نخستین روز سفر فرانک ‌والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان به تهران صرف گفت‌وگو بر سر بحران سوریه و مذاکرات صلح ژنو درباره حل این بحران شد. در دومین روز اما علائق اقتصادی آلمان در ایران موضوع اصلی دیدارها و گفت‌گوهای اشتاین‌مایر با مقام‌های تهران بود.

اشتاین‌مایر روز چهارشنبه (۳ فوریه/ ۱۴ بهمن) با حسن روحانی، رئیس جمهور ایران دیدار کرد. برلین می‌گوید موضوع این دیدار توسعه مناسبات دو کشور در دوره پس از پایان مناقشه اتمی بوده است.

در دیدار اشتاین‌مایر با حسن روحانی یکی از موضوع‌های مورد بحث، زمان سفر احتمالی روحانی به برلین بود. وزیر خارجه آلمان روز سه‌شنبه به خبرنگاران در تهران گفته بود: «امیدوارم که با رئیس جمهور روحانی درباره سفری بعدی ایشان به اروپا و امکانات دیدار از آلمان نیز گفت‌وگو کنیم.»

از موقعی که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران برداشته شده کشورهای خارجی برای گرفتن سهمی از بازار و قراردادهای خارجی ایران با یکدیگر رقابت می‌کنند. ایران پس از سال‌ها انزوا در حال بازگشت به جامعه جهانی است و با پایان تحریم‌ها به حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه ‌شده خود دسترسی پیدا می‌کند.

حسن روحانی در سفر اخیرش به اروپا به دو کشور ایتالیا و فرانسه رفت و با مؤسسات صنعتی این کشورها قراردادهای میلیاردی امضا کرد، اما به آلمان سفر نکرد. حال اشتاین‌مایر می‌خواهد جبران مافات کند.

خبرگزاری رویترز از تهران گزارش داد که اشتاین‌مایر روز چهارشنبه در دیدارش با حسن روحانی، از وی خواست که از آلمان دیدار کند. وزیر خارجه آلمان بعد از این دیدار گفت، او از رئیس جمهور روحانی خواسته است که دیدار از آلمان به عنوان مقصد سفر بعدی ایشان به اروپا باشد.

هنوز روشن نیست که خواست اشتاین‌مایر از حسن روحانی یک دعوت رسمی یا تنها یک تعارف دیپلماتیک بوده است.

اختلاف بر سر دعوت از روحانی

هفته گذشته هفته‌نامه "اشپیگل" در گزارشی نوشته بود میان آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و زیگمار گابریل، وزیر اقتصاد این کشور بر سر دعوت از حسن روحانی اختلاف‌نظر وجود دارد. گابریل بر این نظر است که از روحانی برای سفرش به برلین دعوت شود، در غیر این صورت اقتصاد آلمان در رقابت بر سر مناسبات اقتصادی با ایران از دیگر رقبای اروپایی عقب خواهد ماند.

اما آنگلا مرکل اعتقادی به ضرورت دیدار هر چه سریع‌تر روحانی از برلین ندارد و حاضر نیست در "مسابقه‌ای" که بر سر دعوت از روحانی در اروپا به ‌راه افتاده شرکت کند. صدر‌اعظم آلمان معتقد است که ایران همچنان از حزب‌الله لبنان دفاع می‌کند، کماکان اسرائيل را تهدید کرده و به رسمیت نمی‌شناسد و همچنین لبنان را بی‌ثبات می‌سازد.

اما به اعتقاد ناظران، مهمترین عاملی که موجب شده آلمان در گسترش مناسبات با ایران از خود احتیاط نشان دهد به فضای سیاسی داخل ایران باز می‌گردد، زیرا در سیاست ایران حرف اول را هنوز کسانی می‌زنند که برای سرمایه‌گذاری و تعمیق مناسبات اقتصادی، قابل‌اعتماد نیستند.

مؤسسه بیمه "هرمس" آلمان که فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های آلمانی را در خارج از این کشور بیمه می‌کند، اخیرا اعلام کرد نباید انتظار داشت که ایران در آینده نزدیک به "گنجینه‌ای" برای سرمایه‌گذاران خارجی تبدیل شود. کارشناسان این مؤسسه علت آن را "موانع اداری"، "عدم وجود شرکت‌های خدماتی مالی"، "کم‌اعتباری بانک‌های ایران"، "کاهش ارزش ریال" و "قابل پیش‌بینی نبودن فعل و انفعالات سیاسی" در این کشور اعلام کردند.

سفر به عربستان

اشتاین‌مایر از ایران به عربستان سعودی خواهد رفت. برخی ناظران گمان می‌کنند که میانجی‌گری میان تهران و ریاض یکی از اهداف سفر اشتاین‌مایر به این دو کشور باشد. اما وزیر خارجه آلمان در تهران گفت، "لازم نیست که بخواهیم بین دو کشور همجوار ایران و عربستان وساطتی داشته باشیم."

اشتاین‌مایر به نقش و جایگاه ایران و عربستان و تاثیر آنها بر روی مسائل منطقه اشاره کرد و گفت: «در جریان گفت‌وگوهایم با طرف ایرانی متوجه شدم که در آنها آمادگی گفت‌وگو برای بهبود روابط با عربستان وجود دارد و اینکه گام‌هایی در این مسیر برداشته شود.»

اشتاین‌مایر در سفرش به عربستان در یک جشنواره فرهنگی نیز شرکت خواهد کرد. آلمان میهمان ویژه این جشنواره است که در آن گروه‌های بومی از ۱۳ منطقه عربستان شرکت دارند. اما حضور اشتاین‌مایر در این جشنواره با انتقاد شخصیت‌های اپوزیسیون این کشور، به ویژه از حزب "چپ‌های آلمان" مواجه شده است.

مقام‌های ارشد حزب چپ‌های آلمان دیدار اشتاین‌مایر از ریاض و شرکت در جشنواره فرهنگی آن کشور را "مشروعیت بخشیدن به دیکتاتوری گردن‌زن" می‌دانند. اشاره آنها به شمار زیاد اعدام‌ها و شیوه وحشیانه اجرای اعدام در عربستان است. اکثر اعدام‌ها در عربستان به‌صورت گردن زدن در انظار عمومی اجرا می‌شود.