نامه‌ای که جمعی از خانواده‌های زندانیان سیاسی پس از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری ایران خطاب به احمد شهید، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران نوشته‌اند، امروز یکشنبه (۱۶ مرداد / ۷ اوت) در سایت‌های فارسی‌زبان مخالف دولت منتشر شده است.

در ابتدای این نامه آمده است که «پس از انتخابات وقایع ناگواری در ایران رخ داد که چهره جهانی این کشور را مخدوش کرد و صدماتی جبران‌ناپذیر» در پی داشت. نویسندگان نامه انگیزه خود را از این اقدام «وضعیت اسفباری» ذکر می‌کنند که «در اثر دستگیری افرادی پیش آمده است که مخالف یک جناح خاص و اقدامات خلاف قانون آنها بوده‌اند»؛ وضعیتی که نه تنها زندانیان، بلکه خانواده‌های آنان را درگیر کرده و آزار داده است. در این نامه به دستگیری منتقدان دولت، متهم کردن آنان توسط دولت و دستگاه قضایی به مخالفت با نظام و اقدام علیه امنیت کشور و محکوم کردن آنان به زندان‌های طولانی در برگزاری دادگاه‌های "فرمایشی و عجولانه" اشاره شده است.

«آن را که حساب پاک است...»

احمد شهید از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل مامور سفر به ایران و بررسی وضعیت حقوق بشر در این کشور است. قرار است وی گزارش خود در این زمینه را در نشست شهریور ماه ۱۳۹۰ (سپتامبر ۲۰۱۱) شورای حقوق بشر، به اعضای این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد عرضه کند.

دولت جمهوری اسلامی ایران در نخستین واکنش‌ها اعلام کرد، مانع ورود این گزارشگر به ایران می‌شود. محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه، تعیین گزارشگر ویژه برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران را "غیرقانونی" خواند و گفت: «در کارنامه حقوق بشری جمهوری اسلامی هیچ تنش و نکته‌ای وجود ندارد و تنش‌های موجود فقط تهاجم سیاسی و تبلیغاتی مخرب غرب علیه کشور است.» دو نماینده عضو کمیته حقوق بشر مجلس ایران نیز تاکید کردند که ایران مانع ورود احمد شهید به ایران خواهد شد.

سپس برخی نمایندگان مجلس در این مورد موضع گرفتند؛ مواضعی که از موارد دیگر انتقاد به وضعیت حقوق بشر ایران شناخته شده است: محمد کریم عابدی، معاون کمیته حقوق بشر مجلس، اتهام نقض حقوق بشر ایران را رد کرد و گفت، بهتر است نقض حقوق بشر در آمریکا و بریتانیا و اسراییل را بررسی کنند. زهره الهیان، رییس کمیته حقوق بشر مجلس، از «اهداف پنهان و اغراض سیاسی پشت قطعنامه حقوق بشر علیه ایران» سخن گفت.

خانواده‌های نگارنده نامه خطاب به احمد شهید می‌گویند، "پیگیری‌های قانونی داخلی" برای رسیدگی به «رفتارهای غیرقانونی، غیراسلامی و مخالف حقوق بشر که در مورد زندانیان روامی‌دارند» ثمری نداشته و حتی فشارها بیش از پیش شده است. آنان برای همین از احمد شهید خواسته‌اند، تمام تلاش خود را برای سفر به ایران و بررسی وضعیت زندانیان و خانواده‌های آنان بکند.

این خانواده‌ها می‌گویند: «ما معتقدیم اگر مسئولین و مقانمات قضایی ایران به سلامت رفتارها و برخوردهای خود اطمینان داشته باشند نباید از حضور نمایندگان حقوق بشر و ناظرین بین‌المللی واهمه داشته و مانع سفر آنان به ایران شوند.»

شرایط سخت و بیمارکننده حبس

در این نامه ۱۰ مورد برشمرده شده که بیانگر فشارهایی است که نویسندگان به آن اشاره کرده‌اند. در عین حال گفته شده، نکات بسیار دیگری نیز وجود دارد که آن را در این نامه ننوشته‌اند.

