دو نامزد پیوستن به ناتو بار دیگر با ترکیه گفتوگو میکنند
۱۴۰۱ مرداد ۲۹, شنبه
ترکیه برای موافقت با پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو شرطهایی تعیین کرده که قرار است به زودی درباره آنها مذاکره شود. یکی از شرطهای اصلی ترکیه استرداد شماری از فعالان سیاسی مخالف است که در این کشورها پناهنده هستند.
تبلیغات
بنابر گزارشها قرار است نمایندگان دو کشور اسکاندیناوی که خواهان پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هستند در ماه جاری میلادی با نماینده ترکیه در فنلاند دیدار و مذاکره کنند.
خبرگزاری آلمان شامگاه جمعه ۱۹ اوت به نقل از وزیر خارجه فنلاند گزارش داد دیدار نمایندگان سه کشور در ماه جاری میلادی انجام میشود.
پکا هاویستو تاریخ دقیق این ملاقات را اعلام نکرده اما همتای ترک او، مولود چاووشاوغلو گفته دیدار نمایندگان سه کشور ۲۶ اوت انجام میشود.
نزدیکی به ناتو پس از تجاوز روسیه به اوکراین
پس از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین که ۲۴ فوریه امسال آغاز شد نگرانی برخی همسایگان و کشورهای نزدیک به این کشور در مورد حملههای احتمالی نیروهای روسی افزایش یافته است.
روسیه به عنوان پهناورترین کشور جهان با ۱۴ کشور آسیایی و اروپایی مرز زمینی مشترک و با بسیاری دیگر از کشورها از جمله در کناره دریای بالتیک، دریای ژاپن و دریای سیاه مرز آبی دارد.
سوئد در غرب دریای بالتیک واقع شده و تقریبا تمام شرق فنلاند هم مرز روسیه است. فنلاند در تاریخ خود خاطرات تلخی از تعرض و تجاوزهای نیروهای روسی دارد.
فنلاند و سوئد که به طور سنتی از پیوستن به هر پیمان نظامی خودداری میکردند پس از حمله روسیه به اوکراین تصمیم به نزدیکی به ناتو گرفتند و در ماه مه تقاضای رسمی عضویت خود را ارائه کردند.
در حال حاضر ۳۰ کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی هستند و پذیرش عضو جدید مستلزم موافقت یکپارچه تمام اعضای ناتو است. آمریکا و کشورهای غربی از عضویت فنلاند و سوئد در ناتو استقبال میکنند اما ترکیه برای موافقت شرطهایی تعیین کردهاست.
درخواست استرداد فعالان سیاسی پناهنده
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه کشورهای اسکاندیناوی را "مهمانسرای گروههای تروریستی" خوانده و میگوید اعضای حزب کارگران کردستان (پکک) در سوئد و فنلاند پناه گرفتهاند.
ترکیه از سالها پیش از کشورهای اسکاندیناوی، به خصوص به خاطر پناه دادن به اعضای پکک و هواداران فتحالله گولن که متهم به تلاش برای کودتا در این کشور در سال ۲۰۱۶ هستند به شدت انتقاد میکند.
نمایندگان فنلاند و سوئد اواخر ماه ژوئن در نشست سران ناتو در مادرید متعهد شدند تقاضای ترکیه برای استرداد برخی فعالان سیاسی پناهنده به این دو کشور را "در اسرع وقت و اساسی" بررسی کنند و در این مورد توافقنامهای امضاء شد.
به گفته وزیر خارجه فنلاند در گفتوگوهای سه جانبه در ماه جاری قرار است مذاکرات در مورد توافقنامه مادرید ادامه یابد. او افزود مذاکرات بعدی به تناوب در کشورهای سوئد، فنلاند و ترکیه انجام میشود.
دولت سوئد هفته گذشته اعلام کرد در چارچوب این توافقنامه نخستین شهروند ترکیه از این کشور بازپس فرستاده میشود. وزارت دادگستری ترکیه گفته این اقدام تنها بخش کوچکی از تعهدات سوئد مطابق توافقنامه یاد شده است.
زمانی که جنگ سرد داغ شد
سی سال پیش اروپا با فاصلهای اندک از کنار پرتگاه یک جنگ اتمی عبور کرد. عامل این مساله یک مانور نظامی ناتو بود که اتحاد شوروی در آغاز آن را یک حمله واقعی پنداشت. نگاهی به لحظات خطرناک جنگ سرد.
