دستگیری ۲۰۰ منتقد کوبایی در آستانه سفر اوباما به هاوانا
SI۱۳۹۵ فروردین ۱, یکشنبه
باراک اوباما نخستین رئیسجمهور آمریکا است که پس از ۸۸ سال از کوبا دیدن میکند. مقامات کوبایی با خواست اوباما برای دیدار با فعالان حقوق بشر موافقت کردهاند. پیشتر از برخی محدودیتهای مسافرتی میان دو کشور کاهسته شده بود.
تبلیغات
در آستانه سفر تاریخی رئیس جمهور آمریکا به هاوانا بیش از ۲۰۰ نفر از منتقدان دولت کوبا دستگیر شدند. به گزارش خبرگزاریهای بینالمللی اغلب دستگیریها در مناطق شرقی کوبا رخ داده است.
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا قرار است بعدازظهر یکشنبه (۲۰ مارس/اول فروردین، به وقت محلی) وارد هاوانا شود. خانواده اوباما در این سفر او را همراهی میکنند.
این نخستین سفر یک رئیس جمهور آمریکا به کوبا از سال ۱۹۲۸ تا کنون است. بنا به برنامه اعلام شده، قرار است اوباما با فعالان سیاسی و منتقدان دولت رائول کاسترو دیدار و گفتوگو داشته باشد.
کاخ سفید پیشتر اعلام کرده بود که سفر اوباما به کوبا مشروط به اجازه ملاقات با فعالان حقوق بشر در این کشور است. ظاهراً مقامات کوبایی با این خواست اوباما موافقت کردهاند.
حضور هزاران گردشگر آمریکایی در کوبا
روابط جدید میان شهروندان دو کشور پیش از سفر اوباما آغاز شده است. به گفته گزارشگران آلمانی در بخش قدیمی شهر هاوانا، پایتخت کوبا صدها گردشگر آمریکایی سرگرم دیدار از همسایه جنوبی خود هستند.
سفر شهروندان آمریکایی در سالهای گذشته نه تنها امکان نداشت، بلکه ممنوع بود. ممنوعیت سفر شهروندان آمریکایی در پی برقراری تحریمهای آمریکا علیه کوبا وضع شد. اما پس از گذشت ۵۴ سال از این تحریمها، شهروندان آمریکایی به عنوان "گردشگر فرهنگی" و به صورت گروهی اجازه بازدید از کوبا را یافتهاند.
در سال ۲۰۱۴ بیش از ۸۰ هزار آمریکایی از کوبا بازدید کردند. در سال ۲۰۱۵ شمار گردشگران آمریکایی رشدی ۸۰ درصدی نسبت به سال پیش داشت و به بیش از ۱۴۴ هزار نفر رسید.
اوباما پیشتر قوانین ممنوعیت سفر شهروندان آمریکایی به کوبا را کاهش داده بود. حتی امکان سفر شخصی شهروندان آمریکایی به کوبا نیز هم اکنون میسر شده است.
روایتی تصویری از پایان نیم قرن دشمنی آمریکا و کوبا
ایالات متحده آمریکا و کوبا پس از گذشت بیش از نیم قرن دشمنی به توافق رسیدند که مناسبات دیپلماتیک خود را از سر گیرند. قرار است که سفارت آمریکا در هاوانا و سفارت کوبا در واشنگتن دایر شود.
عکس: Getty Images/J. Raedle
پایان نیم قرن دشمنی
یخ مناسبات دیپلماتیک میان آمریکا و کوبا پس از نیم قرن دشمنی سرانجام آب شد. دولتهای دو کشور روز سهشنبه (۳۰ ژوئن / ۹ تیر) ضمن توافق در مورد از سرگیری روابط دیپلماتیک از گشایش سفارت آمریکا در هاوانا و سفارت کوبا در واشنگتن خبر دادند. هنوز تاریخ دقیقی در باره آغاز فصلی نو در مناسبات دو کشور تعیین نشده است.
