دو میلیارد یورو استقراض از صندوق توسعه ملی برای امور نظامی
۱۳۹۸ آذر ۱۹, سه‌شنبه
براساس اعلام شورای اطلاع‌رسانی دولت، علاوه بر بودجه معمول، در «تبصره هـ ماده ۴ لایحه بودجه سال ۹۹»، مبلغ دو میلیارد یورو نیز از منابع صندوق توسعه ملی به بودجه دفاعی اختصاص می یابد.
این شورا افزوده است با احتساب این رقم، بودجه امور دفاعی و نظامی ایران ۸ درصد افزایش یافته است.
در لایحه بودجه ۹۹، بودجه بخش "امور دفاعی و امنیتی از حدود ۷۱ هزار میلیارد تومان در سال ۹۸ به ۶۹ هزار و ۵۹۶ میلیارد تومان کاهش یافته بود که با اختصاص دو میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی، این مبلغ معادل هشت درصد افزایش نشان می‌دهد."
پیشتر، رسانه های ایران با انتشار گزارش‌هایی از وضعیت نامناسب زیرساخت‌های ارتش و کمبودهای نیروی انسانی آن، نسبت به کاهش بودجه بخش دفاعی و امنیتی کشور ابراز نگرانی کرده بودند.
این موضوع بعد از انتشار مبالغ بودجه ۹۹ در رسانه‌های داخل کلید خورد و به نظر می‌رسد سخنان دریادار حبیب الله سیاری، معاون هماهنگ‌کننده ارتش در دیدار با نمایندگان کمیسیون امور دفاعی مجلس نیز بر "نگرانی‌ها" از وضعیت دفاعی کشور افزود.
زیرساخت های فرسوده ارتش، واقعیت یا بهانه چانه‌زنی
اظهارات اخیر امیر دریادار حبیب الله سیاری، معاون هماهنگ‌کننده ارتش درباره کمبود ۷۵ هزاری نیروی انسانی، فرسوده بودن زیرساخت‌های ارتش، و وضعیت نامناسب معیشت خانواده ارتش، در آستانه بررسی لایحه بودجه ۹۹ ، از زاویه‌ای می‌تواند گوشه‌ای از یک واقعیت باشد که توان زیرساختی ارتش در مقایسه با توان "اقتصادی" سپاه پاسداران قابل رقابت نیست.
براساس لایحه بودجه ۹۹، بودجه سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی‌از ۱۵ هزار میلیارد تومان مصوب سال ۱۳۹۸ به ۱۸ هزار و ۳۱۵ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. بودجه ارتش نیز از ۱۰هزار و ۲۴ میلیارد در سال ۹۸ به ۱۱ هزار و ۹۷۸ میلیارد تومان در سال ۹۹ افزایش پیدا کرده است.
چانه‌زنی بر سر تصویب بودجه بخش‌های مختلف البته هر سال و همزمان با ارایه لایحه بودجه اتفاق میافتد. مسئولان ارتش نیز مانند دیگر مسئولان وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها طبعا برای افزایش و یا دستکم ثابت نگه داشتن مبلغ بودجه خود تلاش می‌کنند.
موضوع مهم اما در این لایحه بودجه، کاهش یافتن مبلغ و اعتبارات بخش امور دفاعی و امنیتی برای سال ۹۹ است؛ موضوعی که می‌تواند بر توانمندی دفاعی ارتش هم تاثیر بگذارد. مسئولیت حفاظت از مرزهای‌ایران در قانون اساسی برعهده ارتش گذاشته شده است؛ ارتشی که به گفته آقای سیاری، هزینه سرانه سربازانش ، روزانه ۲۵۰۰ ریال است.
بخش‌های تحقیقاتی ارتش نیز در نبود نیروی انسانی متخصص با خلاء‌هایی مواجه می‌شود. طراحی و ساخت پهباد یکی از خروجی‌های بخش تحقیق و توسعه فناوری‌های ارتش‌ایران است.
کنترل دریا با ارتش، قایق‌های تندرو با سپاه
با وجود کاهش بودجه امور دفاعی برای سال ۹۹ بدون احتساب برداشت دو میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی، ارتش اما از مدت‌ها پیش برنامه‌های توسعه "نظارت و کنترل" بر حریم‌های دریایی را هم جزو مسئولیت خود اعلام کرد؛ موضوعی که سیاری، معاون هماهنگ‌کننده ارتش گفت با تاکید علی خامنه‌ای، رهبر ایران، نیروی دریایی وارد عمل شده است.
