دولت ایران: تعیین مرز آبی در خزر هنوز نهایی نشده است
۱۳۹۶ آذر ۲۴, جمعه
ایران اعلام کرد مسائل مربوط به "تحدید حدود دریای خزر" هنوز نهایی نشده است. لاوروف وزیر خارجه روسیه قبلا گفته بود که ۵ کشور ساحلی دریای خزر بر سر تمام مسائل کلیدی مربوط به تعیین رژیم حقوقی این دریا به توافق رسیدهاند.
تبلیغات
بهرام قاسمی روز جمعه (۲۴ آذر/۱۵ دسامبر) درباره نتایج اجلاس اخیر وزیران امور خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر در مسکو گفت که ایران موضوع تصمیمگیری در خصوص سهم کشورها در اجلاس یادشده را رد میکند. او تاکید کرد: «مسایل مربوط به تحدید حدود نه تنها به هیچ وجه نهایی نشده، بلکه حتی در دستور کار مذاکرات اجلاس وزیران هم نبوده است. بنابراین، ایران در مواضع خود در زمینه تحدید حدود، هیچگونه تجدید نظری نداشته است».
اشاره سخنگوی وزارت خارجه ایران به مذاکرات وزرای خارجه کشورهای حاشیه دریای خزر است که روز پنجشنبه (۱۵ آذر) در مسکو پایتخت روسیه برگزار شد. لاوروف وزیر امور خارجه روسیه بعد از این نشست اعلام کرد که ۵ کشور ساحلی دریای خزر بر سر تمام مسائل کلیدی مربوط به تعیین رژیم حقوقی این دریا به توافق رسیدهاند و بیانیه آنها "تقریبا" آماده است و در دیدار بعدی سران خزر در قزاقستان به امضا خواهد رسید.
محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران هم بعد از نشست مسکو به خبرگزاری ایرنا گفت که تا اجلاس بعدی سران خزر در قزاقستان متن کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر به دقت تنظیم خواهد شد.
هم لاوروف و هم ظریف درباره جزئیات "تنظیم کنوانسیون" دریای خزر مخصوصا درباره سهم کشورهاس ساحلی از دریای خزر صحبتی نکردند. اما کارشناسان امور خزر تردیدی ندارند که مشکل سهم این کشورها از خزر و تعیین مرز و محدوده آبی بین ۵ کشور ساحلی هنوز لاینحل مانده است.
وضعیت کنونی دریای خزر چگونه است؟
سران ۵ کشور ساحلی خزر شامل روسیه، ایران، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان بیش از یک ربع قرن در تلاش هستند که دریای خزر را بین خود تقسیم کنند. اما این کشورها بر سر سهم خود از دریا اختلاف دارند.
خشکی و آلودگی خلیج گرگان به روایت تصویر
کم آب شدن خلیج گرگان و جمع شدن پسابها، بخشی از سواحل این استان را به مناطقی متروک تبدیل کرده است. ریزش فاضلاب شهری به داخل خلیج گرگان از جمله دلایل آلودگی سواحل این منطقه به شمار میآید.
عکس: Tasnim
کم آب شدن خلیج گرگان و همینطور جمع شدن پسابها مشکلات زیست محیطی فراوانی در این استان به وجود آورده است.
عکس: Tasnim
آلودگی زیستمحیطی در این منطقه بخشهایی از سواحل این را به مناطقی متروک تبدیل کرده است.
عکس: Tasnim
در این گزارش از عدم انجام لایروبی به عنوان یکی از از دلایل آلودگی زیستمحیطی و بوی نامطبوع برای شهروندان در این منطقه اشاره شده است.
عکس: Tasnim
ریزش فاضلاب شهری به داخل خلیج گرگان از جمله دیگر دلایل آلودگی سواحل این منطقه است.
عکس: Tasnim
پیش از این اسماعیل مهاجر مدیرکل حفاظت محیط زیست گفته بود منطقهای که به طور طبیعی چند صد هکتار آب داشته و زیستگاه برخی گونههای آبزی بسیار نادر و در حال انقراض مانند ماهی خاویاری است، اکنون با کم شدن ورودی آب و همچنین ورود فاضلاب شهری به تلی از آلودگی تبدیل شده است.
عکس: Tasnim
بنا بر این گزارش به نقل از مدیرکل حفاظت محیط زیست دولت برای نجات خلیج گرگان یک ریال هم اختصاص نداده است.
عکس: Tasnim
سال ۱۳۹۵ پروین فرشچی معاون سازمان حفاظت محیط زیست میزان کاهش سطح آب خلیج گرگان را ۲۴ سانتیمتر عنوان کرده بود.
عکس: Tasnim
بنا بر این گزارش نوع آلودگی که از طرف ایران به دریای خزر وارد میشود با دیگر کشورهای همجوار متفاوت است.
عکس: Tasnim
در این گزارش به نقل از معاون سازمان حفاظت محیط زیست آمده از کشورهای روسیه و آذربایجان بیشتر آلودگیها ناشی از استخراج و اکتشاف و حمل و نقل نفت وارد دریای خزر میشود اما در جنوب دریای خزر و سمت ایران آلودگی نفتی چشمگیر نیست بلکه آلودگی ناشی از فاضلابها و پسابهای کشاورزی عمده است.
عکس: Tasnim
آلودگی خلیج گرگان
عکس: Tasnim
عکس 101 | 10
بخش شمالی خزر طبق توافقنامههای دوجانبه و سهجانبه عملا بین کشورهای روسیه، قزاقستان و آذربایجان تقسیم شده است. اما محدوده آبی در بخش جنوبی خزر بین ایران، آذربایجان و ترکمنستان هنوز مشخص نشده است.
