سیامک نمازی که مشاور امور تجاری و ساکن دوبی است و با نهادهای آمریکایی و ایرانی همکاری دارد، در مقاله‌‌ای در روزنامه "نیویورک تایمز" می‌نویسد که طی سه ماه گذشته سرپرستی گروهی از مشاوران مستقل امور تجاری را در سفرشان به تهران بر عهده داشته است. هدف این سفر بررسی وضعیت دارو در ایران بوده است.

سیامک نمازی پس از گفت‌وگوهای مختلف با واردکنندگان دارو و تجهیزات پزشکی در تهران و دوبی از یک‌سو و با طرف‌های فروش آن‌ها در کشورهای غربی از سوی دیگر، به این نتیجه رسیده است که هر چند تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا تجارت در عرصه کمک‌های انسانی از جمله دارو را شامل نمی‌شود، ولی واقعیت نشان می‌دهد که محدودیت واردات دارو و تجهیزات پزشکی به ایران، از پیامدهای همین تحریم‌هاست.

نمازی می‌نویسد، اگرچه به حق از دولت ایران انتقاد می‌شود که ناتوان از اختصاص دادن منابع لازم ارز مبادلاتی برای حل این مسئله و نیز مقابله با فساد در این عرصه بوده، ولی عامل اصلی معضل کمبود دارو در ایران، تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپاست که محدودیت‌های شدیدی را در زمینه نقل و انتقالات مالی ایران وضع کرده‌اند.

نمازی معتقد است که این سیستم از تحریم‌ها علیه ایران غیرعقلانی است: از یک‌سو تجارت با ایران در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی آزاد است و این "یک استثنای انسان‌دوستانه" است، ولی محدودیت ‌در نقل و انتقال مالی مانع از اجرای این استثنا می‌شود، زیرا ایران نمی‌تواند پول داروهای مورد نیاز خود را پرداخت کند.

در پی تحریم‌های گسترده‌، ساختار بانکی ایران، از جمله بانک مرکزی ایران و بانک تجارت، که مهم‌ترین بانک تجاری ایران است، در فهرست سیاه تحریم‌های واشنگتن قرار گرفته‌اند. از این رو بانک‌های بین‌المللی از بیم جرایم سنگین آمریکا، حاضر به همکاری با بانک‌های ایرانی نیستند. فقط یک بانک در ترکیه وجود دارد که حاضر است این ریسک را بپذیرد.

به عبارت دیگر، حتا اگر ایران به دلار و یوروی کافی برای خرید نیازمندی‌های پزشکی دست یابد، باز هم قادر به این تجارت نخواهد بود. نماینده یک شرکت داروسازی آمریکایی به سیامک نمازی گفته است که به تقاضای ایران برای یک خرید ۶۰ میلیون دلاری داروهای لازم برای پیوند کبد نتوانسته پاسخ داده شود، زیرا هرچند که این تجارت قانونی و مورد تأیید وزارت خزانه‌داری آمریکا بوده است و ایران نیز ارز کافی برای پرداخت آن را داشته، ولی هیچ بانکی حاضر به انتقال پول نبوده است.

"نیویورک تایمز" می‌افزاید که ایران برای جبران این کمبود، اقدام به وارد کردن دارو از چین و هند کرده است، ولی این داروها کیفیت لازم و اثربخشی مطلوب داروهای ساخت کارخانه‌های آمریکا و اروپا را ندارند.

در دنیایی که حق امتیاز ساخت داروها به ثبت رسیده و به شدت از آن دفاع می‌شود، داروهای جایگزین به هیچ وجه قابل اعتماد نیستند، به‌ویژه داروهایی که برای درمان بیماری‌های خاص از جمله سرطان تولید می‌شوند.

دو راه‌حل برای برون‌رفت از معضل کمبود دارو

از نظر نویسنده مقاله "نیویورک تایمز"، برای این معضل راه‌حل وجود دارد. وی می‌گوید، کمتر از ۱۰۰ شرکت آمریکایی و اروپایی هستند که حق امتیاز اغلب داروهای پیشرفته را در اختیار دارند. برای خرید دارو توسط ایران می‌توان به بانک‌های ایرانی و بین‌المللی این اجازه را داد تا فقط برای خرید داروهای ویژه بتوانند با این شرکت‌های تولیدکننده دارو وارد معامله شوند و امکان انتقال پول را مهیا سازند.

مقامات واشنگتن نیز باید تضمین کنند که بانک‌های بین‌المللی را برای انتقال پول ایران به منظور خرید دارو، مجازات نخواهند کرد.

راه حل دیگر می‌تواند این باشد که ایران بتواند پول داروی خود را با نفت بپردازد. به عبارت دیگر، نفت در برابر دارو و دیگر تجهیزات پزشکی.

بر اساس این گزارش، ایران در همین وضعیت تحریم‌ها، حدود یک میلیون بشکه در سال نفت، از جمله به هند و چین، صادر می‌کند. پول نفت صادراتی ایران در بانک‌های چینی و هندی ذخیره می‌شود، زیرا امکان تبدیل آن به دلار و یورو وجود ندارد. بر این اساس باید این امکان وجود داشته باشد که ایران بتواند بخشی از این پول ذخیره شده را، فقط به منظور خرید دارو و تجهیزات پزشکی، به ارز بین‌المللی تبدیل کند.

نویسنده پیشنهاد می‌دهد که کشورهای اروپایی نیز می‌توانند میزان کمی از نفت ایران را خریداری کرده و پول آن را فقط برای خرید داروی‌ مورد نیاز ایران ذخیره کنند.

سیامک نمازی معتقد است که غرب باید تحریم‌های خود علیه ایران را عاری از تنش سازد و آن‌ها را عقلانی کند تا ایران بتواند نیازمندی‌های پزشکی خود را هم‌زمان تأمین کند. وی می‌‌افزاید، در غیراین صورت هر روز زنان و مردان و کودکان ایرانی بیشتری قربانی این مناقشه خواهند شد.