به نوشته روزنامه "شرق"، حسین علایی، فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه پاسداران، روز جمعه (۲۲ شهریور/۱۳ سپتامبر) در یک سخنرانی درباره تحولات سوریه گفت، در سوریه پس از آنکه درگیری‌ها توسعه پیدا کرد، "ایران به عنوان دولتی که طرفدار وضع موجود است ظاهر شد".

به نظر حسین علایی، دفاع ایران از حکومت بشار اسد باعث شد که "یک جو ضد ایرانی" در جهان عرب ایجاد شود. به گفته او، این سؤال همواره در برابر مقام‌های ایران مطرح می‌شود: «شما که معتقد به مردم‌سالاری هستید چرا از حکومت استبدادی سوریه حمایت می‌کنید؟»

فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه افزود: «بسیاری از کسانی که در سه سال اخیر در تحولات کشورهای عربی نقش داشتند همیشه این سؤال را می‌کردند و این باعث شد نفوذ ایران در افکار جهان عرب تا حد زیادی کاهش پیدا کند.»

حکومت اسدها (بشار اسد و پدر او، حافظ اسد) در سوریه از متحدان نزدیک حکومت "جمهوری اسلامی" در ایران بوده‌اند. از هنگام سرایت تحولات موسوم به "بهار عربی" به سوریه، حاکمیت ایران و در راس آن آیت‌الله علی خامنه‌ای بر خلاف دیگر کشورهای عربی، در کنار رژیم حاکم سوریه و شخص بشار اسد قرار گرفتند. ایران علاوه بر کمک‌های مستقیم مالی و نظامی، گروه حزب‌الله لبنان را نیز برای حمایت از رژیم اسد وارد جنگ داخلی سوریه کرده است.

این سیاست حاکمیت ایران در برابر سوریه، علاوه بر مخالفت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، با اعتراض‌ و انتقاد در داخل ایران نیز مواجه شده است. جدا از مخالفان و منتقدان حکومت، برخی چهره‌های حاکمیت مانند اکبر هاشمی رفسنجانی نیز مخالفت خود را با چنین سیاستی ابراز داشته‌اند.

اوایل ماه سپتامبر هاشمی رفسنجانی در مازندران با اشاره به جنگ داخلی در سوریه گفت: «مردم سوریه در این دو سال آسیب‌های زیادی دیدند. بیش از ۱۰۰ هزار کشته دادند و حدود ۸ میلیون از آنها نیز آواره شده‌اند. زندان‌ها پر از مردم شده است. زندان‌ها جا ندارند، برخی از ورزشگاه‌ها را زندان کرده‌اند. مردم از طرفی مورد حمله شیمیایی حکومت خودشان قرار می‌گیرند و از طرف دیگر باید انتظار بمب‌های آمریکا را داشته باشند.»

این اظهارات رفسنجانی با تکذیب یا واکنش تند محافل تندروی نزدیک به اصول‌گرایان در حاکمیت روبرو شد. اما علی مطهری، یکی از نمایندگان مجلس، ضمن تایید اصالت گفته‌های منتسب به رفسنجانی، اظهارات او را نوعی مصلحت‌اندیشی توصیف کرد.

پیش از آن رفسنجانی خواستار خودداری افراد غیرمسئول وابسته به حاکمیت از اظهار نظر درباره سوریه شده بود.

ماهیت تحولات سوریه و آینده بشار اسد

فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه در ادامه سخنرانی خود به ماهیت نظام‌های حاکم در خاورمیانه پرداخت و گفت، اکثر نظام‌های سیاسی در خاورمیانه میراث‌داران جنگ سرد هستند، چه نظام‌هایی که طرفدار آمریکایی‌ها بودند چه نظام‌هایی که وابسته به شوروی بودند.

به اعتقاد آقای علایی، این نظام‌ها دارای چند ویژگی هستند: «یکی اینکه دارای حزب واحد هستند که شکل و شمایل حزبی به معنای دنیای لیبرالیستی ندارند بلکه احزاب تشکیل شده از بالا و از جانب حاکمیت هستند. در این کشورها تقریبا انتخابات معنا و مفهوم واقعی خود را ندارد. به هر موضوعی از جمله مسایل اجتماعی از دیدگاه امنیتی نگریسته می‌شود و در مورد حرکت‌های اجتماعی هیچ انعطافی وجود ندارد. یک راه حل وجود دارد و آن برخورد امنیتی و سرکوب است.»

این فرمانده سابق سپاه می‌گوید: «در سوریه هم وقتی حرکت‌های اجتماعی و اعتراضات به وجود آمد از همین روش‌ها استفاده شد.»

حسین علایی در ادامه سخنرانی خود با اشاره به چشم‌انداز زمامداری بشار اسد گفت، آمریکایی‌ها تا جایگزین مطمئن برای بشار اسد تعیین نکنند ترجیح می‌دهند بشار اسد، تضعیف شده در حکومت باقی بماند.

به نظر حسین علایی، آمریکایی‌ها و روس‌ها به دنبال فرمولی برای جایگزینی بشار اسد می‌گردند و حداکثر زمان بقای وی را تا انتخابات ۲۰۱۴ ارزیابی می‌کنند. شاید یکی از طرح‌های آمریکایی‌ها این باشد که با این فشارها بشار اسد و حامیانش را وادار کنند که دیگر او کاندیدای انتخابات آینده ریاست جمهوری نباشد.

فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه گفت: «به نظر من اوضاع در صحنه سوریه به ضرر بشار اسد در حال جلو رفتن است اما پیش‌بینی اینکه الان و در این وضعیت چه اتفاقی می‌افتد شاید مشکل باشد.»