دومین دیدار غیررسمی اردوغان با احمدی نژاد در ۲۴ روز
۱۳۹۱ آبان ۱۹, جمعه
روز پنجشنبه ۱۸ آبان ۱۳۹۱ احمدی‌نژاد و اردوغان در پنجمین اجلاس دمکراسی در بالی اندونزی دیدار غیر رسمی داشتند. حدود ۳ هفته پیش در ۲۵ مهر نیز "در آخرین دقایق" شانزدهمین اجلاس سازمان اقتصادی اکو در باکو، در قالبی غیر رسمی اردوغان و احمدی‌نژاد دیدار کردند.
یک روز پس از دومین دیدار احمدی نژاد و اردوغان، محسن رضایی، دبیر "مجمع تشخیص مصلحت نظام" در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران در ۱۹ آبان ۱۳۹۱ به اردوغان هشدار داد: «آقای اردوغان و دوستانش باید بدانند که دیری نخواهد پایید که از تخت به پایین کشانده خواهند شد.»
کارشناسان ترک در گفت‌وگو با دویچه وله تاکید کردند، سخنان تند مقام‌های ایرانی باعث عصبانیت بیشتر سیاستمداران ترکیه شده است و در نتیجه‌ی این‌‌گونه موضع‌گیری‌ها، هر دو ملاقات اردوغان و احمدی نژاد در ظرف ۲۴ روز اخیر به دلیل بی‌اعتمادی طرفین در قالب غیر رسمی انجام گرفت.
روزنامه وطن: دیدار سرپایی اردوغان با احمدی‌نژاد
روزنامه وطن در سایت اینترنتی خود در تاریخ ۸ نوامبر ۲۰۱۲ با اشاره به دیدار احمدی نژاد با اردوغان از تصمیم ایران به عدم شرکت در نشست سوریه خبر داد. قرار بود این نشست به میزبانی ترکیه با حضور کشورهای ترکیه، ایران و مصر در آنکارا برگزار گردد.
روزنامه وطن نوشته است، علی اکبر صالحی در این نشست ۳ جانبه حضور نخواهد یافت و به همین دلیل اجلاس ترکیه، ایران و مصر که قرار بود روز شنبه برگزار شود، به تاریخی نامعلوم منتقل شده است. روزنامه وطن شکل دیدار غیر رسمی احمدی نژاد با اردوغان را "سرپایی و در حین حرکت به سوی ناهار" توصیف کرده است.
تعویق نشست سه جانبه ایران، ترکیه و مصر
اردوغان، نخست وزیر ترکیه در دیدار قبلی خود در باکو به احمدی نژاد (۲۵ مهر/۱۶ اکتبر)، پیشنهاد کرد که برای برون‌رفت از بحران سوریه کشورهای ایران، روسیه و ترکیه نشست مشترکی برگزارکنند. اردوغان همچنین نشست سه جانبه‌ای نیز با مشارکت ایران، مصر و ترکیه پیشنهاد کرد که گویا بنا به نوشته‌ی رسانه‌های ترکیه با شکست مواجه شده است.
تارنمای شبکه تلویزیونی "اولو سال کانال"هم با چاپ مطلبی تحت عنوان "ایران حزب عدالت و توسعه را سر کار گذاشت" نوشته است: «علی اکبر صالحی که قرار بود روز شنبه برای حضور در اجلاس ۳ جانبه با موضوع سوریه به آنکارا سفر کند، سفرش را لغو کرده است.» به نظر کانال اولو سال، لغو سفر صالحی به آنکارا پس از دیدار احمدی‌نژاد و اردوغان صورت گرفته است.
روزنامه ملیت: موافقت احمدی‌نژاد با اردوغان بر سر سوریه
روزنامه ملیت ترکیه با انتشار تصویر ملاقات احمدی‌نژاد و اردوغان، جزئیات صحبت‌های دو طرف را که ضمن حرکت برای صرف نهار انجام شد، منتشر کرده است. ملیت می‌نویسد، اردوغان از احمدی نژاد خواست که ایران از رژیم سوریه حمایت نکند. اردوغان به احمدی‌نژاد گفته است: «شما چگونه می‌توانید نظارگره این درام در سوریه باشید؟» احمدی نژاد نیز در پاسخ ابراز داشت که ما هم این حوادث را تائید نمی‌کنیم و متاسفیم از این‌ها و حق باشماست. ما هم در ارزیابی روند مسائل سوریه هستیم.»
محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول در گفت و گو با دویچه، دربارهی نتایج دیدارهای غیر رسمی و کوتاه اردوغان با احمدی‌نژاد می‌گوید: «قطعا نمی‌توان گفت که همه‌ی این دیدارهای دوطرفه نتیجه بدهد. در دیدار نیم ساعته نمی‌توان نتیجه‌‌ای گرفت.» این کارشناس تاکید می‌کند، پیشنهاد ترکیه برای نشست با ایران و مصر بر سر بحران سوریه به تعویق افتاد. اما با توجه به موضع اعتدال روسیه در قیاس با ایران، امکان عملی شدن نشست ترکیه، روسیه و ایران هست.
دیدار غیر رسمی به دلیل اختلافات ریشه‌ای
به نظر آرتوم دینچ کارشناس امور ترکیه و ایران، "کوتاه، غیر رسمی و اتفاقی بودن" دیدار اردوغان و احمدی‌نژاد به دلیل اختلافات ریشه‌ای و حساس بین دو کشورهست. ملاقات احمدی‌نژاد و اردوغان به نظر این کارشناس مقیم ترکیه یک نشست معمولی نبوده و بیشتر موضوع‌هایی در حول خطوط قرمز منافع طرفین بوده است.
آرتوم دینچ دربارهی انتقاد محسن رضایی از اردوغان هم می‌گوید: «به نظر می‌آید که ایران و ترکیه در گفتمان دیپلماتیک آخرین سخنان را بر زبان می‌آورند. این صحبت‌ها سبب تیرگی بیشتر روابط دو کشور خواهد شد و ادامه‌ی آن می‌تواند نتایج ناخوشایندی به بار آورد.»
این کارشناس همچنین اشاره می‌کند: «پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، ما مسئله‌ی استقرار موشک‌های پاتریوت در ترکیه را در پیش داریم. اکنون افکار عمومی ترکیه به شدت با این قضیه درگیر شده و ترکیه قصد دارد پس از مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا به روند تحولات سوریه سرعت بخشد.»
بحران سوریه؛ ترکیه و ایران را به کجا می‌کشاند؟
احمدی‌نژاد و اردوغان در ظرف ۲۴ روز گذشته ۲ بار دیدارهای کوتاه و غیررسمی انجام دادند و دربارهی بحران سوریه گفت‌وگو کردند. از سوی دیگر نشست سه جانبه‌ی ایران، ترکیه و مصر پیرامون سوریه نیز به دلیل عدم حضور صالحی، وزیر امور خارجه ایران لغو شد. انتقادها و سخنان مقام‌های مسئول ایرانی نیز علیه اردوغان ادامه دارد.
آرتوم دینچ پیش‌بینی می‌کند، بحران سوریه مناسبات سیاسی ایران و ترکیه را تیره‌تر خواهد کرد. اما خللی در مناسبات اقتصادی این دو کشور بوجود نخواهد آمد. وی در این رابطه تاکید می‌کند، هر دو طرف توجه می‌کنند که وارد فاز اختلافات تجاری و اقتصادی نشوند.
محمد صالح خاتم، تحلیل‌گر مسائل ترکیه و ایران از شهر استانبول هم خاطرنشان می‌کند، بحران سوریه قادر نیست ایران و ترکیه را از هم جدا کند. ایران برای ارتباط با غرب و همچنین برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی نیاز شدیدی به ترکیه دارد. ترکیه هم برای ارتباط با کشورهای آسیای‌میانه و به لحاظ تامین نیازهای نفت و گاز نیازمند ایران است.
این کارشناس نتیجه می‌گیرد، به لحاظ سیاسی راه ترکیه از ایران جدا شده است، اما به لحاظ اقتصادی هر دو کشور نیاز شدیدی به همدیگر دارند. وی تاکید می‌کند: «ترکیه با ایران هم مرزهست ، نه با آمریکا؛ جمهوری اسلامی ایران هم با ترکیه هم مرز هست، نه با سوریه، بنابراین هر دو کشور همسایه به لحاظ اقتصادی محتاج همدیگر هستند و مایل نیستند خللی در مبادلات بازرگانی شان وارد شود.»