در ادامە تنشهای سیاسی میان مقامات جمهوری اسلامی و طالبان، گزارش شدە نیروهای مرزبانی دو طرف درگیر شدەاند و اقدام به تبادل آتش کردەاند. تا کنون مقامات بلندپایە دو طرف در مورد وقوع این درگیری و علت آن اظهار نظر نکردەاند.
تبلیغات
روز شنبه ۶ خرداد ماه، چندین خبرگزاری در ایران و افغانستان، گزارش کردەاند کە نیروهای مرزبانی ایران با شبه نظامیان طالبان درگیر شدە و اقدام بە تبادل آتش کردەاند.
خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خبری نوشتە کە این درگیری در "حوالی پاسگاه ساسولی" رخ داده است و همچنان ادامه دارد.
کانالهای تلگرامی سپاه پاسداران هم ویدیوهایی از وقوع این درگیریها منتشر کردەاند کە در آنها صدای تیراندازی شنیده میشود.
تا این لحظه هیچ یک از مقامهای بلند پایه جمهوری اسلامی و طالبان در مورد وقوع این درگیری و علت آن اظهار نظر نکردەاند. و معلوم نیست کە آیا این درگیریها تلفات جانی داشتەاند یا نه.
این تبادل آتش و درگیری در حالی روی میدهد کە پس از سفر هفتە گذشتە ابراهیم رئیسی بە سیستان و بلوچستان و "هشدار جدی" او به مقامات طالبان در مورد حقآبه هیرمند، تنشها و تهدیدهای لفظی بین مقامات دو طرف بە اوج خود رسیده است.
رئیس جمهور ایران در جریان این سفر با لحنی هشدارآمیز به "حاکمان افغانستان" گفت: «میخواهم به حاکمان افغانستان عرض کنم که این مطلب ما را عادی تلقی نکنند، آن را بسیار جدی بگیرند. من به مسئولین و حاکمان افغانستان اخطار میدهم که حق منطقه استان سیستان و بلوچستان را صریحاَ بدهند.»
در برابرحکومت طالبان با انتشار بیانیهای اعلام کرد، مقامات ایرانی ابتدا باید معلومات خود را در مورد آب رودخانه هیرمند تکمیل کنند و بعد از آن با "الفاظ مناسب" خواستشان را مطرح کنند.
طالبان همچنین تاکید کرد: «اگر واقعیت درست مطالعه نشود و چنین اظهاراتی مطرح گردد، میتواند به فضای سیاسی میان مردم و کشورهای دو ملت مسلمان آسیب بزند که به نفع هیچ طرفی نیست و باید تکرار نگردد.»
بشکه نارنجی و "ترس" فرمانده طالبان
اما تنشها آنجا بە اوج رسید کە ژنرال مبین، از فرماندهان طالبان در ویدئویی با پر کردن یک دبه آب برای رئیسی، مدعی شد که آبی برای دادن حقابه ایران در هیرمند وجود ندارد و با تمسخر گفت: «حمله نکنید که ما میترسیم.»
این ویدیو تا کنون در شبکههای اجتماعی فارسی زبان، دەها هزار بار دیدە شد و کاربران زیادی دربارە آن اظهار نظر کردەاند. برخی از آنها تحقیر بە دست طالبان را نتیجه منزوی بودن و ضعف دیپلماسی جمهوری اسلامی خوانده بودند.
اگر چه بعدا گفتە شد کە این فرمانده طالبان تعلیق شدە است، اما برخی از مقامات، رسانهها و نمایندگان مجلس ایران هم مقابلە به مثل کردند و ضمن تحقیر طالبان، از قدرت نظامی نابودگر و صبر جمهوری اسلامی گفتند.
از گفتوگو ایران با طالبان تا عدم به رسمیت شناختن
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی هفتە گذشتە در واکنش به بیانیه حکومت افغانستان در توییتی نوشت، در ماههای گذشته بارها از ملا متقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان خواسته است که مقامهای این کشور "طبق عهدنامه هیرمند، به تعهدات خودشان عمل کنند و امکان بازدید هیاتهای فنی و سنجش میزان آب را فراهم کنند که نکردند."
