دو سوم آلمانیها خواستار برگزاری سریع انتخابات زودهنگاماند
۱۴۰۳ آبان ۱۸, جمعه
بر اساس یک نظرسنجی، از هر ۱۰ آلمانی شش نفر از پایان دولت ائتلافی آلمان راضیاند و خواهان برگزاری فوری انتخابات پارلمانی هستند. اکثر پرسششوندگان مسئولیت این فروپاشی را متوجه وزیر دارایی از حزب لیبرالها میدانند.
تبلیغات
به فاصله کوتاهی پس از فروپاشی دولت ائتلافی سوسیالدمکراتها، سبزها و لیبرالها در آلمان، درخواستها برای برگزاری انتخابات زودهنگام در بازه زمانی بسیار سریعتر از آنچه اولاف شولتس، صدراعظم این کشور برنامهریزی کرده، بالا گرفته است.
شولتس شامگاه چهارشنبه شش نوامبر اعلام کرد که قصد دارد در تاریخ ۱۵ ژانویه در پارلمان آلمان درخواست رای اعتماد کند که این میتواند راه را برای برگزاری یک انتخابات زودهنگام در ماه مارس ۲۰۲۵ باز کند. اما احزاب مخالف از شولتس خواستهاند که فورا درخواست رای اعتماد کند تا انتخابات در ابتدای سال آینده برگزار شود.
یک نظرسنجی نشان میدهد، ۶۵ درصد از آلمانیها نیز معتقدند که این گذار بهتر است هرچه زودتر انجام شود. در مقابل ۳۳ درصد موافق برنامه زمانی صدراعظم برای درخواست رای اعتماد در ماه ژانویه هستند. این نظرسنجی روز پنجشنبه هفتم نوامبر به درخواست کانال یک تلویزیون سراسری آلمان انجام شد و ۱۰۶۵ نفر در آن شرکت کردند.
تبلیغات
نارضایتی گسترده از دولت ائتلافی
شولتس برنامه زمانی خود را با این استدلال توجیه کرده که قصد دارد تا پایان سال قوانین مهمی را به تصویب برساند و از حزب دمکرات مسیحی (CDU) درخواست کرده در این زمینه با او همکاری کند.
اما فریدریش مرتس، رهبر این حزب تاکید میکند که رئیسجمهور آلمان پس از درخواست رأی اعتماد ۲۱ روز فرصت دارد تا پارلمان را منحل کند.
در این مدت، فراکسیون اتحادیه دمکراتمسیحی و سوسیالمسیحی (CDU/CSU) فرصت بررسی پروژههای مورد نظر شولتس را دارد و پارلمان میتواند آن دسته از طرحها را که قانونی میداند و با آن موافق است، به تصویب برساند. او با این کار عملا تصویب احتمالی طرحهای صدراعظم را منوط به برگزاری انتخابات فوری کرد.
۴۰ درصد آلمانیها حزب دمکراتهای آزاد (FDP) و رهبر آن کریستیان لیندنر را مسئول اصلی فروپاشی دولت میدانند که وزیر دارایی کابینه ائتلافی بود. یکچهارم (۲۶ درصد) سبزها را مسئول میدانند و تنها یکپنجم (۱۹ درصد) حزب سوسیال دمکرات را مقصر به شمار میآورند.
در عین حال اکثریت آلمانیها از پایان ائتلاف استقبال کردهاند؛ ۵۹ درصد آن را "بسیار خوب یا نسبتا خوب" ارزیابی میکنند، ۳۶ درصد آن را چندان مثبت نمیدانند یا بد ارزیابی میکنند.
نارضایتی از دولت در اواخر اکتبر امسال به اوج خود رسید و تنها ۱۴ درصد از مردم از عملکرد دولت راضی بودند. چنین ریزشی در بیش از ۲۷ سال نظرسنجیهای کانال یک تلویزیون آلمان تنها چهار بار مشاهده شده است.