عکس: Getty Images/J. Raedle
۱۵۰ کیلومتر فاصله میان "دو دنیا"
کوبا تنها ۱۵۰ کیلومتر با ایالت فلوریدا در جنوب شرق آمریکا فاصله دارد، اما از لحاظ ایدئولوژیک فاصلهای بسیار بین "دو دنیای" آمریکا و کوبا در پنج دههی گذشته وجود داشت. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و همتای کوباییاش رائول کاسترو در روز ۱۷ دسامبر سال ۲۰۱۴ همزمان در یک پیام تلویزیونی اعلام کرده بودند که دو کشور در نظر دارند روابط دیپلماتیک خود را پس از ۵۰ سال از سر گیرند.
مذاکرات محرمانه میان واشنگتن و هاوانا از بهار ۲۰۱۳ همزمان با صدور مجوز از سوی باراک اوباما برای برقراری ارتباطات "سطح بالا" با کوبا آغاز شده بود. اولین ملاقات رودررو بین تیم مذاکرهکننده آمریکا و کوبا در ژوئن ۲۰۱۳ در کانادا انجام گرفت که از آن پس یکی از محلهای اصلی مذاکرات بود.
عکس: picture-alliance/Photoshot
نقش واتیکان
واتیکان نیز یکی دیگر از میزبانهای هیأتهای مذاکرهکنندهی آمریکا و کوبا بود. مسئله کوبا از جمله موضوعاتی بود که در دیدار پاپ فرانسیس (راست در تصویر) و باراک اوباما در ماه مارس سال ۲۰۱۴ مورد بحث قرار گرفته بود. در ژانویه سال ۲۰۱۵ مذاکرات رسمی میان آمریکا و کوبا جهت ازسرگیری مناسبات دیپلماتیک آغاز شد.
عکس: Reuters
رفع محدودیتها
در فوریه سال ۲۰۱۵ شماری از تحریمها و محدویتهای تجاری که واشنگتن علیه کوبا وضع کرده بود، برداشته شد و شرکتهای آمریکایی اجازه یافتند که محصولات شرکتهای خصوصی کوبایی را وارد کنند؛ به استثنای نوشیدنی الکلی رام (عرق نیشکر)، شکر و خودروهای عتیقه.
عکس: Reuters
دیداری تاریخی
برای اولین بار پس از نزدیک به ۶۰ سال، عالیترین مقامات کوبا و ایالات متحده آمریکا با یکدیگر ملاقات کردند. این دیدار تاریخی روز ۱۱ آوریل ۲۰۱۵ در حاشیه نشست سران قاره آمریکا در پاناما صورت گرفت. باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا دیدار با رائول کاسترو را تاریخی خواند و تصریح کرد: «دوران جنگ سرد به سر آمده و کوبا دیگر تهدیدی برای ایالات متحده نیست».
عکس: picture-alliance/dpa
حذف کوبا از فهرست حامیان تروریسم
چندی پس از دیدار تاریخی کاسترو و اوباما گامی دیگر در راه نزدیکی دو کشور برداشته شد. آمریکا پس از سه دهه کوبا را رسما از فهرست کشورهای حامی تروریسم حذف کرد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا (راست در تصویر در دیدار با همتای کوبایی خود) روز ۲۹ مه ۲۰۱۵ اعلام کرد که با پایان فرصت ۴۵ روزهی کنگرهی آمریکا مبنی بر رد تصمیم حذف نام کوبا از فهرست پشتیبانان تروریسم آمریکا، نام این کشور از این فهرست حذف میشود.
عکس: picture-alliance/dpa/US Department of State/G. Johnson
نقش آشتیآمیز ورزش
در روز ۲ ژوئن سال ۲۰۱۵ تیم فوتبال کاسموس نیویورک از آمریکا برای انجام دیداری دوستانه راهی کوبا شد تا به مصاف تیم ملیفوتبال این کشور برود. پیکار دو تیم که قدمی ورزشی در راه آشتی دادن و نزدیک کردن دو کشور محسوب میشد، پس از ۹۰ دقیقه دوندگی با پیروزی ۴ بر صفر کاسموس (پیراهن سبز) خاتمه یافت.
عکس: Getty Image/AFP/Y. Lage
کوبا قبل از انقلاب
قبل از انقلاب کوبا این کشور مرکز قمار، تفریح و کلوبهای شبانه ثروتمندان عیاش آمریکا بود. کارل مایر، کارشناس امور سیاسی آمریکا گفته است کوبای قبل از انقلاب "فاحشهخانه آمریکاییان" بود. این در حالی است که مردم کوبا بیکاری، تورم و فقر خود را نتیجه بیدرایتی فولخنثیو باتیستا، دیکتاتور بیرحم کشور خود میدانستند.
