لرزش زمین در شمال ژاپن در ۱۱ مارس/۲۰ اسفند سال ۲۰۱۱ میلادی، حادثه‌ای را رقم زد که پس از فاجعه اتمی چرنوبیل بدترین حادثه اتمی جهان بود. امواج پرقدرت سونامی که پس از وقوع زلزله‌ سواحل جزیره ژاپن را درنوردیدند، یک نیروگاه اتمی را تخریب کردند.

در ۳ رآکتور نیروگاه اتمی فوکوشیما "ذوب هسته‌ای" روی داد. هنوز مشخص نیست که چه مقدار ماده رادیواکتیو وارد محیط شده است. تنها چند ماه پس از این فاجعه، دولت آلمان سیاست خود رادر زمینه تأمین انرژی تغییر داد.

شهامت تغییر یکباره سیاست انرژی

ائتلاف احزاب دولتی آلمان که در اکتبر سال ۲۰۱۱ یعنی ۶ ماه پیش ازفاجعه فوکوشیما، مهلت فعالیت نیروگاه‌های اتمی این کشور را تا سال ۲۰۳۶میلادی تمدید کرده بود، وداع با انرژی اتمی را مطرح کرد.

صدراعظم آلمان که دکترای فیزیک دارد، همواره با خطرات نیروگاه‌های اتمی آشنا بود اما بعد از فاجعه اتمی فوکوشیما، سیاست خود را تغییر داد. آنگلا مرکل حادثه ژاپن را «درسی برای جهان» خواند.

دو روز پس از این فاجعه، دولت آلمان مصوبه تمدید فعالیت نیروگاه‌های اتمی این کشور را معلق کرد.

۷ نیروگاه از قدیمی‌ترین نیروگاه‌های اتمی آلمان به سرعت خاموش شدند.

دولت آلمان همزمان با این تصمیم، کمیسیونی را تعیین کرد که اعضای آن موظف شدند در مدت ۳ ماه "پیشنهادهایی با تخمین نظری" برای خروج از انرژی اتمی ارائه دهند.

علاوه بر آن یک گروه از کارشناسان مسئول بررسی وضعیت نیروگاه‌های اتمی آلمان شدند. نتیجه کار این گروه که در ماه مه آماده شد، موجی از نگرانی برانگیخت: در تمامی نیروگاه‌های ضعف ایمنی مشاهده شد.

دولت آلمان به سرعت دست به کار شد. انگلا مرکل از حزب خود خواست طرحی برای خروج از انرژی اتمی تا سال ۲۰۲۲ آماده کند. این طرح ۳۰ ژوئيه ۲۰۱۱ در مجلس سراسری آلمان با اکثریت آرا تصویب شد. با این گام، مصوبه تمدید کار نیروگاه‌های اتمی آلمان لغو شد.

محبوبیت مخالفان سنتی انرژی اتمی

فاجعه اتمی فوکوشیما بیش از همه طرفداران حزب سبزها را به تحرک وا داشت. در ماه مارس حدود ۲۵۰ هزار تن از مخالفان انرژی اتمی به خیابان‌ها آمده و خواستار خاموش شدن نیروگاه‌های اتمی آلمان شدند.

سبزها که از زمان تأسیس خود در سال ۱۹۸۰ از مخالفان سنتی انرژی اتمی بودند، در همه‌پرسی‌ها به رکوردی تاریخی دست یافتند: ۲۴ درصد از پرسش‌شوندگان گفته بودند اگر در یکشنبه‌ی پیش رو انتخابات برگزار شود، به سبزها رأی می‌دهند. این محبوبیت پیش از فاجعه فوکوشیما ۱۵ درصد بود.

پیروزی سبزها در انتخابات ماه مارس ایالت بادن‌ووتمبرگ تا حدی بود که این حزب موفق شد برای نخستین‌بار پست نخست‌وزیری یک ایالت را از آن خود کند.

البته طرح خروج از انرژی اتمی تا سال ۲۰۲۲ در تمام آلمان مورد استقبال قرار گرفت.همه‌پرسی ماه ژوئن ۲۰۱۱ نشان داد که ۴۴ درصد پرسش‌شوندگان، خداحافظی با انرژی اتمی تا سال ۲۰۲۲ را تصمیم درستی دانستند و ۳۱ درصد حتی معتقد بودند که زمان تعیین شده، دیرهنگام است.

قوانینی برای حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر

همزمان با طرح خروج از انرژی اتمی، مجلس سراسری آلمان مجموعه قوانینی تصویب کرد که راه را برای سرمایه‌گذاری و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر هموار کرد. در ۱۰ سال آینده سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق مورد نیاز آلمان باید دو برابر شود.

نکته جدید توجه دولت به نیروگاه بادی است. دولت آلمان برای ساخت نیروگاه‌های بادی در دریا هزینه خواهد کرد.

در خشکی هم باید نیروگاه‌هایی با کارآیی بیشتر نصب شوند.

یکی دیگر از نکات مهم مجموعه قوانین تازه، ساخت شبکه برق مدرن است که امکان انتقال انرژی تا فاصله‌های دور را با کمترین ضرر فراهم کند.

البته منتقدان طرح خروج از انرژی اتمی، تصمیم دولت آلمان را شتاب‌زده می‌دانند. گرد روزنکرتس، مدیر بخش سیاست و رسانه‌ در بنیاد کمک به محیط‌ زیست می‌گوید: «پس از تغییر یکباره سیاست انرژی، خط مشی روشنی دیده نمی‌‌شود. هنوز مرکزی برای تنظیم و هماهنگی برنامه‌های جدید وجود ندارد.»

دولت آلمان در پایان ماه اکتبر ۲۰۱۱ گروهی از کارشناسان را مسئول بررسی پیشرفت‌‌ها در این زمینه و ارائه مشاوره به دولت کرد. قرار است نخستین گزارش پیشرفت کار ، پایان سال ۲۰۱۲ منتشر شود.

به این ترتیب می‌توان گفت که فاجعه اتمی فوکوشیما به ۳۰ سال بحث و جدل بر سر انرژی اتمی در آلمان پایان داد. اکنون سیاستمداران این کشور ده سال فرصت دارند تا "پیشنهادهایی با تخمین نظری" برای بدرود با انرژی اتمی را بدون افزایش قیمت انرژی برق عملی کنند.