اگر انتخابات پارلمانی یکشنبه پیش رو برگزار میشد، حزب صدراعظم (SPD) همچنان در حد ۱۶ درصد باقی میماند و اتحادیه احزاب محافظهکار دمکراتمسیحی و سوسیالمسیحی (CDU/CSU) ۳۴ درصد آرا را به خود اختصاص میداد و همچنان قویترین حزب باقی میماند.
آنچه باید درباره انتخابات پارلمانی و سراسری آلمان بدانید
در آلمان گفته میشود که در روز انتخابات (۲۶ سپتامبر ۲۰۲۱) حاکمیت مردم جلوهگر میشود تا قدرت را برای مدت کوتاهی به نمایندگان خود بسپارد. روایتی تصویری از انتخابات پارلمان آلمان و مهمترین نکاتی که در باره آن باید دانست.
عکس: picture-alliance/dpa/J. Güttler
پنج ویژگی انتخابات پارلمان آلمان
انتخابات پارلمان آلمان (بوندستاگ): ۱ـ عمومی است و همه شهروندان از سن معینی میتوانند در آن شرکت کنند. ۲ـ مستقیم است و مردم نمایندگان خود را بیمیانجی برمیگزینند. ۳ـ آزاد است و شهروندان در یک روند آزاد فکری شخصا تصمیم میگیرند، اما رای دادن اجباری نیست. ۴ـ برابر است و رای هیچکس از دیگری ارزش بیشتری ندارد. ۵ـ مخفی است وهر شهروندی فارغ از تاثیر بیرونی در یک کابین رای میدهد.
عکس: picture-alliance/dpa/J. Güttler
چه کسانی حق رای دارند؟
همه کسانی که تابعیت آلمان و حداقل ۱۸ سال سن دارند، میتوانند در انتخابات پارلمان آلمان شرکت کنند. این افراد همچنین میتوانند در انتخابات ایالتی، انتخابات محلی (شهرداریها) و انتخابات پارلمان اتحادیه اروپا شرکت کنند. در ضمن همه شهروندان آلمانی که حداقل ۱۸ سال سن دارند، میتوانند خود را نامزد نمایندگی در پارلمان کنند.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Schutt
فاصله زمانی دو انتخابات
انتخابات پارلمان آلمان قاعدتا هر چهار سال یکبار برگزار میشود. اما این فاصله زمانی میتواند در صورت رای عدم اعتماد اکثریت پارلمان به صدراعظم کوتاهتر و در صورت پیش آمدن "وضعیت دفاعی" در کشور طولانیتر شود. فاصله زمانی میان انتخابات ایالتی و محلی در برخی ایالات چهار و در برخی پنج سال است.
عکس: Christoph Hardt/Geisler-Fotopres/picture alliance
روند برگزاری انتخابات
شهروندان دستکم چند هفته پیش از انتخابات نامهای دریافت میکنند که در آن تاریخ انتخابات و آدرس حوزه رایگیری آنان ذکر شده است. آنان روز انتخابات میتوانند با این نامه به حوزه مربوطه مراجعه و با ارائه کارت شناسایی برگه انتخاباتی خود را دریافت کنند. رایدهندگان سپس در کابینی رای خود را به صورت ضربدر وارد برگه میکنند و به صندوق میاندازد. در آلمان همچنین میتوان از طریق نامه در انتخابات شرکت کرد.
عکس: Fotolia/rsester
رای نخست چیست؟
هر برگه انتخاباتی دارای دو ستون است و رایدهندگان دو رای دارند. آنان با رای نخست به یکی از کاندیداهای ۲۹۹ حوزه انتخاباتی رای میدهند که معمولا اعضای احزاب سیاسی هستند، اما میتوانند مستقل هم باشند. هر کاندیدایی که در یک حوزه انتخاباتی بیشترین آرای نخست را به دست آورد، به عنوان نماینده مستقیم آن حوزه به پارلمان میرود. رای اول تضمین میکند که همه مناطق آلمان در پارلمان نماینده داشته باشند.
