۱۱میلیارد دوز واکسن در سال ۲۰۲۱ تولید شده‌اند و از نظر ریاضی، هر نفر از جمعیت جهان باید حداقل یک مرتبه واکسن زده باشد. نمودارها اما گویای این واقعیت هستند که ایمن‌سازی نیز نابرابر صورت گرفته است؛ بیش از همه در آفریقا.
عکس: Jerome Delay/AP/picture alliance
تبلیغات
موسسه بریتانیایی ارفینیتی Airfinity که تخصص آن پردازش داده‌های علمی است، در همکاری با فدراسیون بین‌المللی داروسازی IFPMA در ژنو، تجزیه تحلیل جامعی از وضعیت تولید و توزیع واکسن کرونا ارائه کرده که بیش از هر چیز، نشانگر تبعیض در فراگیری روند مصون‌سازی علیه کروناست.
ارفینیتی برآورد کرده که تنها در دسامبر سال ۲۰۲۱ بیش از یک میلیارد و ۴۰۰میلیون دوز واکسن تولید شده و صنعت داروسازی، از ابتدای سال متجاوز از ۱۱میلیارد واکسن در دسترس قرار داده است. از این ۱۱میلیارد واکسن، ۵/ ۴ میلیارد در چین، نزدیک ۳/ ۲ میلیارد دراتحادیه اروپا، کمتر از ۶/ ۱میلیارد در هند و حدود ۹۵۰میلیون دوز در آمریکا تولید شده‌اند.
بخش عمده این میزان یعنی ۶ میلیارد و هشتصد میلیون واکسن، تولید چین و اروپا هستند.
با این آمار، انتظار می‌رفت هشت میلیارد نفر جمعیت دنیا، هر کدام دستکم یک مرتبه واکسن زده باشند اما چنین نیست و شکاف بین کشورهای صنعتی و رو به توسعه اینجا هم خودنمایی می‌کند.
هنوز در جوامع فقیر بسیاری از مردم به واکسن دسترسی ندارند هر چند کشورهای غنی از ابتدای سال، مازاد واکسن، ذخایر یا سهمیه‌ای از تولید خود را به این جوامع اهدا کرده‌اند.
طبق تحلیل ارفینیتی، اگر نرخ تولید ثابت بماند، تا پایان ژوئن ۲۰۲۲، ۹ میلیارد دوز واکسن دیگر روانه بازار می‌شود.
مطالعه مشترک موسسه ارفینیتی و فدراسیون بین‌المللی داروسازی عنوان می‌کند که ۵۷درصد مردم دنیا دستکم یک دوز واکسن زده‌اند. اما تازه‌ترین گزارش سازمان جهانی بهداشت WHO تاکید می‌کند که نرخ واکسیناسیون در بسیاری از کشورها (عمدتا در آفریقا) زیر ۱۰درصد است.
میشل مک‌موری هیث، رئیس اتحادیه سازمان‌های نوآوری‌های بیوتکنولوژی (BIO) می‌گوید، این که افراد زیادی واکسینه نشده‌اند، ناشی از کمبود واکسن نیست، بلکه ناشی از سیاست‌گذاری‌ها، بلاتصمیمی‌ها یا توزیع ناعادلانه واکسن است.
ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر
محققان چهره خیره‌کننده ویروس "سارس کوو ۲" را با کمک میکروسکوپ الکترونی ثبت کرده‌اند. این گالری چهره، عملکرد و قیاس آن با سایر عوامل بیماری‌زا مانند "مرس کوو" و ویروس مولد ایدز را ارائه می‌دهد.
عکس: Peter Mindek/Nanographics/apa/dpa/picture alliance
ویروس تاج‌دار
آندری ۱۰ ساله از روسیه ویروس جدید کرونا یا همان سارس کوو ۲ را این‌طور نقاشی کرده: یک شیطان تاج بر سر؛ همان شیطانی که بیماری کووید ۱۹ را ایجاد کرده و حدود دو سال است که رد پایش در همه جهان دیده می‌شود. نام این ویروس از کلمه لاتین "کرونا" به معنای تاج گرفته شده که به ویروس‌های اسپایک (سنبله) روی سطح آن اشاره دارد.
عکس: Andrej
جلوه‌ای از سارس کوو ۲
و این تصویر ویروس جدید کرونا را نشان می‌دهد. هر ذره ویروس سارس کوو ۲ حدود ۸۰ نانومتر قطر دارد. هر ذره شامل یک توپ از RNA، کد ژنتیکی ویروس است که توسط پروتئین اسپایک یا همان برآمدگی‌هایی که نام ویروس از آن الهام گرفته شده پوشیده شده است. سارس کوو ۲ عضوی از خانواده ویروس‌های کروناست که شامل ویروس‌های مسئول بیماری‌های سارس ( سندرم تنفسی حاد شدید) و مرس (سندرم تنفسی خاورمیانه) می‌شود.
