یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در آخرین گزارش خود از برنامه هسته‌ای ایران با اشاره به عدم همکاری ایران با آژانس تصریح کرد که از ماه فوریه گذشته تا ژوئیه امسال،‌ ۲۲ کیلوگرم اورانیوم در نطنز تا ۲۰ درصد غنی‌سازی شده است.

در این گزارش همچنین آمده است که ایران از ورود دو بازرس با تجربه برای کنترل فعالیت‌های هسته‌ای جلوگیری کرده و از سوی دیگر پلمپ تاسیسات اتمی در ماه‌های اخیر چهار بار شکسته شده است.

دولت ایران؛ نقد گزارش و تایید آن

رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت خارجه ایران با تاکید بر این‌که آژانس بین‌المللی برای بیست و سومین بار صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در گزارش خود آورده است متذکر شد که ایران با رعایت کامل تعهدات خود و با نظارت ۲۴ ساعته،‌ با آژانس همکاری کرده است.

وی با بیان این انتقاد از آژانس که بخشی از این گزارش "تاثیر گرفته از مسائل و فشارهای سیاسی" است از ناظران بین‌المللی خواست تا "بيشتر به مسائل فنی و شرح وظايف خود" بپردازند و بر فعالیت‌های اسرائیل نظارت کنند.

علی اکبر صالحی،‌ رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز با تاکید بر اینکه "دلیلی مبنی بر صلح‌آمیز نبودن فعالیت‌های هسته‌ای وجود ندارد" جلب اعتماد آژانس را مسئله اصلی و دیگر مسائل را فرعی توصیف کرد.

وی رد صلاحیت دو ناظر معرفی شده از جانب آژانس را حق هر کشور عضو آژانس خواند و گفت:‌" اساسا تمامی كشورهای عضو، فهرست بازرسان را در اختيار می‌‌گيرند و پس از انتخاب به آژانس اعلام می‌‌كنند. دو بازرسي كه ايران از پذيرش آنان خودداری كرد خلاف واقع گزارش كردند و آژانس هم به اين نتيجه رسيده است اما نمی‌خواهد بر اين مساله اذعان كند".

معاون رئیس جمهور تاثیرپذیری آژانس از مسائل سیاسی را مورد انتقاد قرار داد و با دوستانه قلمداد کردن این انتقاد،‌مسئولان و بدنه‌ی آژانس را محترم خواند.

علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز گفت که بنا به گزارش تازه انتشار یافته آژانس،‌ایران به طور کامل بر تعهدات ان‌پی‌تی خود پایبند است.

وی با تاکید بر زیر نظر بودن کامل فعالیت‌های هسته‌ای ایران گفت:‌" این گزارش بار دیگر پس از گذشت ۷ سال بازرسی‌های مستمر، بر عدم انحراف مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران به سمت اهداف نظامی و ممنوعه تاکید دارد اما بی‌شک خواسته‌های شورای امنیت که هیچ‌گونه مبنای حقوقی و فنی ندارد و فراتر از ان‌پی‌تی است غیر‌قابل اجرا است".

واکنش های تند در حاشیه دولت

حسین ابراهیمی،‌ نايب رييس كميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس، از نخستین معترضان به‌گزارش آژانس بود. وی با انتقاد از جهت‌دار بودن آن گفت:" آژانس از ابتدا هيچ گاه نظرات شفاف، واقعی و دقيقي درباره موضوع هسته‌ای ايران نداشته است".

وی تاثیر آمریکا و خواسته‌هایش را در این گزارش‌ها پررنگ خواند و پرداختن به مسائل فرعی را بهانه‌جویی آژانس دانست.

در همین راستا خبرگزاری دولتی ایران در واکنشی به نقل از مهدی محمدی که وی را کارشناس هسته‌ای معرفی کرده آورده است: "تمامی موازین بین‌المللی و مقررات موجود میان ایران و آژانس را عمدا و تفصیلا نقض کرده‌اند که اساس‌نامه آژانس و موافقت‌نامه پادمان را بی‌معنا می‌کند". از نظر محمدی نکات منفی این گزارش سراسر دروغ‌گویی و فشار روانی‌ است که تنها مهر آژانس را دارد.

گزارش؛ منبعی قابل استناد برای غرب

از سوی دیگر تامی ویتور سخنگوی کاخ سفید در اولین واکنش نسبت به گزارش آژانس بین‌المللی ابراز نگرانی کرد و گفت: " آخرین گزارش آژانس یک‌بار دیگر نشان می‌دهد ایران به تعهدات بین‌المللی اتمی خود بی‌اعتنایی می‌کند، به کوشش‌هایش برای توسعه برنامه اتمی خود ادامه می‌دهد و به توانایی هسته‌ای نظامی نزدیک‌تر می‌شود".

درباره چنین واکنش‌هایی، علی بیگدلی استاد روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی ‌معتقد است: "بدون شك گزارش اخير آمانو تحت فشار كشورهای غربی منتشر شده است، اما در هر صورت جامعه بين‌المللی ارزيابی خود را از برنامه هسته‌ای ايران براساس اين گزارش اظهار می‌دارد".

بیگدلی این گزارش‌ها را منبع قابل استنادی برای کشورهایی می‌داند که در صدد افزایش فشارها بر جمهوری اسلامی هستند.

آیدا قجر

تحریریه: بهمن مهرداد