عکس: Fotolia/photocrew
رای دوم چیست؟
رایدهندگان با رای دوم نه به یک شخص، بلکه به لیست ایالتی یک حزب رای میدهند. در این لیست افرادی جای دارند که یک حزب میخواهد از ایالت مربوطه آنان را به پارلمان بفرستد. رای دوم بر خلاف نام خود از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا این رای است که تناسب اکثریت و اقلیت پارلمان را تعیین میکند. مثلا اگر حزبی ۳۵ درصد همه آرای دوم را به دست آورد، دستکم ۳۵ کرسی در پارلمان به خود اختصاص میدهد.
عکس: Jens Krick/Flashpic/picture alliance
چرا نمایندگان پارلمان افزایش مییابد؟
تعداد کرسیهای پارلمان آلمان دستکم ۵۹۸ کرسی است که نیمی از آن به کسانی تعلق میگیرد که در حوزههای انتخاباتی به طور مستقیم انتخاب میشوند. اما برای نمونه در پارلمان نوزدهم آلمان که در تاریخ ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۷ برگزیده شد، باید ۱۱۱ کرسی بیشتر یعنی ۷۰۹ کرسی در نظر گرفته میشد. از زمان وحدت آلمان همواره تعداد کرسیها بیش از ۶۰۰ بوده است و این به پدیدهای به نام "کرسیهای سرآویز" بازمیگردد.
عکس: picture-alliance/dpa
"کرسی سرآویز" (Überhangmandat) چیست؟
کرسی سرآویز زمانی پدید میآید که حزبی در انتخابات از طریق آرای نخست کرسیهای مستقیم بیشتری از کرسیهایی به دست آورد که طبق آرای دوم به آن حزب در پارلمان تعلق میگیرد. در این حالت آن حزب میتواند کرسیهای بیشتر را حفظ کند. اما برای اینکه احزاب دیگر متضرر نشوند، از طریق "کرسیهای توازنی" (Ausgleichsmandate) تفاوت کرسیهای آنها جبران میشود. این امر باعث افزایش تعداد نمایندگان پارلمان میشود.
عکس: picture-alliance/dpa
مانع پنج درصدی چیست؟
فقط احزابی میتوانند در پارلمان صاحب کرسی شوند که دستکم پنج درصد آرای دوم را به خود اختصاص دهند. این مانع پنج درصدی هنگامی از اعتبار میافتد که حزبی موفق شود دستکم سه کاندیدای مستقیم خود را به پارلمان بفرستد. تعداد کرسیهای هر حزبی در پارلمان بر پایه درصد آرای دومی تعیین میشود که آن حزب کسب کرده است. این کرسیها نخست میان کاندیداهای مستقیم تقسیم و سپس با کاندیداهای لیست احزاب پر میشوند.
عکس: Reuters/Michaela Rehle
فراکسیونها چه نقشی دارند؟
فراکسیون اتحاد نمایندگانی است که میکوشند هدفهای سیاسی مشترکی را به کرسی بنشانند. نمایندگان یک فراکسیون لزوما نباید متعلق به حزب واحدی باشند. احزابی که مانند احزاب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی در پارلمان فراکسیون مشترک تشکیل میدهند، از مزایای زیادی برخوردار میشوند. برای نمونه میتوانند برای فعالیتهای حزبی خود در پارلمان کمکهای مالی دریافت کنند.
عکس: picture-alliance
وظایف پارلمان آلمان
وظیفه پارلمان آلمان قانونگذاری، تصویب بودجه و تشکیل دولت از طریق انتخاب صدراعظم است. یکی دیگر از وظایف مهم پارلمان کنترل قوه مجریه است و بدین منظور از "کمیسیون بررسی" استفاده میکند. چنین کمیسیونی میتواند با درخواست یک چهارم نمایندگان فعال شود و برای نمونه به موارد ویژهای چون فساد اداری یا رفتارهای نادرست ارگانهای دولتی یا افرادی چون نمایندگان پارلمان و اعضای کابینه رسیدگی کند.