عکس: Peter Mindek/Nanographics/apa/dpa/picture alliance
ویروسی معلق در هوا
سارس کوو ۲ از طریق قطرات و ذرات معلق در هوا منتقل می‌شود که از طریق تنفس، سرفه و تکلم از شخص ساطع می‌شوند. به همین دلیل است که پوشش ماسک در جریان پاندمی الزامی شده است. مقام‌های بهداشتی به شهروندان توصیه کرده‌اند برای کمک به توقف این همه‌گیری از ماسک استفاده کنند. راه دیگر انتقال این عامل بیماری‌زا تماس با سطوح آلوده است.
عکس: AFP/National Institutes of Health
ورود به سلول‌های انسان
سارس کوو ۲ از پروتئین‌های اسپایک خود برای اتصال به پروتئین‌های سطح سلول‌ها استفاده می‌کند. این کار باعث تغییرات شیمیایی می‌شود که به RNA ویروس اجازه می‌دهد وارد سلول شود. بعد از آن ویروس سلول را مجبور می‌کند تا RNA او را کپی کند. یک سلول ساده می‌تواند ده‌ها هزار ذره ویروسی جدید که در این تصویر به رنگ بنفش دیده می‌شود را تولید کند تا آن‌ها نیز به نوبه خود سلول‌های سالم دیگر را بیمار کنند.
عکس: NIAID/ZUMAPRESS.com/picture alliance
مهمان ناخوانده
تصویری با یک میکروسکوپ الکترونی از یک سلول (در اینجا آبی‌رنگ) که به شدت با ذرات سارس کوو ۲ (در اینجا قرمزرنگ) آلوده شده است. ویروسی که از سال ۲۰۱۹ ما را درگیر کرده فرق چندانی با ویروس‌هایی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی ندارد. اما قبل از سال ۲۰۱۹ سیستم ایمنی ما این گونه خاص را ندیده و نشناخته بود و به همین دلیل هم هست که در بدن هیچ کسی در برابر آن ایمنی ایجاد نشده بود.
عکس: NIAID/Zuma/picture alliance
"سارس کوو" اولین ویروس کرونای گسترش‌یافته در قرن ۲۱
نخستین بار در سال ۲۰۰۲ در چین بود که انسان برای اولین بار در قرن جاری در تماس با ویروس کرونا قرار گرفت. در مارس سال ۲۰۰۳ سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مورد شیوع سریع یک بیماری غیر معمول شبیه ذات‌الریه به جهانیان هشدار داد. بیماری سارس یا سندرم تنفسی حاد شدید در حدود ۳۰ کشور گسترش یافت، اما همه موارد مرگ و میر ثبت نشد. سازمان بهداشت جهانی در ژوئیه سال ۲۰۰۳ اعلام کرد که این اپیدمی را مهار کرده است.
عکس: picture-alliance/dpa/Center of Disease Control
"مرس كوو"، عضو دیگر خانواده ویروس‌های کرونا
در سال ۲۰۱۲ محققان با توالی‌یابی ژنومی نمونه‌هایی از افرادی که به یک نوع آنفولانزای جدید دچار شده بودند ویروس کرونای مرس یا "مرس کوو" را کشف کردند. این بیماری بعد از اولین موج گسترش خود به عنوان مرس یا سندرم تنفسی خاورمیانه شناخته شد. سرایت‌پذیری مرس کمتر از بیماری کووید ۱۹ است و سرایت آن معمولا در میان اعضای خانواده یا در مراکز بهداشتی رخ می‌دهد.
عکس: picture-alliance/AP/NIAID-RML
ویروس ایدز
ویروس مولد بیماری ایدز (زردرنگ در تصویر) به سیستم ایمنی، مثلا به سلول‌های تی (آبی‌رنگ در تصویر) حمله می‌کند. این ویروس مبتنی بر آر‌ان‌ای (RNA) است و می‌تواند سیستم ایمنی را تا حدی ضعیف کند که دیگر قادر به مبارزه با عفونت نباشد. ویروس ایدز از طریق مایعات بدن، مانند منی یا خون منتقل می‌شود. ایدز واکسن ندارد اما دارویی وجود دارد که می‌تواند بار ویروسی را کاهش داده و از شیوع ایدز جلوگیری کند.
عکس: Seth Pincus/Elizabeth Fischer/Austin Athman/National Institute of Allergy and Infectious Diseases/AP Photo/AP Photo/picture alliance