وزیر خارجه ایران تاکید کرده است که "ملاک بود ونبود آب، بازدید فنی و عینی است ونه صدور بیانیه سیاسی".
اما با این حال، او روز پنجشنبه با اعلام اینکه ایران، هیأت حاکمه فعلی افغانستان را به رسمیت نمیشناسد خواستار تشکیل دولت فراگیر در افغانستان شد و گفت که طالبان، همه واقعیت افغانستان نیست.
این گفتەهای وزیر امور خارجه ایران در حالی است کە، جمهوری اسلامی از جملە اولین کشورهایی بود کە از طالبان میزبانی کرد.
طبق عهدنامه سال ۱۳۵۱، افغانستان باید سالانه ۸۵۰ میلیون متر مکعب از آب رودخانه هیرمند را به ایران بدهد. اما عدم عمل به این تعهد از سوی افغانستان بهویژه در سالهای اخیر چالشی جدی بین دو کشور بهوجود آورده است.
طالبان در بیانیه خود ادعا کرده که به این عهد "متعهد است" اما خشکسالی باعث شده که رودخانه هیرمند آب کافی برای این منظور نداشته باشد.
گزارش تصویری؛ با چهرههای طالبان آشنا شوید
طالبان؛ مردانی هستند ریشو، عمامه بر سر، لباسهایی محلی بر تن و غالبا با چهرههایی عبوس. جوانترهای طالبان مسلح هستند و در اعمال خشونت لحظهای درنگ نمیکنند. با چهرههای طالبان در این گزارش تصویری آشنا شوید.
عکس: Sefa Karacan/AA/picture alliance
هبتالله آخندزاده
این عکس تنها عکس موجود از رهبر طالبان است. آخندزاده از قوم نورزی و پشتون است. او متولد سال ۱۹۶۰ در منطقه پنجوایی قندهار است. آخندزاده جانشین اختر محمد منصور، رهبر قبلی گروه طالبان است که در سال ۱۳۹۵ در حمله هوایی آمریکا در خاک پاکستان کشته شد. او سابقه نظامی ندارد اما مسئول دادگاههای نظامی طالبان بوده و گفته میشود بیشتر فتواهای طالبان را او صادر میکند.
عکس: Social Media/REUTERS
ملا عبدالغنی برادر آخوند
برادر در سال ۱۹۶۸ در ولسوالی دهراوود ولایت ارزگان در جنوب افغانستان متولد شد. او که یکی از چهار بنیانگذار طالبان در سال ۱۹۹۴ است به طایفه درانی، از طوایف پشتون تعلق دارد. برادر در زمان حمله آمریکا به افغانستان معاون وزیر دفاع حکومت طالبان بود. او در سال ۲۰۱۰ در پاکستان دستگیر شد و در سال ۲۰۱۸ به درخواست آمریکا آزاد شد تا نمایندگی طالبان در مذاکرات صلح را برعهده گیرد.
عکس: Sefa Karacan/AA/picture alliance
عبدالحکیم حقانی (فرد نشسته در عکس)
عبدالحکیم حقانی متولد ۱۳۳۶ در قندهار و از پشتونهای درانی از قوم اسحاقزی است. گفته میشود او تشکیل گروه طالبان هم نقش مهمی داشته است. عبدالحکیم حقانی از سوی رهبر طالبان به عنوان رئیس تیم ۲۱ نفره مذاکره با آمریکا معرفی شد. حقانی قبلا قاضیالقضات طالبان و از نزدیکان اختر محمد منصور، رهبر سابق طالبان بود که پس از کشته شدن او نامش به عنوان یکی از گزینهها برای رهبری طالبان مطرح بوده است.
