امید کوکبی، فیزیکدان نخبه ایرانی چهارشنبه گذشته (اول اردیبهشت/ ۲۰ آوریل) در بیمارستان سینای تهران تحت عمل جراحی قرار گرفت و کلیه راست به‌طور کامل از بدنش خارج شد. سعید خلیلی، وکیل امید کوکبی هفته گذشته به خبرگزاری ایلنا گفت، نتایج آزمایش‏های ‏پزشکی نشان داده است که امید کوکبی، موکل وی، به کارسینومای کلیوی که نوعی سرطان کلیه می‏باشد مبتلا شده است.

سعید خلیلی هم‌چنین گفته است با توجه به تشخیص‏های ‏پزشکی اخیر، هرگونه تأخیری در ارائه مراقبت‏های ‏پزشکی، می‏تواند "آسیب‏های ‏غیرقابل جبران" به سلامت کوکبی وارد آورد.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر در تازه‌ترین بیانیه خود می‌گوید، با وجود آنکه کوکبی در حال حاظر در بیمارستان و تحت درمان قرار دارد، به‌دلیل سابقۀ رفتار مقام‌های ایران با او و سایر زندانیان دیگر، هیچ اطمینانی وجود ندارد که او قادر خواهد بود به درمان خود در بیمارستان ادامه دهد.

بیشتر بخوانید: امید کوکبی، فیزیک‌دان زندانی، به سرطان کلیه مبتلا شده است

نهادهای حقوق بشری می‌گویند مقام‌های ایران در سال‌های گذشته دسترسی امید کوکبی به درمان را بدون دلیل به تاخیر انداخته‌اند. در سال ۲۰۱۲ پس از آنکه انجام یک سری معاینات مقدماتی، وجود غده‏ای را در بدن کوکبی تأئید نمود، اما دریافت اجازۀ انتقال او از درمانگاه زندان به بیمارستان، با تأخیر زیادی مواجه شد.

سارا لی ویتسون، رئیس امور خاورمیانه سازمان دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید: «محروم ساختن زندانی از مراقبت‏های ‏پزشکی لازم، هم ظالمانه و هم غیرقانونی است. مقام‌های ایران باید اطمینان حاصل نمایند کوکبی به مراقبت‏های ‏پزشکی کافی دسترسی داشته باشد که در مورد وی این مراقبت‌ها احتمالاً در خارج از زندان امکان‌پذیر خواهد بود.»

ویتسون می‌افزاید: «ایران در ارتباط با فراهم نمودن معالجات ‏پزشکی موردنیاز برای زندانیان، به ویژه برای افرادی که بر پایۀ انگیزه‏های ‏سیاسی مجرم شناخته شده‏اند‏، سابقۀ اسف‌باری دارد. مقام‌های قضایی و اطلاعاتی باید فوراً محروم ساختن زندانیان از دسترسی به درمان‏های ‏پزشکی لازم که نوعی بدرفتاری با زندانیان محسوب می‏گردد را متوقف نمایند.»

زندان به‌دلیل خودداری از همکاری با نهادهای نظامی

امید کوکبی، فیزیکدان نخبه ایرانی به دلیل پافشاری بر بی‌طرفی علمی و خودداری از همکاری در پروژه‌های فنی نهادهای نظامی امنیتی ایران بازداشت و زندانی شده است. او روز ۳۰ ژانویه ۲۰۱۱ در "فرودگاه بین‌المللی امام خمینی" در حالیکه قصد داشت پس از دیدار با خانوادۀ خود در ایران، به امریکا پرواز کند، دستگیر شد. او در آمریکا در رشتۀ فیزیک لیزری در مقطع فوق دکترا در دانشگاه اوستین تگزاس تحصیل می‌کرد.