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، برای سرنگون کردن رژیم باتیستا، ارتشی چندصد نفره متشکل از مبارزان پارتیزان به راه انداخت. در نخستین روز ماه ژانویه سال ۱۹۵۹ باتیستا متواری شد و چریکها هاوانا، پایتخت کوبا را تصرف کردند. دولت آمریکا تحریمهایی علیه کوبا برقرار کرد. این تحریمها بعدها به تدریج شدیدتر شدند. کوبا از اتحاد جماهیر شوروی درخواست کمک کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
کوشش برای براندازی دولت انقلابی کوبا
گروهی از مزدوران فراری کوبا در سال ۱۹۶۱ با کمک سازمان سیا (آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا، CIA) سعی در براندازی دولت انقلابی کوبا کردند. اتحاد جماهیر شوروی (سابق) این اقدام آمریکا را به کوبا خبر داد و ارتش کوبا در خلیج خوکها با این نیروها به مبارزه پرداخت و آنها را شکست داد. اعلام شد که بیش از ۱۰۰۰ نفر به اسارت ارتش کوبا درآمدهاند.
عکس: AFP/Getty Images/M. Vinas
خطر بروز جنگ اتمی
روابط دشمنانه میان کوبا و آمریکا سبب شد که اتحاد جماهیر شوروی (سابق) در ۹۰ کیلومتری خاک آمریکا به پایگاهی نظامی دست یابد. دستگاه شوروی در نظر داشت در پایگاه نظامی خود در خاک کوبا موشکهایی مستقر کند. آمریکا به شدت مخالف این اقدام بود. بحران کوبا میرفت که جهان را در سال ۱۹۶۲ به جنگ اتمی بکشاند. آمریکا با محاصره دریایی کوبا از انتقال موشکها به این کشور جلوگیری کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
کشور نمونه آمریکای جنوبی
اتحاد جماهیر شوروی (سابق) دهها سال به کمکهای همهجانبه رایگان خود به کوبا ادامه داد. کوبا با صادرات نفتی که از اتحاد جماهیر شوروی وارد میکرد توانست به ارز جهانی دست یابد و سیستم بهداشتی و آموزشی نمونهای در کشور برقرار سازد که در سراسر آمریکای جنوبی بینظیر بود.
عکس: picture-alliance/dpa
حرکت بیش از ۱۲۰ هزار کوبایی به سوی آمریکا
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، در سال ۱۹۸۰ به کسانی که خواستار خروج از کوبا بودند اجازه داد از راه بندر مارال۲ به آمریکا سفر کنند. از این راه ۱۲۵ هزار کوبایی خاک میهن را ترک کردند و به ایالت فلوریدای آمریکا وارد شدند. بعضی از این افراد کسانی بودند که به تازگی از مراکز روانی کوبا مرخص شده بودند. با ورود این افراد شمار جرایم در این ایالت به شدت افزایش یافت.
عکس: picture-alliance/Zuma Press/T. Chapman
وابستگی کامل به اتحاد جماهیر شوروی
تحریمهای کوبا از طرف آمریکا به اقتصاد این کشور آسیبهای جدی وارد کرد و صادرات شکر که قبل از انقلاب مهمترین محصول این کشور بود، پس از انقلاب نیز تنها کالای صادراتی کوبا باقی ماند. کوبا به کلی وابسته به واردات کالاهایی بود که از اتحاد جماهیر شوروی (سابق) به این کشور راه پیدا میکردند.
عکس: AFP/Getty Images/N. Barroso
فروپاشی اردوگاه سوسیالیستی
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق اقتصاد کوبا نیز به شدت آسیب دید. همین که واردات از شوروی سابق قطع شد، کمبود کالاهای مصرفی در کوبا به اوج رسید. فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، در سال ۱۹۹۰ اعلام کرد که "دورانی ویژه" در این کشور آغاز شده است. کمبود بنزین سبب شد که بار دیگر گاوها به کار شخم زدن زمین گماشته شوند. ونزوئلا در سال ۱۹۹۹ به کمک کوبا آمد و به این کشور نفت ارزان قیمت هدیه کرد.