موارد برشمرده برای رسیدگی، دربرگیرنده محرومیت زندانیان است از حق تماس تلفنی، ملاقات حضوری و مرخصی برای زندانیان. همچنین در دو مورد به وضعیت جسمی و روحی نامناسب زندانیان پرداخته شده و اینکه اکثر آنان به بیماری‌های قلبی، کلیوی، استخوانی و پوستی و غیره مبتلا شده‌اند که نیاز به اقدام جدی برای درمان دارد.

در این نامه آمده است که وضعیت زندانیان زن "اسف‌بارتر" است و آنان از محرومیت‌های بیشتری رنج می‌کشند؛ از جمله اینکه به آنان اجازه هواخوری مناسب و دسترسی به فروشگاه مناسب برای تهیه میوه و مایحتاج اولیه داده نمی‌شود.

فشار روحی و اجتماعی بر خانواده‌ها

خانواده‌های زندانیان سیاسی در چند مورد به فشارهای روحی و اجتماعی موجود بر خود پرداخته و نوشته‌اند که افزایش فشار بر خانواده‌ها «حتی موقعیت‌های شغلی آنها را تحت تأثیر قرار داده و برخی را نیز اخراج کرده‌اند». همچنین خانواده‌ها به "توهین و تحقیر" در دادسراها و سالن‌های ملاقات نسبت به خود اشاره کرده‌اند و از جمله اینکه «در زندان رجایی‌شهر بر دستان خانواده‌ها مهر می‌کوبند و ملاقات‌ها از پشت شیشه‌ها و میله‌های قطور صورت می‌پذیرد».

خانواده‌ها خواستار آن‌اند که «اتفاقات دو ساله اخیر و نحوه بازجویی‌ها و اعتراف‌گیری‌ها، انفرادی‌های طولانی‌مدت، حکم‌های بازداشت فله‌ای، بازداشتگاه‌های غیرقانونی» بررسی شود. آنان همچنین از گزارشگر ویژه سازمان ملل می‌خواهند که به موضوع «صدور احکام سنگین سیاسی – قضایی که بعضا از سوی مقامات امنیتی به قضات ابلاغ شده و بیانگر عدم استقلال قوه قضاییه» است، رسیدگی کند.

آنان تاکید می‌کنند که درخواست اصلی‌شان «آزادی بی‌قید و شرط تمام زندانیان سیاسی است که هیچ جرمی مرتکب نشده و تنها به دنبال برگزاری انتخاباتی سالم و پرشور بوده‌اند».

به گزارش "کلمه"، محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه، به تازگی در محفلی گفته است که زندانیان سیاسی به ویژه افراد نام‌دار و با نفوذ به تدریج آزاد می‌شوند. اما مفسر "کلمه" در برابر این خبر چنین اظهار نظر کرده است: «...حال آنکه راه خلاص حاکمیت از فشارهای بین‌المللی و داخلی، اقدامات صوری و شعبده‌بازی برای فریب دادن گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران نیست و احمد شهید هم با توجه به تجربه اسلاف خود از جمله گالیندوپل، فریب این ترفندها را نخواهد خورد...»

اعلام آمادگی زندانیان سابق مقیم خارج کشور برای شهادت

ماموریت دکتر احمد شهید برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران از روز دوشنبه (اول اوت / ۱۰ مرداد) آغاز شده است. وی روز چهارشنبه (۳ اوت /۱۲ مرداد) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که به طور کتبی از دولت جمهوری اسلامی خواسته است، به او اجازه دهد بدین منظور به ایران سفر کند.

پیش از این ده‌ها نفر از روشنفکران ایرانی، از جمله استادان دانشگاه، نویسندگان، حقوق‌دانان، هنرمندان و فعالان حقوق بشر در خارج از کشور، در نامه‌ای سرگشاده به احمد شهید نوشته بودند که قصد جمهوری اسلامی جلوگیری از «بازبینی و بررسی جنایات خود توسط جامعه جهانی» است. از این رو این گروه از وی خواسته‌اند که در این صورت برای تکمیل گزارش خود با زندانیان سیاسی پیشین و خانواده‌های آنان در خارج از کشور تماس بگیرد.

همچنین گروهی از زندانیان سیاسی سابق و جان‌به‌دربردگان از ‌زندان‌ها و اعدام‌های دهه ۱۳۶۰ در نامه‌ای سرگشاده به احمد شهید، آمادگی خود را برای شهادت در مورد نقض حقوق بشر در ایران اعلام کرده‌اند.

KG/BB