عکس: U.S. Department of State/AA/picture alliance
شیر محمد استانکزی
شیرمحمد عباس استانکزی، متولد ۱۳۳۸ در ولایت لوگر، در شرق افغانستان است. او فارغالتحصیل دانشکده نظامی کابل است و در دوران حکومت طالبان، معاون وزیر امور خارجه و مدتی نیز معاون وزیر بهداشت بود. استانکزی مدتی ریاست تیم مذاکرهکننده طالبان با آمریکا را بر عهده داشت و بعد از آن، عضو شورای رهبری، معاون دفتر سیاسی و معاون تیم مذاکرات در دوحه شد.
عکس: Sefa Karacan/AA/picture alliance
سراجالدین حقانی
اطلاعات دقیقی از محل تولد او در دست نیست و گمان میرود بین سالهای ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۹ متولد شده باشد. وزارت دادگستری آمریکا با انتشار این تصاویر برای دستگیری او ۵ میلیون دلار جایزه تعیین کرده است. سراج الدین فرزند جلالالدین حقانی از رهبران گروه مجاهدین در دوران جنگ علیه شوروی است که تشکیلات خود را داشت. او اکنون معاون هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان است.
عکس: dpa/picture alliance
محمد یعقوب
در رسانههای ایرانی این تصویر به عنوان محمد یعقوب، پسر ملاعمر، اولین رهبر طالبان منتشر شده است. او احتمالا متولد سال ۱۳۷۰ و از قوم هوتکی بخشی از "قبیله غلزی" و پشتون است. پس از اینکه هبتالله آخوندزاده در سال ۱۳۹۵ به رهبری طالبان رسید، او به عنوان مسئول کمیته نظامی در ۱۵ ولایت افغانستان و عضو شورای تصمیمگیری طالبان تعیین شد و در اردیبهشت ۹۹ به عنوان رئیس کمیسیون نظامی طالبان معرفی شد.
عکس: IRNA
ذبیحالله مجاهد
یکی از سخنگویان رسمی طالبان است. او در ۱۷ اوت سال ۲۰۲۱ چهره خود را به عموم مردم نشان داد. او پس از دستگیری محمد حنیف در سال ۲۰۰۷ سخنگوی طالبان شد و بهطور منظم با روزنامهنگاران از طریق تماسهای تلفنی، پیامک، ایمیل، توییتر و پستهایش در وبسایتهای جهادی ارتباط بر قرار میکرد. او مسئول تأیید یا رد حملات طالبان در سراسر افغانستان است.
عکس: Stringer/REUTERS
محمد نعیم وردک
سخنگوی دفتر سیاسی طالبان حدود چهل سال سن دارد و در پیشاور پاکستان در مطالعات اسلامی به زبان عربی لیسانس گرفته و در دانشگاه اسلامی اسلام آباد تا درجه دکترا در سال ۲۰۱۰ پیش رفته است. او برخلاف شاهین، سخنگوی قبلی بیشتر به زبان عربی و پشتو مسلط است و به زبان انگلیسی تسلط کمتری دارد. افرادی که او را دیدهاند، میگویند وردک "خشک مزاج، کم حرف و بسیار مذهبی" است.
عکس: Sefa Karacan/AA/picture alliance
سهیل شاهین
از سخنگوی سابق دفتر سیاسی طالبان به عنوان طالب "قلم بهدست" یا "حنجره طالبان" یاد میشود. او نویسنده و شاعر به زبان پشتو است و در دورانی که طالبان کابل را در کنترل داشتند "کابل تایمز" تنها روزنامه انگلیسی زبان پایتخت را مدیریت میکرد. شاهین حدود ۵۱ سال پیش در ولایت شرقی پکتیا متولد شده و از قوم "طوطاخیل" و پشتونتبار است. او مدتی نیز سرپرست سفارت "امارات اسلامی" افغانستان در پاکستان برعهده داشت.
عکس: Sergei Savostyanov/TASS/dpa/picture alliance
مداخله شوروی و طالبان
پس از مداخله اتحاد شوروی (سابق) در افغانستان، ۹۰ هزار افغان و جنگجویان دیگری از کشورهای عربی در طول دهه ۱۹۸۰ میلادی در پاکستان و با حمایت آمریکا تحت آموزش نظامی قرار گرفتند. در ۱۰ اکتبر سال ۱۹۹۴ میلادی در اوج جنگهای داخلی افغانستان گروهی وارد منطقه سپین بولدک ولایت قندهار در جنوب افغانستان شدند و نام خود را "تحریک اسلامی طلبای کرام" نهادند.