عکس: AFP/Getty Images/A. Roque
امید به رفع تحریمها و رونق روابط بازرگانی
مجمع عمومی سازمان ملل متحد از سال ۱۹۹۳ تا کنون هر سال از آمریکا میخواست به تحریمهای کوبا پایان دهد. آمریکا گاهی تسهیلاتی در این امر برقرار میکرد، اما همزمان گره تحریمها را سفتتر میکشید. جرج دبلیو بوش، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، در سال ۲۰۰۴ شدت تحریمها را علیه کوبا افزایش داد. حال با آب شدن یخ میان دو کشور انتظار میرود که تحریمها نیز رفع شده و مناسبات تجاری دو کشور فصلی پررونق را تجربه کند.
عکس: picture-alliance/dpa
عکس 171 | 17
وفاداری به الگوی سوسیالیستی
برنو رودریگز، وزیر امورخارجه کوبا اعلام کرد که نزدیکی میان هاوانا و واشنگتن به معنای تغییر در ساختار سیاسی و اقتصادی کوبا نیست.
وزیر امور خارجه کوبا گفت: «مردم ما دست به تغییر اموری میزنند که نظام سوسیالیستی را بیش از پیش عادلانه کند تا حقوق سیاسی و اجتماعی آنان بیش از پیش تضمین شود.»
وی تاکید کرد که نظام حاکم در کوبا "آینده خوبی را برای فرزندان خود ضمانت میکند". به گفته رودریگز کوبا خواهان ایجاد اقتصادی نیرومند در کشور است تا از این طریق "عدالت، رفاه و منزلت" شهروندان کوبایی تامین شود.
دولت کوبا خواستههای زیادی از رئیس جمهور آمریکا دارد که البته اوباما بدون تایید کنگرهی این کشور قادر به تحقق آنها نیست. دولت کوبا در روزهای گذشته چهار نفر از منتقدان و مخالفان نظام سوسیالیستی حاکم را از زندان آزاد کرد و به آنها اجازه سفر به آمریکا را داد.
گفته میشود که در سفر ۳ روزهی اوباما به کوبا برخی از تحریمها لغو خواهند شد و قوانین مسافرتی میان دو کشور بهبود مییابند. قرار است مناسبات دیپلماتیک میان دو کشور نیز گسترش یابند.
پرچم آمریکا بر تن کوباییها
پس از چند دهه دشمنی و تحریم بین کشورهای آمریکا و کوبا حالا کافی است چند ساعتی در خیابانهای این کشور قدم بزنید تا با تعداد زیادی از شهروندان کوبایی روبرو شوید که لباسهایی با نقش پرچم آمریکا حمل میکنند.
عکس: picture alliance/dpa/A. Ernesto
در بسیاری از نقاط جهان پوشیدن لباسهایی با نقش پرچم آمریکا میتواند از سر مد یا انتخاب شخصی باشد. اما در کشورهایی چون کوبا و ایران، هر چقدر هم که انگیزهای در پشت این پوشش وجود نداشته باشد، با این حال با توجه به سیاستهای رسمی خصمانهای که بین این کشورها حاکم است، توجه برانگیز میشود.
عکس: picture alliance/dpa/A. Ernesto
کوبا تنها ۱۵۰ کیلومتر با ایالت فلوریدا در جنوب شرق آمریکا فاصله دارد، اما به لحاظ ایدئولوژیک فاصلهای بسیار میان "دو دنیای" آمریکا و کوبا در پنج دههی گذشته وجود داشت.
عکس: Getty Images/AFP/Y. Lage
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، برای سرنگون کردن رژیم باتیستا، ارتشی چندصد نفره متشکل از مبارزان پارتیزان به راه انداخت. در نخستین روز ماه ژانویه سال ۱۹۵۹ باتیستا متواری شد و چریکها هاوانا، پایتخت کوبا را تصرف کردند. از آن پس دولت آمریکا تحریمهایی علیه کوبا برقرار کرد.
