دعوای ایران و روسیه بر سر موشک‌های اس ۳۰۰ ادامه دارد
۱۳۹۲ شهریور ۱۱, دوشنبه
دمیتری راگوزین، معاون نخست وزیر روسیه که مسئولیت صنایع دفاعی و فضایی روسیه را نیز بر عهده دارد، در ۸ شهریور ۱۳۹۲ اعلام کرد که مذاکرات با ایران پیرامون تحویل سیستم‌های پدافند هوایی اس۳۰۰ تنها در صورت متوقف شدن دادخواست‌ها علیه روسیه امکان‌پذیر خواهد بود. برخی از کارشناسان روسیه "پیشنهاد" این مقام روس را "شانتاژ و اولتیماتوم" تحلیل می‌کنند.
روسیه براساس قرارداد سال ۲۰۰۷ قرار بود ۵ آتشبار سیستم موشکی اس۳۰۰ را به قمیت ۸۰۰ میلیون دلار به ایران تحویل دهد. اما به دنبال صدور قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، دمیتری مدودف، رئیس جمهور وقت روسیه با صدور فرمانی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۰ فروش موشک‌های اس۳۰۰ را به ایران ممنوع و قراداد را یکجانبه فسخ کرد. ایران علیه "روس آبارون" شرکت مجری این قرارداد به دادگاه بین‌الملل شکایت کرد و خواستار ۴ میلیارد دلار خسارت شد.
خبرگزاری ریانووستی به نقل از یک منبع در سفارت ایران در مسکو در واکنش به سخنان راگوزین گزارش داد که ایران تنها زمانی به پیشنهادهای روسیه پاسخ می‌دهد که از طریق کانال‌های رسمی و دیپلماتیک ارائه شده باشد.
این منبع همچنین اضافه کرد: «رسانه‌های جمعی زمینه مناسبی برای گفت‌وگوهای سیاسی نیستند. بر این اساس، ما منتظریم که طرف روس پیشنهادات خود را به طور رسمی ارائه دهد.»
واکنش ایران به اظهارات معاون نخست وزیر روسیه
نمایندگان مجلس نیز درباره سخنان معاون نخست وزیر روسیه واکنش نشان دادند. حجت‌الاسلام حسین سبحانی‌نیا عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی ایسنا در ۹ شهریور ۱۳۹۲ گفت، روسیه نباید برای تحویل سیستم مشابه اس۳۰۰ به ایران شرط گذارد. وی گفت که اگر روسیه به تعهداتش عمل کند ایران شکایتش را پس می‌گیرد.
منصور حقیقت‌پور نایب رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز از دولت روسیه خواست که برای تحویل سیستم‌های مشابه اس ۳۰۰ به ایران تحت فشار آمریکایی‌ها تصمیم نگیرد. وی افزود: «بهتر است دولت روسیه شرایط آینده را در نظر بگیرد، بالاخره ما باز هم در بحث ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای و موارد مختلف در منطقه، خزر و شانگهای با روسیه همکاری خواهیم داشت.»
جریمه ۳ میلیارد دلاری علیه روسیه از طرف دادگاه
رسانه‌های روسیه پیش از این گزارش دادند که ایران در مورد تحویل سیستم "تور" بجای "اس ـ ۳۰۰" مذاکره را آغاز کرده اما به نتیجه‌ای نرسیده است.
محمود رضا سجادی سفیر ایران در مسکو در کنفرانس مطبوعاتی خود با رسانه‌های روسیه در این‌باره اظهار داشت: «سیستم تور به ما پیشنهاد شد، ما برای دفاع هوایی خود بسته‌ای را طراحی کرده‌ایم که وظایف سیستم اس۳۰۰ را نمی‌توانست سیستم "تور" انجام دهد. شما ممکن است که برای سفرهای داخلی شهر با دوچرخه بخواهید بروید اما برای سفر به قاره‌های دیگری قطعا دو چرخه به درد نمی‌خورد و باید وسیله نقلیه درستی باشد.»
سفیر ایران درباره غرامت ۴ میلیارد دلاری ایران از روسیه هم گفت: «ما حدود ۹۵۰ میلیون دلار ادعای خسارت کردیم و دادگاه به عنوان خسارت تنبیهی ۳ میلیارد دلار به درخواست ما اضافه کرده است.»
