دلهایی که با خودسوزی سحر سوختند؛ پروانه سلحشوری تا رضا پهلوی
۱۳۹۸ شهریور ۲۰, چهارشنبه
از فدراسیون بین‌المللی فوتبال، فیفا، تا مسعود شجاعی، کاپیتان سابق تیم ملی فوتبال ایران، علی مطهری، عباس عبدی، پروانه سلحشوری و رضا پهلوی، خبر خودسوزی سحر خدایاری همه را به واکنش واداشت. هرچند این واکنش‌ها متفاوت بوده اما آنچه در میان همه آنها مشترک است اظهار تاسف است؛ تاسف از حقی پایمال شده و تبعیضی آشکار که در یک فرایند بحرانی سرانجام به خودسوزی انجامید.
عباس عبدی تحلیلگر سیاسی نزدیک به اصلاح‌طلبان، در یادداشتی در روزنامه اعتماد با عنوان "فهم یک اتفاق" به این موضوع پرداخته که اصولا چرا فهم این رویداد برای برخی سخت است.
عبدی با مقدمه‌ای درباره وضع خانوادگی سحر خدایاری و اینکه پدرش "جانباز و متدین" بوده و حتی برای تماشای فوتبال از تلویزیون از مراجع تقلید شیعه کسب اجازه کرده، نوشته است: «فهم اين اتفاق برای كسانی موجب پرسش می‌شود كه قادر نيستند خودشان را جای اين دختر و دختران ديگر قرار دهند. انتظارات آنان از رفتارهای ديگران بر اساس پيش‌فرض‌های خودشان شكل می‌گيرد. خودشان چون شغل دارند، زندگی دارند، با هنجارهای رسمی تطابق دارند و آنها را ظالمانه و تبعيض‌آميز نمی‌دانند، آينده خود را تيره نمی‌بينند، با سوءرفتار مواجه نمی‌شوند، پس دليلی نمی‌بينند كه دست به اقدامی اعتراضی زده يا دست به خودسوزی بزنند.»
از دید عبدی مسآله اصلی "تبعیض" است، مسآله اصلی "نبود فرایند منصفانه در برخی دادرسی‌ها"ست، مسأله اصلی "بی‌اعتمادی" است.
عبدی با اشاره به این موضوع که سحر خدایاری دو مدرک لیسانس داشته اما بیکار بوده است، مطلبش را اینگونه به پایان برده است: «او و امثال او با چه صدايی بايد پيام دهند كه ما بشنويم؟ متاسفانه هنوز هم به جای آنكه خودمان به طرح مسائل بپردازيم نگران سوءاستفاده‌های آن طرف آبی‌ها هستيم و از آبی‌های اين طرف غفلت می‌كنيم و به‌جای پاسخگويی داخلی مجبور به پاسخگويی به فيفا می‌شویم.»
فیفا، فدراسیون بین‌المللی فوتبال که پیش از این ایران را برای آزادی ورود زنان به ورزشگاهها تحت فشار گذاشته بود، در پاسخ به خبرنگار یورونیوز درباره مرگ سحر خدایاری گفته است: «فیفا ضمن اعلام مراتب تسلیت خود به خانواده و دوستان سحر، بار دیگر مقامات ایران را به تأمین آزادی ورود زنان به ورزشگاهها فرا می‌خواند.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا در روزهای پایانی خرداد ماه در یک "نامه فوری" خطاب به مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال ایران خواستار فراهم کردن شرایط حضور زنان در ورزشگاهها در بازی‌های مقدماتی جام جهانی شد.
فیفا تهدید کرده که اگر این ممنوعیت برداشته نشود ممکن است ایران برای بازی‌های جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۲۲ در قطر با مشکل مواجه شود.
دولت بر سر دوراهی
اما ظاهرا نه این تهدیدها و نه خودسوزی دختر جوانی که خواستش ورود به ورزشگاه بوده، هیچ کدام تا کنون چندان کارساز نبوده‌اند.
محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری اسلامی در حاشیه نشست هیئت دولت در روز چهارشنبه ۲۰ شهریور درباره خودسوزی سحر خدایاری و امکان ورود زنان به ورزشگاهها اظهار داشت: «در دولت چند ماه قبل در این خصوص صحبت کردیم، اعتقاد ما این است که اگر فضای ورزشگاهها مناسب حضور خانم‌ها باشد از نظر ما منعی ندارد، اما با فضای فعلی که طرفداران تیم‌ها علیه یکدیگر فحش می‌دهند و درگیری وجود دارد حضور زنان در ورزشگاه به مصلحت نیست.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
علی ربیعی سخنگوی دولت اما در مقابل گفته است: «خانم‌ها هم می‌توانند در همه بازی‌های ملی حضور یابند. شرایط دارد به سمتی پیش می رود که زنان در مسابقات لیگ حضور یابند. مردان هم باید ملاحظات اخلاقی را رعایت کنند تا برخی نگرانی ها رفع شود.»
معصومه ابتکار یکی دیگر از اعضای هیأت دولت، در بیانیه‌ای از سوی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با "ابراز تاسف و تاثر شدید از درگذشت خانم سحر.خ" یادآور شده که این موضوع در هیأت دولت پیگیری شده است و دستیار ویژه حقوق شهروندی این معاونت، شهناز سجادی روز پنجشنبه ۱۴ شهریور به بیمارستان محل بستری سحر خدایاری رفته و با مادر و خواهر او دیدار کرده است.
ابتکار همچنین تصریح کرده که "در جلسه دولت روز یکشنبه نیز موضوع مطرح و وزیر ورزش و جوانان در مورد اقدامات صورت گرفته برای حضور خانم‌ها در مسابقات توضیح داد."
اما تندترین واکنش از سوی مقامات حکومتی به خبر خودسوزی سحر خدایاری، از سوی پروانه سلحشوری نماینده مجلس بود. او در توییترش مسئولیت مرگ سحر خدایاری را متوجه همه دانست و نوشت: «همه ما در حبس و سوختن سحرهای این سرزمین مسئولیم.»
یک بام و دوهوای حکومت
این سخنان اعضای هیأت دولت در دفاع از حق ورود زنان به ورزشگاه در حالی بیان می‌شود که در صفحات مجازی از "دستورالعمل شورای عالی امنیت ملی" صحبت شده که بر اساس آن "روزنامه‌ها مجاز نیستند درباره سحر خدایاری حساسیت‌زایی" کنند و همچنین "نباید از نام دختر آبی استفاده کنند".
شورای عالی امنیت ملی یا هیچ ارگان رسمی دیگری این "دستورالعمل" را رد یا تایید نکرده است اما با نگاهی به تیتر روزنامه‌های چهارشنبه صبح ایران می‌توان به وضوح دید که تنها چهار روزنامه و نه به عنوان تیتر اول یا دوم بلکه در تیترهای فرعی به موضوع مرگ سحر خدایاری پرداخته‌اند و هیچ نامی هم از "دختر آبی" نبرده‌اند.
روزنامه کیهان نیز پس از انتشار خبر مرگ سحر خدایاری با پدر او گفت‌وگو کرده است. این روزنامه از پدر سحر خدایاری پرسیده که چقدر در مرگ دخترش کسانی را مقصر می‌داند که "با طرح موضوعات حاشیه‌ای و غیر اولویت‌دار همچون طرح موضوع ورود زنان به ورزشگاه، دختران و جوانان را تحریک می‌کنند".
این پدر نیز پاسخ داده: «بله این افراد را مقصر می‌دانم، واقعاً زنان چه نیازی به حضور در ورزشگاه دارند، حال اگر خودشان ورزش کنند موضوع دیگری است.»
کسی به درستی نمی‌داند منع ورود زنان به ورزشگاه اساسا از کجا نشأت گرفته است. ظاهرا حتی علی مطهری نماینده مجلس شورای اسلامی ایران نیز نمی‌داند اصولا چنین قانونی وجود دارد یا نه.
مطهری در توییترش در این باره نوشته است: «مرگ سحر دختری که به خاطر ورود پسرانه به استادیوم آزادی بازداشت و در اثر شنیدن محکومیت‌اش به شش ماه زندان خودسوزی کرد، حاکی از بی تدبیری مسئول مربوط است. فرضا کار او غیر قانونی بوده، کافی بود چند کلمه نصیحت شود نه محکوم به زندان. حفظ نظام به این کارها نیست.»