پنج کشور حاشیه دریای خزر اکنون سالهاست تلاش میکنند یک توافقنامه همهجانبه با موافقت همه کشورهای ساحلی امضا کنند. اما به دلیل مشخص نبودن سهم این کشورها از خزر تاکنون این تلاشها نتیجهای نداده است.
کشورهای ساحلی (به غیر از ایران) اکنون بیشتر تمایل دارند که مرز خزر بر اساس طول سواحل آن تعیین شود. جمهوری اسلامی ایران با این دیدگاه کشورهای ساحلی مخالف است، چون بر اساس آن خط مرزی ایران در دریای خزر از آستانه تا حسقلی خواهد بود و سهمی حدود ۱۳ درصد از کل دریا را خواهد داشت.
آنچه اکنون از صحبتهای قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بر میآید، سهم کشورهای خزر به دلیل اختلافاتی که بین این کشورها هست، در آینده نزدیک نتیجهای نخواهد داد.
خطر نابودی کامل ماهیان خاویار خزر
خاویار را "مروارید سیاه" لقب دادهاند. قدمت ماهیان خاویار به پیش از دایناسورها میرسد. عوامل طبیعی باعث شده سواحل ایران بهترین زیستگاه ماهیان خاویار باشد. حالا اما همه گونههای ماهیان خاویار خزر در خطر انقراض قرار دارند.
عکس: picture-alliance/dpa
مصطفی عقیلینژاد مدیر امور ماهیان خاویاری گلستان خرداد ۱۳۹۳ گفته در حال حاضر تمامی گونههای ارزشمند ماهیان خاویاری دریای خزر در معرض خطر انقراض نسل قرار دارند.
عکس: picture-alliance/dpa
آنطور که مدیر امور ماهیان خاویاری گلستان گفته ذخایر گرانبهای ماهیان خاویاری طی دو دهه اخیر به ویژه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از سال ۱۹۹۱به شدت آسیب دیده، بهنحوی که تا ۱۰۰ برابر صید آنها در دریای خزر کاهش یافته است.
عکس: Getty Images/AFP
عمق دریای خزر در شمال آن ده متر و در بخش جنوبی آن یعنی در سواحل ایران حتی به هزار متر میرسد. جریان آب دریا نیز از سمت شمال غربی به جنوب شرقی است. عوامل طبیعی باعث شده که بخش جنوبی دریای خزر یعنی سواحل ایران به زیستگاه ماهیان خاویاری تبدیل گردد.
عکس: Getty Images/AFP
ایران با توجه به برخورداری از زیستگاه عمدهی ماهیان خاویاری نقش ممتازی در تولید خاویار دنیا دارد.
عکس: Getty Images/AFP
خاویار ایران شهرت جهانی دارد و یکی از گرانترین محصولات غذایی دنیا به حساب میآید.
عکس: Getty Images/AFP
اخیرا محمود حجتی وزیر کشاورزی دولت حسن روحانی هشدار داد: «ذخایر ماهیان خاویاری در خزر هرسال کمتر شده و نزدیک به صفر رسیده است.»
عکس: Getty Images/AFP
وزیر کشاورزی ادامه داد: «امکان برداشت ماهیان خاویاری از دریای خزر امکانپذیر نیست و این در حالیست که خاویار خزر خاستگاه خاویار دنیاست.
عکس: Getty Images/AFP
صید غیرمجاز از جمله مهمترین خطراتی است که ماهیان خاویار خزر را تهدید میکند.
عکس: picture-alliance/dpa
ماهیان خاویار برای تکثیر طبیعی باید به رودخانههای آب شیرین مراجعه کنند. هنگامی که ماهیان خاویار هر سال از اواخر بهمن تا اواسط اردیبهشت به رودخانههای آب شیرین میروند بهترین فرصت برای صیادان غیرمجاز فراهم میشود تا ماهیان خاویار را به صورت غیرقانونی صید کنند.
عکس: Getty Images/AFP
در همین زمینه مدیرکل شیلات مازندران گفت: «با توجه به اینکه ماهیان برای تکثیر طبیعی باید به رودخانه های آب شیرین مراجعه کنند، مورد هجوم صیادان غیرمجاز قرار می گیرند و این خطر همواره وجود دارد.»
عکس: Getty Images/AFP
پس از کاهش شدید ماهیان خاویار در دریای خزر گمرک ایران هرگونه صادرات ماهیان زنده خاویار را ممنوع اعلام کرد.
عکس: Getty Images/AFP
به گزارش رسانههای ایران در سالهای اخیر همچنین صید تجاری ماهیان خاویاری از دریای خزر در ایران ممنوع اعلام شده است.
عکس: Getty Images/AFP
علاوه بر صید غیرمجاز، آلودگیهای ناشی از استخراج نفت و گاز ماهیان دریای خزر از جمله ماهیان خاویار را تهدید میکند.
عکس: Getty Images/AFP
دریای خزر بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تامین میکند.
عکس: Getty Images/AFP
در دریای خزر ۹۳ درصد از ذخیره خاویار و ماهیان خاویاری جهان وجود دارد.
عکس: Getty Images/AFP
ماهیان خاویاری از قدمتی چند صد میلیون ساله بر خوردارند. قدمت ماهیان خاویار حتی به پیش از وجود دایناسور ها میرسد. به همین دلیل ماهیان خاویار را فسیلهای زنده جهان مینامند.