چین از سیاست تکفرزندی عبور نکرده است. ده میلیون نوزاد در سال به خودی خود بسیار بالاست اما نسبت به جمعیت یک و نیم میلیاردی چین، ناکافی. این آهنگ رشد، زنگ خطر سالمندی جامعه و رنگ باختن رویای "اقتصاد برتر" خواهد بود.
تبلیغات
چین با فاصلهای اندک از هند، پرجمعیت ترین کشور دنیاست اما پیشبینی میشود که در چند سال آینده، جمعیت آن کوچکتر و سالمندتر شود.
نرخ ده میلیونی موالید سالانه در چین در حالی اعلام میشود که این کشور برای پایدار نگاهداشتن پنجره جمعیتی و ایجاد تعادل در ترکیب سنی و نیروی کار جامعه، سیاست "تک فرزندی" را که دهها سال اعمال میشد، ملغی کرده است. الغای این الزام در سال ۲۰۱۶ بحث برانگیز بود اما به نتیجه چشمگیری ختم نشد. نرخ تولد ابتدا اندکی بالا رفت اما سپس به سراشیبی افتاد.
با آهنگ رشد کنونی، جمعیت چین نمیتواند ثابت بماند و پیامدهای سالمندی جامعه گریبان دولتمردان آن را خواهد گرفت.
دلیل عدم استقبال خانوادهها از فرزندآوری بیشتر، به فرهنگی مربوط میشود که بر همان "سیاست تک فرزندی" مبتنی است. برای کسانی که خودشان تک فرزند بودهاند، داشتن یک بچه طبیعی و بدیهی است. از طرف دیگر، هزینههای بالای مسکن، تحصیل، بهداشت نیز مزید بر علت هستند. مهمتر از آن تمایل کم به ازدواج یا پذیرش مسئولیت تربیت فرزند در جامعهای است که موفقیت مالی و ترقی شغلی، هدف عمده جوانان تلقی میشود.
کارشناسان تاثیرات کاهش نرخ رشد جمعیت در چین را برای اقتصاد آن کشور بسیار منفی ارزیابی میکنند. در حال حاضر از هر پنج شهروند چین، یک نفر مسنتر از ۶۰ سال است. ادامه این روند باعث افزایش هزینههای اجتماعی و کاهش نیروی مولد در چین خواهد شد؛ چیزی که رویای تبدیل شدن به اقتصاد برتر جهان را به مخاطره خواهد انداخت.
در آخرین سرشماریرسمی در سپتامبر ۲۰۲۱، جمعیت چین یک میلیارد و ۴۰۶ میلیون و ۴۴۳هزار نفر اعلام شد. هند با یک میلیارد و ۳۶۲میلیون نفر دومین کشور پرجمعیت دنیاست. آمریکا با یک میلیارد فاصله و با ۳۳۳میلیون و ۳۳۶هزار نفر در جایگاه سوم قرار دارد.
جمعیت کل دنیا هفت میلیارد و ۸۹۱میلیون و ۶۴۸هزار و ۱۷۳ نفر است.
روز جهانی جمعیت؛ نگاهی به رشد و تراکم جمعیت در سراسر دنیا
در سال ۱۹۸۹ دفتر صندوق جمعیت سازمان ملل برای مطرح کردن مشکلاتی که با رشد جمعیت در جهان پدید میآید ۱۱ ژوئیه (۲۰ تیر) را "روز جهانی جمعیت" نامید. از جمله مسائل مهم در این رابطه گرسنگی، جنگ، بیماریها و حقوق بشر هستند.
عکس: picture-alliance/dpa/W. Grubitzsch
بیشتر مردم جهان در کجا زندگی میکنند؟
چهار میلیارد نفر، یعنی بیش از نیمی از جمعیت دنیا، در آسیا زندگی میکنند. جمعیت آفریقا نیز یک میلیارد نفر است. به خصوص در جنوب صحرای بزرگ آفریقا جمعیت به سرعت در حال رشد است. پیشبینی میشود که جمعیت این منطقه تا سال ۲۰۵۰ به دو و نیم میلیارد نفر برسد و بدین ترتیب دو برابر و نیم جمعیت کنونی آن شود. آسیا در جدول رشد جمعیت پس از صحرای بزرگ آفریقا و در مرتبه دوم قرار دارد.