عکس: picture-alliance/dpa
امنیت فریبنده
زرادخانههای غولآسای اتمی میبایست در طول جنگ سرد توازن قوا میان ایالات متحده آمریکا و اتحادشوروی را تضمین کنند، ولی این امنیتی فریبنده بود. در فاصله سالهای ۱۹۴۵ تا ۱۹۸۹ جهان بارها بر لبه پرتگاه یک جنگ اتمی قرار گرفت. عامل آن فقط بحرانهای بینالمللی نبود. نقصهای فنی و سوءتفاهمات نیز در پیدایش وضعیتهای خطرناک و حساس نقش داشتند.
عکس: AFP/Getty Images
نام رمز "کمانگیر کاردان"
برای نمونه در تاریخ ۲ نوامبر ۱۹۸۳ ناتو در سطح فرماندهی مانوری ده روز آغاز کرد که نام رمز آن "کمانگیر کاردان" (Able Archer) بود. در طرح این مانور مساله آمادگی برای شرایط وخیم در صورت بروز جنگی اتمی با اتحادشوروی نیز گنجانده شده بود. قرار بود حتی رهبران دولتها مانند هلموت کهل، صدراعظم آلمان و مارگرت تاچر، نخست وزیر بریتانیا نیز در جریان آن قرار گیرند. ولی این ماجرا به سوءتفاهمی سنگین منجر گردید.
عکس: Keystone/Getty Images
آژیر خطر در پیمان ورشو
از طریق اطلاعات سرویسهای مخفی برای بلوک شرق این سوءتفاهم پیش آمد که ناتو واقعا قصد یک حمله اتمی دارد. بهویژه شرکت رهبران دولتها، نظامیان را به اشتباه انداخته بود. پیمان ورشو نیروهای خود را در اروپای شرقی و جمهوری دمکراتیک آلمان به حال آمادهباش درآورد. در پی آن ناتو متوجه شد که با صلح جهانی بازی کرده است و از انجام برخی مراحل مانور خود چشمپوشی کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
۱۹۸۳ سال بحران
در تاریخ ۱۱ نوامبر سال ۱۹۸۳ مانور "کمانگیر کاردان" به خیر گذشت. ولی این تنها پیشامد در این سال بحرانی نبود. در تاریخ ۱ سپتامبر اتحاد شوروی سهوا یک هواپیمای مسافربری کره جنوبی را هدف قرار داد و سرنگون ساخت. ۲۶۹ سرنشین این هواپیما کشته شدند. این پیشامد به یخبندان تازهای در مناسبات میان ایالات متحده آمریکا و اتحاد شوروی انجامید. سپس ماجرای نقص فنی در کامپیوتر پیش آمد.
عکس: picture alliance/United Archives/IFTN
نیمساعت تا ضربه اتمی
سرهنگ استانیسلاو پتروف در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۱۹۸۳ مشغول خدمت در پناهگاهی زیرزمینی در نزدیکی مسکو بود. ناگهان آژیر خطر به صدا درآمد و کامپیوتر موشکی اتمی را نشان داد که ظاهرا در همان لحظه از پایگاهی در آمریکا شلیک شده بود. دستوراتی که برای این شرایط به زبدهنظامیان داده شده کاملا روشن بود. در شرایط جدی فقط نیمساعت فرصت تا وارد شدن ضربهای مصیبتبار باقی میماند. باید حمله متقابل آغاز میشد.
عکس: picture-alliance/AP
یک سرهنگ جهان را نجات میدهد
این سرهنگ اما معتقد بود که اشتباهی رخ داده و به هیچ اقدامی دست نزد. لحظاتی بعد که برای او مانند عمری سپری شد، سیستمهای کنترل نشان دادند که حق با او بوده و آژیر خطر اشتباهی به صدا درآمده است. ماهوارههای جاسوسی اشتباها بازتاب نور خورشید را به منزله یک حمله موشکی ارزیابی کرده بودند. تنها در سال ۱۹۹۸ جهان از دلیری سرهنگ پتروف آگاه شد و در سال ۲۰۱۱ جایزه رسانهای آلمان به نشانه ستایش به او اعطا شد.
