هر سال بیش از ۲۵۰ ملیون دلار برای نجات این دریاچه هزینه می‌شود. در اوایل این هفته همایش "بنیاد بین المللی نجات آرال" در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد. کارشناسان اقدامات دولت‌های منطقه را برای نجات آرال کافی نمی‌دانند. برخی از نمایندگان دولت‌های شرکت کننده در این همایش نیز اقدامات دولت‌های منطقه را در خصوص جلوگیری از روند نابودی آرال بی ثمر دانسته‌اند.

دریاچه‌ی آرال بزرگترین فاجعه زیست محیطی

دریاچه آرال بزرگترین فاجعه زیست محیطی در آسیای مرکزی است که هم اکنون سرچشمه بادهای مسموم شده است. آیا دریاچه آرال خشک خواهد شد و خشکی آن چه پیامدهای زیست محیطی به‌دنبال خواهد داشت؟ دولت‌های آسیای مرکزی برای نجات این دریاچه تا به‌حال چه کرده‌اند؟

در سال‌های اخیر "بنیاد بین المللی نجات آرال" تاسیس شد. این بنیاد اکنون همایشی با شرکت نمایندگان 5 کشور آسیای مرکزی و نمایندگان سازمان‌های بین المللی در شهر دوشنبه برگزار کرده است.

نماینده قزاقستان در این همایش گفته است که در حال حاضر نجات آرال دشوار شده است. ریابسف، رئیس کمیته ذخائر آب وزارت کشاورزی قزاقستان گفت، در سال‌های اخیر میزان بخار شدن آب دریا افزایش داشته و شوری آب دریا بیشتر شده است.

تغییرات آب و هوایی و آب شدن ۲۵ درصد از یخچال‌های تاجیکستان

برخی از کارشناسان تغییر آب و هوای آسیای مرکزی را به افزایش دمای هوا در سراسر جهان مرتبط می‌دانند. در چند سال اخیر این امر به آب شدن ۲۵ درصد یخچال‌های طبیعی تاجیکستان منجر شده است.

سلطان رحیم اف ، رئیس بنیاد بین المللی نجات آرال اعلام کرده است که این بنیاد تلاش دارد در آسیای مرکزی آب بصورت عاقلانه مورد استفاده قرار گیرد. وی افزود که در این راستا پیشرفت‌هائی نیز حاصل شده است.

به گفته او: «در سال ۱۹۸۹ آرال به دو قسمت تقسیم شده بود، یعنی قسمت شمالی آن از قسمت جنوبی دریاچه جدا شده بود. در سال ۲۰۰۵ نیز سدی احداث گردید که موجب بالا آمدن سطح آب در قسمت شمالی آرال شد . در حال حاضر سطح آب در جنوب این دریاچه ۲۹ متر و در قسمت شمالی آن به ۴۲ متر می‌رسد. شوری آب دریا کاسته شده و آب به نزدیکی شهرها رسیده و مردم نیز به ماهیگیری پرداختند.»

اختلاف میان کشورهای آسیای مرکزی و روند کند نجات آرال

ولی برخی از کارشناسان از جمله حاجی محمد عمراف کارشناس تاجیک معتقد است که اختلافات درمیان کشورهای آسیای مرکزی روند نجات آرال را کند کرده است و نشست‌های نوبتی نمایندگان کشورهای منطقه در سال‌های اخیر نتوانسته است مشکل آن را کاهش دهد.

او در این باره خاطرنشان می‌سازد: «ما حتی تقسیم آب بین دولت‌های آسیای مرکزی را هم نمی‌توانیم حل کنیم. این برخوردها به عقیده من نتیجه پائین بودن فرهنگ سیاسی کسانی است که به گفتگو و مذاکره می‌پردازند و فاقد افکار «گلوبالی» هستند. خیلی خنده آور است که آنها جمع می‌شوند، صحبت می‌کنند و حتی فراموش می‌کنند برای چه آنها جمع شده اند. همه این کارها دروغین است.»

نجات آرال مسئله جهانی

برخی از کشورهای آسیای مرکزی نیز به این نیتجه رسیده اند که قادر به حل مشکل آرال نیستند. نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان پیشنهاد کرده است که به مشکل آرال باید به عنوان مشکل جهانی نگریسته شود و حل مشکلات آن باید به عهده سازمان ملل متحد باشد.

در همایش بنیاد بین المللی نجات آرال به مشکلاتی اشاره شده است که فقط کشورهای منطقه می‌توانند با مساعدت و همکاری با یکدیگر و رفع اختلافات موجود آن را حل کنند.

در همایش همچنین اعلام شده است که ترکمنستان و ازبکستان که کشورهای اصلی مصرف کننده آب دریاچه آرال هستند می‌توانند با به‌کارگیری روش صحیح از آبیاری تا ۵۰ درصد در صرفه جویی آب کمک کنند. اما ازبکستان قصد ندارد در برنامه «صرفه جویی از آب منطقه» شرکت کند.

افزایش نمک و محتویات معدنی در آب این دریاچه عمده ترین تاثیر منفی را بر محیط زیست داشته است. در مناطق نزدیک ساحلی دریا، بیماری‌هایی مانند کم خونی، سرطان، بیماری‌های کلیه و کبد و همچنین ناراحتی‌های کودکان بیشتر از مناطق دیگر مشاهده شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که برای نجات دریاچه آرال بایستی هر چه زودتر دست به اقدام زد.