کنترل و نظارت بر همه رفت و آمدهای دریایی و حضور گاه و بی‌گاه قایق‌های موتوری سپاه پاسداران در خلیج فارس، همواره نگرانی‌هایی را در پایتخت‌های کشورهای عرب همسایه ایران ایجاد کرده است.
به تازگی پادشاه عربستان خواستار اتحاد عرب‌های خلیج فارس علیه ایران شد. به گزارش رویترز، ملک سلمان بن عبدالعزیز آل‌سعود در نشست شورای همکاری خلیج فارس گفت، ایران به اقدامات "خصمانه‌اش که امنیت و ثبات را تهدید می‌کند ادامه می‌دهد". او همچنین اضافه کرد که "منطقه ما امروز به تلاش‌های هماهنگ برای مقابله" با آن نیاز دارد.
پهباد یا دفاع؛ کدام مهم است؟
در لایحه بودجه ۹۹ که حسن روحانی، رئیس جمهوری به مجلس ارایه کرد، در فصل امور دفاعی و امنیتی بودجه از ۷۰ هزار و ۹۵۲ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۶۹ هزار و ۵۹۶ میلیارد تومان در سال ۹۹ کاهش پیدا کرده است که البته با جذب دو میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی، این کاهش جبران خواهد شد.
بودجه تقویت بنیه دفاعی ارایه شده به مجلس با کاهش حدود ۵۰ درصدی مواجه است. این در حالی است که همه صاحب منصبان حکومت از جمله مقام‌های سپاه و ارتش در ایران همواره بر ضرورت آمادگی خود در برابر آنچه که دشمنان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای می‌نامند، اصرار دارند. اکنون اما برداشت از صندوق توسعه ملی احتمالا بتواند بخشی از نگرانی‌ها بابت کاهش بودجه را کم کند.
مسئولان امور پدافند غیرعامل هم همواره بر تقویت بخش توسعه تحقیقات علمی و طراحی ایده‌های جدید ساخت پهباد با هدف "مقابله با دشمن" تاکید کرده‌اند. اما مشخص نیست چند درصد از سهم تحقیقات اینچنینی به شکل درست اختصاص پیدا کند.
در همین حال رسانه‌هایی همچون تسنیم، در تحلیل‌های خود با اشاره به افزایش بودجه ارتش، سپاه و نیروی انتظامی‌در لایحه بودجه ۹۹ نسبت به کاهش یافتن بودجه "تقویت بنیه دفاعی" کشور ابراز نگرانی کردند و آن را کاهش "چشمگیر" خواندند.
رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران در گزارش‌های خود تصریح کردند که با توجه به شرایط منطقه و "هزینه کرد هنگفت" برخی کشورها در حوزه دفاعی، جمهوری اسلامی نیز باید بودجه دفاعی خود را افزایش دهد.
برداشت دو میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی در حقیقت پاسخ به همین نگرانی‌هاست. اما نگرانی همسایه‌های جمهوری اسلامی همچنان پابرجاست.
نشانه های مغشوش همسایگی
جمهوری اسلامی همواره از توسعه روابط دوستانه با کشورهای منطقه سخن گفته است. ولی برنامه‌های اتمی و توسعه موشکی آن از نظر کشورهای همسایه و متحدان آنها نشانه دوستی نیست.
بسیاری از همسایگان عرب و نیز اسرائیل دستیابی حکومت اسلامی ایران به سلاح‌های اتمی را تهدید جدی علیه امنیت خود و منطقه می‌دانند.
به تازگی وزیر خارجه اسرائيل و برای دومین بار جمهوری اسلامی را به اقدام نظامی تهدید کرد. اسرائيل کاتس، وزیر خارجه اسرائيل گفت، این کشور اجازه نخواهد داد که ایران به سلاح اتمی دست پیدا کند و اگر همه تلاش‌ها برای جلوگیری از این دستیابی شکست بخورد، اسرائیل اقدام نظامی‌خواهد کرد.
به گزارش اسرائيل هیوم، این سخنان آقای کاتس در پاسخ به تهدید اخیر مرتضی قربانی، مشاور فرمانده کل سپاه پاسداران علیه تل‌آویو گفته شده است. وزیر خارجه اسرائیل افزود: «اسرائیل معترضان بی‌پناه در ایران و عراق نیست که توسط رژیم آیت‌الله [خامنه‌ای] سرکوب شدند. ما قادریم نیرومندانه به هر تهدید و حمله‌ای جواب بدهیم.»
مرتضی قربانی در واکنش به تهدیدهای تازه اسرائیل گفته بود: «اگر‌این رژیم مرتکب خطایی شود بدون بلند شدن موشک و تجهیزات از ایران تل‌آویو را با خاک یکسان می‌کنیم.»