در معاملات داخل ایران دلار به‌تدریج جای ریال را می‌گیرد
۱۳۹۱ مهر ۱۳, پنجشنبه
در روزهای اخیر تاثیر نوسان بهای دلار در بخش‌هایی، از جمله بازار خودرو و لوازم الکترونیکی بسیار چشمگیر بوده است. روند رو به رشد قیمت ارزهای خارجی در بازار آزاد، که روز پنجشنبه، ۱۳ مهر متوقف شد، داد و ستد کالاهای وارداتی و تولیدات داخلی وابسته به واردات را تقریبا راکد کرده است.
تب ارز و افزایش میلیونی بهای خودروها
روزنامه دنیای اقتصاد در شماره ۱۳ مهر خود با اشاره به "تب ارز در بازار خودرو" نوشت: «در حال حاضر خودروسازان به دلیل عدم اعلام قیمت‌های جدید حاضر به عرضه خودرو به بازار نیستند و این موضوع به گرانی‌ها دامن زده است.» بنابر این گزارش بهای برخی از خودروهای وارداتی مانند "هیوندای آی ایکس ۵۵" با افزایشی ده میلیون تومانی به ۱۶۰ میلیون تومان رسیده است.
افزایش شدید قیمت شامل خودروهای تولید داخل نیز می‌شود. برخی از قطعات این خودروها از خارج وارد می‌شود و سقوط ارزش ریال به بالا رفتن قیمت آن‌ها منجر شده است. صنعت خودروسازی از ماه‌ها پیش با مشکلات مختلفی روبرو بوده و تولیدات آن بیش از یک سوم کاهش داشته است.
احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران تیرماه سال جاری از کاهش ۳۶ درصد تولید خودرو در بهار سال جاری خبر داده بود. او در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا علت این وضعیت را عدم اختصاص تسهیلات لازم بانکی عنوان کرد و گفت: «ما در گذشته به‌ویژه در چند ماه اخیر بارها نسبت به بروز وضعیت فعلی در صنعت خودرو هشدار داده بودیم که جدی گرفته نشد.»
کاهش واردات لوازم الکترونیکی
حمید صافدل، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت روز پنجشنبه ۱۳ مهر ارزش کالاهای وارداتی به کشور را در نیمه‌ی نخست امسال ۲۶/۵ میلیارد دلار اعلام کرد. بخشی از این واردات شامل کالاهای اساسی می‌شود که با دلار به قیمت رسمی (۱۲۲۶ تومان) وارد شده است.
به بسیاری دیگر از کالاهای وارداتی ارز با بهای رسمی تعلق نمی‌گیرد و با بالا رفتن قیمت دلار در بازار آزاد گران‌تر می‌شوند. از حدود دو هفته پیش دولت، مرکزی برای مبادلات ارزی راه‌انداخته که واردکنندگان بتوانند از طریق آن ارز مورد نیاز خود را تهیه کنند.
بانک مرکزی بهای هر دلار آمریکا در این مرکز را برای روز پنجشنبه ۲۶۵۱ تومان تعیین کرده است. این قیمت حدود هزار تومان بیشتر از بهای هر دلار در بازار آزاد و در ابتدای امسال است. مطابق تازه‌ترین آمار گمرک ایران واردات برخی از کالاهای الکترونیکی، مانند رایانه‌های قابل حمل بیش از ده درصد کاهش داشته است. واردات این کالا در سال ۹۰ با افزایش ۵۰ درصدی به حدود نیم میلیارد دلار رسید.
بی‌ثباتی فعالیت واحدهای تولیدی
نوسان شدید بهای ارزهای خارجی بسیاری از واحدهای صنعتی و تولیدی را نیز با مشکلات اساسی روبرو کرده است. محمدرضا بهرامن، نایب رئیس خانه معدن ایران معتقد است: «رشد نرخ ارز فرصت برنامه‌ریزی تولیدی و پیش‌بینی قیمت تمام شده و نرخ فروش محصولات را از تولیدكنندگان گرفته است.»