عکس: Winfried Rothermel/dapd
۲۰۰۰ موشک در پرواز
خطای مشابهی در تاریخ ۹ نوامبر ۱۹۷۹ در طرف مقابل صورت گرفت. یک سیستم هشداردهنده آمریکایی اعلام کرد که ۲۲۰ موشک اتمی به سوی آمریکا در پروازند. بعدا تعداد این موشکها حتی ۲۰۰۰ فروند اعلام شد. جیمی کارتر، رئيسجمهور وقت آمریکا در جریان این رویداد قرار گرفت. ولی بعد معلوم شد که یکی از تکنیسینها سهوا دادههای مربوط به شبیهسازی (سیمولاسیون) یک حمله اتمی را وارد سیستم کرده است.
عکس: picture alliance / Everett Collection
هراس از جنگ جهانی سوم
جهان حساسترین روزهای جنگ سرد را در پاییز سال ۱۹۶۲ تجربه کرد. بهرغم هشدار جان اف کندی رئیسجمهوری وقت آمریکا، اتحادشوروی سکوهای پرتاب موشکهای اتمی خود را در کوبا، یعنی در نزدیکی آمریکا مستقر کرد. آمریکا با یک محاصره دریایی به این اقدام واکنش نشان داد. زیردریاییها و کشتیها جنگی دو طرف در آبهای کارائیب مراقب یکدیگر و مترصد حمله بودند. به نظر میرسید که جنگی اتمی بسیار محتمل است.
عکس: AFP/Getty Images
خط ارتباطی مستقیم برای لحظات حساس
ولی در تاریخ ۲۸ اکتبر ۱۹۶۲ خبر آرامکننده منتشر شد: خروشچف رهبر شوروی اعلام آمادگی کرد که موشکهای خود را از کوبا خارج کند. ایالات متحده آمریکا از حمله نظامی به کوبا چشمپوشی کرد. نتیجه این بحران ایجاد خط ارتباطی مستقیم میان واشنگتن و مسکو برای لحظات حساس و خطرناک بود. چنین چیزی در زمان ماجرای دیوار برلین برای شهروندان این شهر یک رویا بود.
عکس: picture-alliance/ dpa
گذرگاه مرزی میان دو برلین
در معروفترین گذرگاه مرزی میان دو برلین به نام "چکپوینت چارلی" در اکتبر ۱۹۶۱ زورآزمایی دیگری میان دو ابر قدرت درگرفت. چندی پس از ساختن دیوار برلین وضعیت پیش آمده میتوانست خاک آلمان را به یک صحنه کارزار اتمی تبدیل کند. این بحران به دلیل کنترل گذرنامه یک دیپلمات آمریکایی توسط یک مرزبان جمهوری دمکراتیک آلمان بروز کرد. دیپلمات آمریکایی چنان خشمگین شده بود که ژاندارمری آمریکا را به محل فراخواند.
عکس: ullstein - Röhnert
صفآرایی تانکها در برابر هم
در پی آن شوروی تانکهای خود را به خیابان "فریدریش" در بخش شرقی برلین فرستاد. لوسیوس کلی، فرستاده ویژه آمریکا در برلین نیز متقابلا تانکهای آمریکایی را به "چکپوینت چارلی" گسیل داشت. بدینسان دو ابر قدرت عملا رویاروی یکدیگر قرار گرفتند. آنها با جنگ فقط چند متر فاصله داشتند. ولی در تاریخ ۲۸ اکتبر هر دو طرف کوتاه آمدند و تانکهای خود را عقب کشیدند. البته هر دو بعدا خود را برنده این ماجرا معرفی کردند.
عکس: picture alliance/ldpa
برای صلح، علیه جنگ اتمی
وخیم شدن اوضاع در ماجرای "چکپوینت چارلی" و بحران کوبا هراس بسیاری از آلمانیها را برانگیخت، ولی افکار عمومی از رویدادهای پاییز ۱۹۸۳ خیلی دیرتر آگاه شد. بسیاری به موازنه هستهای اعتماد نداشتند. سال ۱۹۸۳ یعنی سالی که جهان از نزدیک یک جنگ اتمی عبور کرد، به عنوان سالی تعیینکننده برای جنبش صلح در آلمان وارد تاریخ شد.