روز ۱۴ مه ۲۰۱۲ یکی از شعب دادگاه انقلاب تهران وی را به اتهام "ارتباط با یک دولت متخاصم" و "کسب مال نامشروع" به ۱۰ سال زندان محکوم کرد. در اکتبر ۲۰۱۴ شعبۀ ۳۶ دیوان عالی کشور حکم حبس امید کوکبی را از نظر قانونی بی‌پایه و اساس دانست و دستور داد پروندۀ وی مورد بررسی مجدد قرار گیرد. اما علیرغم این حکم، شعبۀ ۵۴ دادگاه تجدید نظر انقلاب تهران مجازات کوکبی را بر پایۀ همان دلایل قبلی، تأئید نمود، در حالی که هیچگونه شواهد و مدارکی دال بر اثبات اتهام‌های کوکبی ارائه نشد‏.

دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید طبق مقررات بین‌المللی حقوق بشر و نیز قوانین ایران، باید مراقبت‏های ‏پزشکی کافی در اختیار زندانیان قرار گیرد. مقررات سازمان زندان‏های ‏ایران تصریح می‌کند که زندانیان در صورت لزوم باید به بیمارستانی در خارج از ساختمان زندان منتقل شوند. مقررات حداقل استاندارد سازمان ملل متحد در بارۀ نحوۀ رفتار با زندانیان، مقامات کشورها را ملزم می‏نماید زندانیانی که به درمان‏های ‏تخصصی نیاز دارند را به مؤسسات ویژه اینگونه درمان‏ها، از جمله به بیمارستان‏ها ‏انتقال دهند.

کوکبی یکی از چند تن زندانی است که به جرایم امنیت ملی متهم شده و از دریافت مراقبت‏های پزشکی کافی محروم گردیده‏اند‏. در روز ۵ آوریل وبسایت "کلمه" گزارش داد که نازک افشار، کارمند سابق سفارت فرانسه در تهران که از ۱۲ مارس تا کنون در زندان اوین محبوس است، مکرراً در زندان بیهوش شده و گمان می‏رود به شدت بیمار باشد. به نظر می‏رسد که وی از مراقبت‏های ‏کافی پزشکی برخوردار نیست.

به گفته دیده‌بان حقوق بشر مقام‌‌های ایران دستور داده‏اند‏ که زندانیان سیاسی پیش از تکمیل دوره استعلاجی خود، به زندان بازگردند. در روز ۲۶ مارس حسین رونقی، مدافع حقوق بشر و وبلاگ‌نویسی که دوره ۱۳ سالۀ حبس خود را سپری می‏کند در اعتراض به عدم‌دسترسی به درمان‏های ‏پزشکی کافی، دست به اعتصاب غذا زد. رونقی که به اختلالات شدید کلیوی مبتلاست ژوئن ۲۰۱۵ به مرخصی استعلاجی فرستاده شد، اما روز ۲۰ ژانویه پیش از تکمیل دورۀ درمان به زندان فرا خوانده شد.

"امید را آزاد کنید" موضوع داغ توییتر

در پی انتشار خبر جراحی امید کوکبی در بیمارستان سینا و خارج کردن کلیه راست او، موج توییتری گسترده‌ای در حمایت از این زندانی نخبه به‌راه افتاد.

هزاران کاربر توییتر در داخل و خارج ایران با دو هشتگ «#امید را آزاد کنید» و «#FreeOmid» خواستار آزادی او شدند. تنها در روز چهارشنبه شمار توییت‌های حمایت از کوکبی به بیش از ۲۰۰ هزار رسید.

در یکی از این توئیت‌ها گفته شده: «امید کوکبی حتی اگر در فیزیک نخبه نباشه در تعهد به آرمان‌های انسانی و تعهد به گزاره ”علم در خدمت به بشر" ثابت کرد که نخبه است.»

کاربر دیگری نوشته است: «در سرزمین من جای اندیشه در زندان است.» در توئیت دیگری آمده است: «جریان امید کوکبی منو یاد کتاب کوه پنجک میندازه که چطور رهبرها از ذهن پربار و آگاهی میترسن تا دزد و دشمن.» و یک کاربر هم نوشته است: «اگر گزاره‌ای به نام ثواب وجود داشته باشه، تلاش برای رهایی یک انسان وارسته و یک نخبه علمی ثوابه نه حج رفتن.»