کارشناس روس: ایران بدون اس۳۰۰ بی‌دفاع است
به نظر کارشناسان روس به رغم تدوام بحث‌ها بر سر اس۳۰۰ ایران به همکاری نظامی با روسیه نیاز دارد. پاول فلگن‌گاور، کارشناسان نظامی روس میگوید سامانه‌های پدافندی اس ۳۰۰ سیستم استراتژیک است و قادر به محاظت از تأسیسات صنعتی، نهادهای دولتی، پایگاه‌های نظامی و مقرهای فرماندهی در برابر هرگونه حملات هوایی است.
وی خاطرنشان می‌کند: «سیستم تور۱ سیستم تاکتیکی است که جای اس ۳۰۰ را نمی‌تواند پرکند. سیستم تور محدود عمل می‌کند. ایران قبلا از روسیه اس ۲۰۰ را تحویل گرفت. جدیدترین مدل سامانه‌ی اس۳۰۰ می‌تواند در فاصله ۱۵۰ کیلومتری و ارتفاع ۲۷ کیلومتری هواپیماهای جنگی را سرنگون کند.»
فلگن‌گاور، تحلیل‌گرنظامی روس نتیجه می‌گیرد که ایران بدون موشک‌های اس ۳۰۰ در موقعیت بسیار ناامید کننده‌ای قرارمی‌گیرد.
دادگاه بین‌الملل چه تصمیمی خواهد گرفت؟
به نظر پاول فلگن‌گاور مناسبات ایران و روسیه بسیار بغرنج و پیچیده شده است. وی درباره شکایت ایران علیه روسیه میگوید: «دادگاه قوانین بین‌الملل را به رسمیت می‌شناسد و حتی خود کشور سوئیس که دادگاه در آن واقع شده هم به تحریم‌های بین‌الملل علیه ایران پیوست، بنابراین ایران هیچ شانسی در این دادگاه ندارد. دادگاه قرارداد را بررسی خواهد کرد ولی عدم اجرای آن را هم به دلیل تحریم‌های بین‌المللی به رسمیت خواهد شناخت.»
این کارشناس نتیجه می‌گیرد که دعوی روسیه و ایران بر سر سیستم اس۳۰۰ فعلا ادامه پیدا می‌کند و ملاقات قریب‌الوقوع روحانی و پوتین در بیشکک نیز نتیجه‌ای نخواهد داد
صفراف: ایران شانتاژ و اولتیماتوم نمی‌پذیرد
رجب صفراف، رئیس "مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه" هم درباره وضعیت پیش‌آمده در مناسبات ایران و روسیه به دویچه وله چنین توضیح می‌دهد: «آقای راگوزین به ایران اولتیماتوم داده است. در شرایطی که این گونه اظهارنظرها تاثیر مثبتی بر مناسبات ایران و روسیه در عرصه نظامی و امنیتی نخواهد گذاشت. ایران شانتاژ و اولتیماتوم را نمی‌پذیرد.»
وی نتیجه می‌گیرد که سخنان مقام‌های روسیه و ایران نشانگر این است که هر دو طرف از وضعیت پیش‌آمده زیان می‌بینند و قطع شدن همکاری نظامی به ضرر هر دو طرف است.
بشنوید: مصاحبه با صفراف
صفراف ادامه می‌دهد: «دادگاه بین الملل همیشه علیه روسیه تصمیم گرفته است و پیروزی ایران در این دادگاه تقریبا ۱۰۰ درصد است و خود مقام‌های روسیه هم اعلام کرده‌اند که شانس ایران زیاد است، چونکه این دادگاه گرایش غربی دارد و همیشه علیه روسیه رای داده است.»
امید مقامات روسیه به مقامات جدید ایران
از سوی دیگر مقامات روسیه امیدوارند با روی کارآمدن دولت جدید در ایران شکایت این کشور پس گرفته شود. راگوزین معاون نخست وزیر روسیه در این باره یادآور می‌شود که مقامات جدیدی در ایران بر سرکار آمده‌اند و روسیه با امید و تقویت تعامل با تهران به مقامات جدید ایران می‌نگرد.
قرار است در حاشیه نشست سران سازمان همکاری شانگهای در ۲۲ شهریور ۱۳۹۲ در بیشکک، پایتخت قرقیزستان حسن روحانی و پوتین دیدار کنند و بر سر مسئله اس۳۰۰ نیز گفت‌وگو کنند.
کارشناسان روسیه از جمله صفراف بر این باورند که مشکل مربوط به اس۳۰۰ که سال‌ها ادامه داشته در یک دیدار راه حلی پیدا نخواهد کرد. اما وی تاکید می‌کند که ملاقات روسای جمهور ایران و روسیه برای آغاز مذاکرات مهمی از جمله حل و فصل موضوع اس ۳۰۰ اهمیت ویژه‌ای دارد.