به كاهش روابط با انگلیس در مجلس به صورت جدی‌تر پیگیری شود.» چنین طرحی مدت‌هاست در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مطرح شده اما پس از تصویب یک فوریت آن مسکوت مانده است.

به گفته‌ی سخنگوی کمیسیون سیاست خارجی، کاظم جلالی، طرح یاد شده از ماه‌ها قبل «مورد بحث و بررسی جامع قرار گرفته است.» او بدون اشاره به علت مسکوت ماندن این طرح به خبرگزاری فارس گفت کمیسیون سیاست خارجی یکشنبه‌ی آینده در مورد ارائه طرح کاهش روابط با انگلیس به صحن علنی مجلس تصمیم‌گیری می‌کند.

طرحی که جلالی از آن یاد می‌کند، دیماه سال ۸۸ با امضای ۳۵ نماینده به هیات رئیسه تقدیم شد اما به دلیل آنچه «برخی ملاحظات وزارت خارجه و وزارت اطلاعات» عنوان شده، به جریان نیفتاد. رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه ۱۴ اردیبهشت سال جاری در یک نشست خبری گفت «ما معتقد به لزوم بازنگری در سطح روابطمان با انگلیس هستیم كه البته این به معنای كاهش سطح روابط نیست.»

سفیر انگلیس "عنصر نامطلوب"؟

به گزارش خبرگزاری ایرنا شماری از دانشجویان بسیجی روز یکشنبه مقابل سفارت انگلیس تجمع و تظاهرات کردند. در این تظاهرات که انگیزه‌ی آن پیشتر "دفاع از حقوق دانشجویان بی‌دفاع انگلیسی" و "اعتراض به ترور دو دانشمند هسته‌ای" جمهوری اسلامی بیان شده بود، تجمع‌کنندگان همچنین خواستار اخراج گس از ایران شدند. به گزارش ایرنا این شعار پس از انتشار متن یادداشت سفیر انگلیس در میان تظاهرکنندگان به شعارهای آنها اضافه شد.

گزاری فارس از قول حسین سبحانی‌نیا یکی دیگر از اعضای کمیسیون سیاست خارجی نوشت، وزارت خارجه باید سفیر انگلیس را به عنوان "عنصر نامطلوب" از کشور اخراج کند.

فلاحت‌پیشه نیز به همین خبرگزاری گفته که «بر اساس تجربه روابط كنسولی و دیپلماتیك، در حال حاضر سفیر انگلیس یك "عنصر نامطلوب" است». او از وزارت خارجه خواسته اخراج سایمون گس را به طور جدی در دستور کار قرار دهد.

اتهام تخریب روابط دو جانبه به سفیر انگلیس

به گزارش منابع خبری از تهران علاء‌الدین بروجردی، رییس كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز روز یکشنبه با انتشار بیانیه‌ای به سخنان سایمون گس واکنش نشان داد. بروجردی نوشت: «به نظر می‌رسد ماموریت سایمون گس در تهران به جای تنظیم روابط دو جانبه تخریب روابط است، چرا كه اظهارات وی نشان دهنده این واقعیت است كه او باید ادب سفیر بودن را بیاموزد.»

سفیر انگلیس در یادداشت انتقادی خود نوشته بود: «تردیدی نیست که بخشی از وظیفه دیپلمات‌ها ایجاد ارتباط بین کشورهاست در جایی که بشود چنین ارتباطی ایجاد کرد ... اما در عین حال یکی دیگر از وظایف دیپلمات‌ها توضیح و تشریح دیدگاه‌های دولتی است که برای آن کار می‌کنند برای عموم.» او می‌افزاید: « به عقیده ما اصولی را که در اعلامیه جهانی حقوق بشر و همچنین در کنوانسیون بین‌المللی حقوق سیاسی و مدنی ذکر شده و مورد تکریم قرار گرفته‌اند، نمی‌شود بنا به فرهنگ تفسیر و تعبیر کرد.»

«سفارت انگلیس جاسوس‌خانه است»

حدود یک ماه پیش مجمع عمومی سازمان ملل با رای اکثریت پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به تصویب رساند و نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی را به شدت محکوم کرد. در این قطعنامه نسبت به «ادامه آزار، ارعاب و تعقیب و پیگرد مخالفان سیاسی و مدافعان حقوق بشر، وکلاء، روزنامه نگاران و دیگر نمایندگان رسانه‌ها، کاربران و عرضه کنندگان خدمات اینترنتی، وبلاگ نویسان، روحانیون، هنرمندان، دانشگاهیان، دانشجویان، رهبران کارگری و اتحادیه‌های تجاری» ابراز نگرانی شده است.

قرار است قطعنامه‌ی یاد شده در ماه جاری میلادی برای تصویب نهایی به رای گذاشته شود. پیش نویس این قطعنامه توسط نماینده کانادا تهیه شده و نمایندگان هشتاد کشور به آن رای مثبت داده‌اند. برخی از ناظران معتقدند که عکس‌العمل شدید و هماهنگ مقام‌های ایرانی به انتقادهای سفیر انگلیس که بعضا تکرار مفاد قطعنامه‌ی سازمان ملل است، با نزدیک شدن موعد طرح آن در مجمع عمومی بی‌ارتباط نیست.

به گزارش ایرنا حمید رسایی یکی از نمایندگان حامی دولت عصر یکشنبه، ۲۱ آذر، در جمع تظاهرکنندگان مقابل سفارت انگلیس حاضر شد و برای آنها سخن گفت.

بنابر این گزارش رسایی گفت: «شاید سایمون گس سفیر انگلیس در تهران و همكارانش لباس انگلیسی پوشیده باشند، ولی هویتشان آمریكایی است.» رسایی با "جاسوس‌خانه" خواندن سفارت انگلیس اظهار داشت «از هفته آینده كه نمایندگان از حوزه انتخابی خود باز گردند، بحث قطع ارتباط با انگلیس را در دستور كار قرار داده و با جدیت دنبال می‌كنیم.»