عکس: Hurriyet/AP/picture alliance
خوشبینی افغانها به طالبان
طالبان با تبلیغ شعارهای دینی اسلام مانند جهاد با شرک و کفر و اینکه هر کس کشته شود به بهشت خواهد رفت، پیروان زیادی در افغانستان و پاکستان پیدا کردند. در آغاز مردم افغانستان طالبان خوشبین بودند و گمان میکردند، آنها میتوانند به جنگهای داخلی پایان دهند.
عکس: Santiago Lyon/AP/picture alliance
پیشروی سریع تا کابل
طالبان به سرعت مناطقی را در جنوب افغانستان که زیر تسلّط دولت مجاهدین به رهبری برهانالدین ربانی بود، اشغال کردند. آنها یک ماه و دو روز پس از اعلام موجودیت، ولایت قندهار و در روز ۲۶ سپتامبر سال ۱۹۹۶ کابل را هم به تصرف درآوردند. آنها به محض ورود به کابل قتلعام را شروع کردند و جنازه محمد نجیب، رئیس جمهور و برادرش را در چهارراه آریانا به نمایش گذاشتند.
عکس: AFP/Getty Images
پیشروی سریع تا کابل
طالبان به سرعت مناطقی را در جنوب افغانستان که زیر تسلّط دولت مجاهدین به رهبری برهانالدین ربانی بود، اشغال کردند. آنها یک ماه و دو روز پس از اعلام موجودیت، ولایت قندهار و در روز ۲۶ سپتامبر سال ۱۹۹۶ کابل را هم به تصرف درآوردند. آنها به محض ورود به کابل قتلعام را شروع کردند و جنازه محمد نجیبالله (تصویر)، رئیس جمهور و برادرش را در چهارراه آریانا به نمایش گذاشتند.
عکس: Vyacheslav/RIA Nowosti/dpa/picture alliance
امارات اسلامی افغانستان
طالبان سپس نام حکومت خود را امارت اسلامی افغانستان گذاشتند و تشکیلات خود را از طریق رادیو اعلام کردند. کشورهای پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان سعودی تنها سه کشوری بودند که طالبان را به رسمیت شناختند.
عکس: Gulabuddin Amiri/AP/picture alliance
بربریت طالبانی
حکومت طالبان با رادیو، تلویزیون، موسیقی، نقاشی، مجسمهسازی و آثار هنری مخالف بودند و مجسمههای بودا در بامیان را که از جمله آثار فرهنگی و باستانی افغانستان بود را منهدم کردند.
عکس: Paul Almasy/akg-images/picture alliance
طالبان و زنان
در دوران طالبان زنان اجازه نداشتند بدون مرد محرم یا بدون حجاب از خانههایشان بیرون بروند. تحصیلات و کار برای زنان ممنوع بود.
عکس: AP
مجازات اسلامی
در دوران طالبان مجازات اسلامی سنگسار، قطع دست و اعدام در ملا عام رواج داشت. طالبان مردم را برای ادای نماز، به زور از مغازههایشان به مساجد میفرستادند. در نظام طالبان ریش مردان باید بلند میبود و موهای سر باید کوتاه میبود. (عکس: صحنهای از اعدام یک زن)
عکس: picture-alliance/dpa
رابطه طالبان با القاعده
اسامه بن لادن سرمایه دار سعودی و رهبر شبکه تروریستی القاعده (نفر سمت چپ) یک سال بعد از استقرار طالبان به جلالآباد افغانستان رفت. پس از حملات تروریستی یازدهم سپتامبر سال ۲۰۰۱ و عدم تسلیم بنلادن به آمریکا از سوی طالبان، حمله به افغانستان آغاز شد و دور اول حکومت طالبان فروپاشید.