عکس: picture-alliance/dpa/D. Kalker
انتخاب صدراعظم آلمان
بر خلاف کشورهایی که در آن رئیس حکومت یا دولت مستقیما توسط مردم انتخاب میشود، در آلمان صدراعظم این کشور نه مستقیم از سوی مردم، بلکه از سوی پارلمان انتخاب میشود. صدراعظم قاعدتا کاندیدای قویترین فراکسیون در پارلمان است و پس از انتخاب به همراه وزیران به مدت چهار سال کابینه دولت را تشکیل میدهد.
عکس: Christian Ohde/chromorange/picture alliance
روند انتخاب صدراعظم
رئیسجمهوری آلمان کاندیدای قویترین فراکسیون را به پارلمان پیشنهاد میکند. این کاندیدا باید در دور اول رایگیری آرای اکثریت مطلق نمایندگان را به دست آورد. اگر موفق شود، رئیسجمهوری آلمان حکم او را به عنوان صدراعظم توشیح میکند. اگر موفق نشود، پس از ۱۴ روز اکثریت نسبی برای انتخاب او کافیست. تا کنون همه صدراعظمهای آلمان در همان دور نخست رایگیری در پارلمان انتخاب شدهاند. تصویر: آنگلا مرکل.
عکس: Michael Kappeler/dpa/picture alliance
تشکیل کابینه
وزیران پیشنهادی صدراعظم که باید حکمشان به تایید رئیسجمهوری آلمان برسد، به همراه صدراعظم کابینه دولت را تشکیل میدهند. وزیران وزارتخانههای خود را با مسئولیت خودشان هدایت میکنند. اگر اختلافنظری میان اعضای دولت پیش آید، در نشستهای کابینه درباره آن تصمیمگیری و نظر اکثریت غالب میشود. تصویر: آنگلا مرکل (راست) در یکی از نشستهای کابینه.
عکس: Imago/E. Contini
اختیارات ویژه صدراعظم
صدراعظم آلمان در نشستهای کابینه نقش ویژهای دارد. او نه تنها در "وضعیت دفاعی" فرمانده کل نیروهای نظامی است، بلکه در سیاستگذاریهای روزانه نیز از "صلاحیت تعیین خطمشی" برخوردار است و خطوط اساسی سیاست داخلی و خارجی را تعیین میکند. صدراعظم طبق قانون اساسی در این زمینه از مشروعیت برخوردار است، اما همزمان مستقیما به پارلمان پاسخگوست. تصویری از آنگلا مرکل در یکی از نشستهای پارلمان.
عکس: Markus Schreiber/AP Photo/picture alliance
اداره صدارت عظما
وزارتخانههای آلمان همکاران زیادی در اختیار دارند. خود صدراعظم در اداره صدارت عظما کار میکند. این نهاد در خدمت تبادل اطلاعات بیمانع میان وزارتخانههای گوناگون است. صدراعظم از طریق این نهاد از فعالیت وزارتخانههای گوناگون مطلع و برای جلسات هفتگی کابینه آماده میشود. تصویر: نمایی از ساختمان دفتر صدراعظم آلمان در برلین.
عکس: Frank May/picture alliance
رای اعتماد پارلمان
رای اعتماد در پارلمان میتواند با اختلاف بر سر یک لایحه یا تصمیم مهم دیگری در پیوند باشد. صدراعظم میتواند موضوع رای اعتماد را مطرح کند. اگر در کسب رای اعتماد اکثریت نمایندگان ناکام شود، میتواند به رئیسجمهوری پیشنهاد انحلال پارلمان را بدهد. از سوی دیگر پارلمان زمانی میتواند به صدراعظم رای عدم اعتماد بدهد که اکثریت نمایندگان جانشین او را تعیین کرده باشند و بتوانند استمرار کار دولت را تامین کنند.