عکس: Getty Images/AFP/Y. Lage
گروهی از فراریان کوبایی در سال ۱۹۶۱ با کمک سیآیای، آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) سعی بر براندازی دولت انقلابی کوبا کردند. اتحاد جماهیر شوروی (سابق) این اقدام آمریکا را به کوبا خبر داد و ارتش این کشور در خلیج خوکها با این نیروها به مبارزه پرداخت و آنها را شکست داد.
عکس: Getty Images/AFP/V. Sanz Gonzalez
دشمنی میان کوبا و آمریکا سبب شد که اتحاد جماهیر شوروی (سابق) به پایگاهی نظامی در کوبا دست یابد و موشکهای خود را در خاک این کشور مستقر کند. آمریکا به شدت مخالف این اقدام بود. بحران کوبا میرفت که جهان را در سال ۱۹۶۲ به جنگ اتمی بکشاند. آمریکا با محاصره دریایی کوبا از انتقال موشکها به این کشور جلوگیری کرد.
عکس: picture alliance/dpa/E. Mastrascusa
تحریمهای آمریکا به اقتصاد کوبا آسیبهای جدی وارد کرد و صادرات شکر که قبل از انقلاب مهمترین محصول این کشور بود، پس از انقلاب نیز تنها کالای صادراتی کوبا باقی ماند.
عکس: picture alliance/AA/O. Elif Kizil
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، در سال ۱۹۸۰ به کسانی که خواستار خروج از کوبا بودند اجازه داد از راه بندر ماریل به آمریکا سفرکنند. از این راه ۱۲۵ هزار کوبایی خاک کوبا را ترک کردند و به ایالت فلوریدای آمریکا وارد شدند.
عکس: picture alliance/dpa/E. Mastrascusa
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی (سابق) اقتصاد کوبا نیز به شدت آسیب دید. قطع واردات از اتحاد جماهیر شوروی (سابق) باعث شد کمبود کالاهای مصرفی در کوبا به اوج خود برسد. فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، در سال ۱۹۹۰ اعلام کرد که "دورانی ویژه" در این کشور آغاز شده است.
عکس: picture alliance/dpa/E. Mastrascusa
بازگشایی سفارتخانههای دو کشور در هاوانا و واشنگتن در سال ۲۰۱۵ به چند دهه قطع رابطه و دشمنی بین دو کشور خاتمه داد.
عکس: picture-alliance/chromorange/C. Bockermann
در فوریه سال ۲۰۱۵ شماری از تحریمها و محدویتهای تجاری که واشنگتن علیه کوبا وضع کرده بود، برداشته شد و شرکتهای آمریکایی اجازه یافتند که محصولات شرکتهای خصوصی کوبایی را وارد کنند؛ به استثنای نوشیدنی الکلی رام (عرق نیشکر)، شکر و خودروهای عتیقه.
عکس: picture alliance/ZB/J. Büttner
حتی قبل از اینکه روابط بین کوبا و آمریکا بصورت رسمی از سرگرفته شود، در خیابانهای شهرهای کوبا افراد زیادی را میشد دید که تیشرت، شلوار و کلاه با نقش پرچم آمریکا بر اندامشان خودنمایی میکند.
عکس: picture alliance/AP Photo/R. Espinosa
در کشوری که "امپریالیسم آمریکا" دشمن درجه یک آن محسوب میشد، پوشیدن لباسهایی با پرچم این کشور حتی ممنوع هم نیست.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Ernesto
پرچم ملی مهمترین نماد یک کشور است، شاید برای بسیاری از کوباییها استفاده از لباسهایی با نقش پرچم آمریکا با "نیت سیاسی" همراه نباشد، اما این جوان کوبایی دانشجوی رشته پزشکی، کاملا منظور خود را اعلام کرده است.
عکس: Reuters/A. Meneghini
۵۴ سال پس از قطع رابطه بین کوبا و آمریکا، حالا جوانی در مراسم استقبال از پاپ، رهبر کاتولیکهای جهان نیز با کلاهی که پرچم آمریکا بر روی آن نقش بسته دیده میشود.
عکس: picture alliance/AP Photo/I. Francisco
جالب اینجاست که در بازار پوشاک لباسهایی با نقش پرچم کشورهای دیگری نیز وجود دارد، اما لباسهایی با پرچم آمریکا از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.