عکس: picture-alliance/dpa/H. H. Young
تعداد زنان در دنیا بیشتر است یا مردان؟
در حال حاضر سه میلیارد و ۸۲۰ میلیون زن و سه میلیارد و ۸۹۰ میلیون مرد بر روی کره زمین زندگی میکنند. بنابراین شمار مردان در مجموع نزدیک به ۷۰ میلیون نفر بیش از زنان است. جزیره مارتینیک در آمریکای مرکزی بالاترین درصد شمار زنان نسبت به مردان را دارد (۸۳ مرد در برابر هر ۱۰۰ زن) و قطر بالاترین درصد شمار مردان را نسبت به زنان داراست (۲۹۸ مرد در برابر هر ۱۰۰ زن).
عکس: picture alliance/blickwinkel/McPHOTO
جمعیت جهان را بیشتر جوانان تشکیل میدهند یا سالمندان؟
بیش از یک چهارم (۲۶ درصد) از هفت میلیارد و ۷۰۰ میلیون انسانی که هم اکنون در جهان زندگی میکنند جوانتر از ۱۵ سال هستند. ۶۶ درصد جمعیت جهان را افراد بین ۱۵ و ۶۴ سال تشکیل میدهند. تنها هشت درصد جمعیت دنیا بالای ۶۴ سال سن دارند. بیشتر کودکان و نوجوانان در کشورهای در حال توسعه به سر میبرند.
عکس: picture-alliance/dpa/H-J. Wiedl
چرا جمعیت جهان در حال رشد است؟
یکی از دلایل اصلی برای رشد بالای جمعیت در یک کشور بارداریهای ناخواسته است. حدود ۲۱۴ میلیون دختر و زن هنوز هم با آنکه مایل هستند، توانایی جلوگیری از حاملگی را ندارند. این موضوع نشان میدهد که دسترسی بهتر به وسایل جلوگیری از بارداری بسیار اهمیت دارد.
عکس: picture-alliance/BSIP
تراکم جمعیت
تراکم جمعیت در مناطق مختلف جهان بسیار متفاوت است. بالاترین حد تراکم جمعیت در یک کشور از آن موناکو است که در هر کیلومتر مربع آن ۱۶ هزار نفر زندگی میکنند. مغولستان با دو نفر در هر کیلومتر مربع دارای پایینترین حد تراکم جمعیت است. میانگین تراکم جمعیت بر روی کره زمین حدود ۵۰ نفر در هر کیلومتر مربع است.
عکس: picture-alliance/Imagebroker/P. Seyfferth
شهرها مردم را جذب خود میکنند
قریب ۵۵ درصد از ۷/۷ میلیارد جمعیت روی کره زمین در شهرها زندگی میکنند. سازمان ملل متحد پیشبینی میکند که در آینده نیز بر جمعیت شهرنشینان افزوده خواهد شد. تا سال ۲۰۳۰ جمعیت شهرها بیش از ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت. تا سال ۲۰۵۰ افزایش جمعیت شهرها حدود ۷۰ درصد خواهد بود. در حال حاضر توکیو با ۳۷ میلیون نفر پرجمعیتترین شهر دنیاست.
عکس: AFP/Getty Images/K. Nogi
روند پیر شدن
در سراسر دنیا نرخ امید به زندگی انسانها در حال افزایش است. این واقعیت، همراه با کاهش تدریجی نرخ تولد نوزاد در کشورهای در حال توسعه موجب افزایش شمار سالمندان شده است. در سال ۲۰۱۷ در سراسر دنیا حدود ۹۶۲ میلیون نفر بالای ۶۰ سال سن داشتند. طبق برآوردها، شمار کسانی که بالای ۶۰ سال سن دارند تا سال ۲۰۵۰ بیش از دو برابر خواهد شد و به دو میلیارد و یکصد میلیون نفر خواهد رسید.
عکس: picture-alliance/dpa/J. Wolf
آینده چگونه خواهد بود؟
پیشبینیهای محققان سازمان ملل نشان میدهد که تا سال ۲۰۵۰ جمعیت کره زمین به حدود ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر خواهد رسید. تا سال ۲۱۰۰ حتی این جمعیت بالغ بر ۱۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون نفر خواهد شد. با این حال کارشناسان معتقدند که جمعیت جهان همیشه و به طور مداوم رشد نخواهد کرد، بلکه پس از رسیدن به ۱۱ میلیارد، ثابت خواهد ماند.