عکس: picture-alliance/dpa
ریاست پارلمان
نشستها و جلسات رایگیری در پارلمان آلمان توسط رئیس پارلمان یا یکی از معاونان او هدایت میشود. دستگاهی متشکل از کارشناسان و مدیران در اختیار رئیس پارلمان است تا به او در انجام وظایف سنگین یاری رساند. "شورای سالخوردگان" متشکل از مسنترین نمایندگان در این زمینه نقش مهمی بازی میکند. این شورا از رئیس پارلمان و معاونان او و ۲۳ نماینده با تجربه تشکیل شده است.
عکس: picture-alliance/dpa/B. von Jutrczenka
پارلمان مخلوط
پارلمان آلمان مخلوطی از "پارلمان سخنرانی" و "پارلمان کاری" است. مجمع عمومی نمایندگان پارلمان آلمان را "پلنوم" مینامند. در پلنومها بحثهای سیاسی درباره سمت و سوی سیاست کشور انجام میگیرد، اما پشت صحنه این کمیسیونها هستند که فعالیت میکنند. بحثهای پارلمانی پیش از هر چیز در خدمت آن است که رای دهندگان و افکار عمومی را از مواضع احزاب سیاسی درباره موضوعات مختلف آگاه سازد.
عکس: Annegret Hilse/SvenSimon/picture alliance
روال تصویب لایحهها
نمایندگان پارلمان در کمیسیونها درباره لوایح بحث میکنند و گاهی کارشناسان را برای اظهارنظر به جلسات خود فرامیخوانند. این کمیسیونها هستند که لوایح را آماده میکنند و نهایتا در پلنوم به رای نمایندگان میگذارند. پارلمان آلمان زمانی صلاحیت تصویب دارد که دستکم نیمی از نمایندگان آن حاضر باشند. معمولا فراکسیونهای مختلف پیش از رایگیری تصمیم خود را در مورد یک لایحه گرفتهاند.
عکس: Winfried Rothermel/picture alliance
کمیسیونهای دائمی و موقت
میان کمیسیونهای دائمی و کمیسیونهای موقت تفاوت وجود دارد. کمیسیونهای موقت پس از انجام وظایف خود منحل میشوند. در قانون اساسی آلمان تشکیل کمیسیونهای دائمی پارلمان در حوزه سیاست خارجی، سیاست دفاعی و امور مربوط به اتحادیه اروپا تصریح شده است. اما بزرگترین کمیسیون پارلمان آلمان کمیسیون بودجه است. بودجه دولت آلمان توسط پارلمان تعیین میشود و بنابراین کمیسیون بودجه از اهمیت زیادی برخوردار است.
عکس: Getty Images/AFP/T. Schwarz
کمیسیون مشترک
"کمیسیون مشترک" یکی از کمیسیونهای ویژه پارلمان آلمان است. این کمیسیون ۴۸ عضو دارد که دوسوم آن نمایندگان پارلمان و یکسوم آن نمایندگان "شورای نمایندگان ایالتی" هستند. این کمیسیون نوعی پارلمان اضطراری برای موردی است که پارلمان بر اثر "وضعیت دفاعی" قادر به تشکیل جلسه نباشد.
عکس: Axel Schmidt/Reuters
کمیسیون میانجیگری
اعضای شورای نمایندگان ایالتی در "کمیسیون میانجیگری" نیز حضور دارند. وظیفه این کمیسیون یافتن مصالحه میان این دو ارگان قانون اساسی برای مواردی است که پارلمان قانونی را تصویب کند اما "شورای نمایندگان ایالتی" آن را تایید نکند.
عکس: picture-alliance/dpa/U. Baumgarten
"دولت اقلیت"
دولت در حالت ایدهآل از پشتیبانی اکثریتی از نمایندگان پارلمان برخوردار است. اما مواردی هم پیش میآید که یک دولت از پشتیبانی اکثریت نمایندگان برخوردار نیست و از سوی فراکسیونی که در دولت حضور ندارد به عنوان "دولت اقلیت" تحمل میشود. چنین ترکیبی تا کنون در سطح فدرال در آلمان پیش نیامده است. نموداری از آرایی که حزب سوسیال دموکرت از سال ۲۰۱۹ به این سو به دست آورده است.