واکنش فوتبالیست‌ها
برخی از فوتبالیست‌های مشهور نیز به خودسوزی زن جوانی که می‌خواست بازی تیم مورد علاقه‌اش را به صورت زنده تماشا کند واکنش نشان داده‌اند. علی کریمی بازیکن سابق تیم ملی فوتبال ایران در صفحه اینستاگرامش رفتن به استادیوم را تا اطلاع ثانوی تعطیل اعلام کرد.
این پست علی کریمی تا کنون بیش از ۶۰۰ هزار بار لایک خورده است.
مسعود شجاعی کاپیتان سابق تیم ملی فوتبال ایران نیز پس از برد تیم فوتبال ایران در مقابل هنگ‌کنگ در روز سه‌شنبه ۱۹ شهریور در صفحه اینستاگرامش نوشت: «امروز تلخ‌ترین و غم‌انگیزترین برد تیم ملی بود. ما دو تا گل زدیم و بازی رو تو زمین بردیم ولی برنده نشدیم، باختیم چونکه دیگه سحر نبود. شرم بر من که نتونستم کاری کنم و ننگ بر کسانی که بدیهی‌ترین حق سحر و سحرها را گرفتند.»
از حاشیه‌های این بازی هم این بود که تعدادی از تماشاگران هنگ‌کنگی پلاکاردهایی را در ابراز همدردی با مرگ "دختر آبی" و حمایت از ورود زنان ایرانی به ورزشگاه در دست داشتند.
هدویگ لیندال، دروازه‌بان تیم ملی فوتبال زنان سوئد نیز در صفحه اینستاگرامش با اشتراک گذاشتن یک عکس نوشته: «این عکس متعلق به زمانی است که ما در مقابل تیم ایران، در اولین دیدار دوستانه‌‌شان در اروپا بازی کردیم. گامی مهم برای این زنان و برای دختران و زنان مظلوم در سراسر جهان.»
این بازیکن سوئدی ادامه داده: «من این عکس را به یاد دختر آبی سحر خدایاری به اشتراک می‌گذارم که می‌خواست بازی تیم مورد علاقه‌اش را تماشا کند، دستگیر و به شش ماه زندان محکوم شد. او در حرکتی اعتراضی خودسوزی کرد و امروز جان سپرد.»
هدویگ لیندال در پایان پست اینستاگرامی‌اش خطاب به فدراسیون بین‌المللی فوتبال نوشته است: «فیفا! این درست نیست.»
باشگاه آسه رم نیز پس از مرگ سحر خدایاری لوگوی خود را که زرد و قرمز است به زرد و آبی تغییر داد و در توییتر فارسی خود با هشتگ "سحر" نوشت: «اکنون وقت آن رسیده که زنان و مردان در ایران در کنار هم از تماشای فوتبال در استادیوم لذت ببرند.»
"دختر آبی سرزمین فیروزه‌ای"
رضا پهلوی فرزند آخرین پادشاه ایران نیز پس از مرگ سحر خدایاری پیامی را در کانال تلگرامی خود منتشر کرد. در این پیام آمده است: «دخترم، سحر، شاید یکی از غم‌انگیزترین لحظه‌هایی که تجربه کردم شنیدن خبر پر کشیدن تو بود؛ که هم جوان بودی و هم مظلوم رفتی. هر ایرانی که داغ رنج‌دیدگان را می‌فهمد داغ تو را نیز امروز بر دل دارد. وظیفه همه ماست که نسبت به ستمی که بر تو رفت بی‌تفاوت نباشیم و با اتحاد و هم‌دلی اجازه ندهیم این رژیم زن‌ستیز، فریاد آزادی‌خواهانه تو را خاموش و خانواده داغ‌دیده‌ات را وادار به سکوت کند. دختر آبی سرزمین فیروزه‌ای! تو نماد حق‌خواهی زنان میهنم ایران باقی خواهی ماند. باور دارم روزی که قطعا دیر و دور نیست، نامت بر سردر یکی از استادیوم‌های ایران آزاد نقش خواهد بست. یاد تو همیشه در قلبم جاودان خواهد ماند.»