نایب رئیس خانه معدن سوم مهرماه به خبرگزاری ایسنا گفت: «نوسانات دائمی نرخ ارز موجب بی‌ثباتی در شرایط فعالیت تمام واحدهای تولیدی فعال در زنجیره تولید یك كالا شده و توقف فعالیت یك حلقه از این زنجیره نیز توقف تولید كالای نهایی را به دنبال خواهد داشت.»
سایت خبری فرارو روز پنجشنبه، ۱۳ مهر نوشت محصولات الکترونیکی در چند روز اخیر حدود ۱۵ درصد گران‌تر شده‌اند و برخی از فروشندگان فقط به دلار معامله می‌کنند. بی‌اعتمادی به پول ملی باعث شده که برخی از مالکان خانه در تهران نیز اجاره بها را به دلار محاسبه می‌کنند.
ریال در سراشیبی سقوط
محمد خوش‌چهره، نماینده سابق مجلس و استاد اقتصاد دانشگاه تهران اقتصاد ایران را "بحران زده و ضربه خورده" توصیف می‌کند و هشدار می‌دهد: «صدمات ناشی از ضربات شکننده بر ارزش پول ملی، کل اقتصاد و متعاقبا نظام سیاسی را می‌تواند مورد هدف قرار دهد.»
سایت فرارو پنجشنبه، ۱۳ مهر از قول خوش‌چهره نوشت: «بنده یکی از حساس‌ترین نقاطی که باید در حال حاضر به آن توجه شود را کاهش ارزش پول ملی می‌دانم که برخی به اشتباه طرف دیگر یعنی ارزش دلار را برجسته می‌کنند...؛ در حالی که ریال است که در سراشیبی قرار گرفته و اگر دقت نشود حتی احتمال سقوط آن وجود دارد.»
خوش‌چهره اوضاع اقتصادی ایران را " در یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخ خود" ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «در این شرایط اقتصاد ایران بنا به دلایل مختلف اعم از درون‌زا (نوع تصمیم گیری‌ها و سیاست گذاری‌های اقتصادی و غیراقتصادی) و برون‌زا (به مفهوم عواملی که خود را در قالب تحریم‌ها و سایر تقابلات و تعارضاتی که مبنای تبیین اقتصاد مقاومتی شد) دچار بحران شده است.»
بلوکه کردن دارایی ارزی شرکت کشتیرانی
با تشدید تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا از ابتدای ماه ژوئیه سال جاری فروش نفت ایران و انتقال درآمدهای ارزی به کشور با مشکلات و تنگناهای جدی روبرو شده است. مسئولان ارشد از جمله رئیس دولت دهم، محمود احمدی‌نژاد به تاثیر این تحریم‌ها اعتراف کرده‌اند، با این همه رئیس کل بانک مرکزی محمود بهمنی کمبود منابع ارزی را منکر شده است.
به رغم ادعای بهمنی گزارش‌های فراوانی حاکی از مشکلات بانک مرکزی برای تامین ارز مورد نیاز است. در تازه‌ترین نمونه محمدحسین داجمر، مدیر عامل كشتیرانی جمهوری اسلامی بانک مرکزی را متهم می‌کند که ۵۰ میلیون دلار از دارایی‌های ارزی این شرکت را بلوکه کرده است.
داجمر روز چهارشنبه، ۱۲ مهر به خبرگزاری ایسنا گفت: «بانك مركزی قصد دارد این مبلغ را با ارز ۱۲۲۶ تومان به حساب شركت كشتیرانی جمهوری اسلامی ایران واریز كند، در حالی كه ما معتقدیم این رقم باید به صورت ارزی در اختیار ما قرار گیرد.» او می‌افزاید، متاسفانه این اقدام بانك مركزی شركت را با مشكلات زیادی مواجه كرده است.
محمد خوش‌چهره معتقد است اگر سیاست‌های مناسبی برای حل بحران کنونی در پیش گرفته نشود با یک "سونامی اقتصادی" روبرو خواهیم شد که "می‌تواند همه را در بر بگيرد و خسارتی جدی بر اقتصاد ملی و نظام سياسی وارد کند."