باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا چهار روز پس از شکست در انتخابات کنگره سفر ده روزه خود به آسیا را آغاز کرد. اوباما در روز شنبه (۶ نوامبر/۱۵ آبان) به همراه همسر خود وارد هند شد. اوباما در نخستین روز اقامت خود در هند، در مراسمی به یاد قربانیان حمله تروریستی در بمبئی شرکت می‌کند.

مقامات هندی اعلام کردند که استقبال گرمی از رئیس‌جمهور آمریکا در سه روز اقامت وی در این کشور تدارک دیده شده است. موضوع محوری در سفر اوباما به هند تعمیق مناسبات اقتصادی و بازرگانی میان دو کشور است.

گری لاک، وزیر بازرگانی آمریکا اعلام کرد که تمام موانع برای دستیابی هند به فنآوری پیشرفته‌ی آمریکا از سر راه برداشته شده است. وی تصریح کرد که در خلال سفر اوباما مقررات بازرگانی میان دو کشور نیز تعدیل خواهد شد.

مسئولان دو کشور پیشاپیش اعلام کردند که در عرصه سیاسی اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ نخواهد داد. به گفته یکی از مسئولان وزارت امورخارجه هند، «بر خلاف سفر جورج بوش، دیدار اوباما تنها معطوف به تعمیق و تحکیم مناسبات میان دو کشور است.» جورج بوش در سال ۲۰۰۶ با عقد قرارداد دوجانبه در زمینه فنآوری هسته‌ای با هند به بایکوت اتمی هند پایان داد.

نقش هند در آسیا و جهان

هند به عنوان بزرگترین دمکراسی جهان مایل به ایفای نقش فعالتری در آسیا است. رشد فزاینده چین در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی رهبران هند و آمریکا را به ضرورت ایجاد توازنی در آسیا متوجه ساخته است. به گفته تحلیل‌گران سیاسی رهبران هر دو کشور در صدد ایجاد زمینه‌ای برای همکارهای استراتژیک هستند.

یکی از مشکلات میان دو کشور، کمک‌های نظامی آمریکا به پاکستان، دشمن دیرینه هند است. گرچه اوباما در سفر آسیایی خود از پاکستان دیدار نخواهد داشت، اما از هفته‌های گذشته گفت‌وگوهای مهمی برای پایه‌ریزی همکاری نظامی جدید میان اسلام‌آباد و واشنگتن آغاز شده است. آمریکا درصدد است که میلیاردها دلار تسلیحات و تجهیزات نظامی در اختیار پاکستان قرار دهد.

به گفته تحلیل‌گران هندی، دهلی‌نو با دفاع از دمکراسی، آزادی بیان، کثرت‌گرایی سیاسی و پایبندی به حقوق‌بشر دارای ارزش‌های یکسانی با آمریکا است و می‌تواند نقشی مهم در نظم جهانی برعهده گیرد، اما کمک‌های آمریکا به پاکستان با توجیه مبارزه با تروریسم بر شالوده‌ای لرزان استوار است.

محافل سیاسی هند نیز از سکوت آمریکا درباره همکاری دولت پاکستان با تروریست‌های اسلام‌گرا ناخشنود هستند. به گفته‌ی سیاستمداران هندی دفاع پاکستان از تروریست‌ها با هدف بی‌ثباتی و گسترش ناامنی در هند و منطقه صورت می‌گیرد.

مسئولان هندی می‌گویند که تحقیقات درباره حمله تروریستی در بمبئی در سال ۲۰۰۸ میلادی نشان می‌دهند که گروه تروریستی "لشکر طیبه" ارتباطات نزدیکی با سازمان امنیت پاکستان داشته است.

تعلل هند در همکاری نظامی با آمریکا

وزارت دفاع هند به تازگی به درخواست واشنگتن برای استفاده از پایگاه‌نظامی در این کشور به خاطر روابط نظامی نزدیک میان پاکستان و آمریکا، پاسخ منفی داد. آمریکا خواهان استفاده از پایگاه‌های هندی در عرصه‌ی عملیاتی و برقراری ارتباطات است. از سوی دیگر هند مایل نیست که نزدیکی به آمریکا، تاثیری منفی بر روابط دهلی‌نو و مسکو بگذارد.

دقیقاَ به خاطر موانع زیادی در زمینه‌ی همکاری‌های سیاسی و نظامی، توجه رهبران دو کشور معطوف به مناسبات اقتصادی است. بیش از ۲۰۰ هیئت بلندپایه اقتصادی اوباما را در این سفر همراهی می‌کنند.

روابط اقتصادی

انتظار می‌رود که چندین قرارداد اقتصادی به ارزش میلیاردها دلار در بمبئی به امضاء رسد. تنها فروش قطارهای برقی از سوی شرکت "کاترپیلار" و یا "جنرال‌الکتریک" به هند بالغ بر ۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

شرکت بوئینگ نیز امیدوار است که با فروش هواپیماهای ترابری موفق به عقد قراردادی به ارزش سه و نیم میلیارد دلار با هند شود. دولت اوباما نیاز مبرمی به بهبود ترازنامه تجاری خود دارد. نباید فراموش کرد که اوباما به خاطر اوضاع اقتصادی مورد انتقاد شدید قرار داشته و شکست اخیر در انتخابات کنگره با توجه به رشد نارضایتی آمریکاییان از وضع معیشتی خود قابل توضیح است.

شرکت‌های آمریکایی کاملاَ در این باره هم‌نظر هستند که هند با ۲ / ۱ میلیارد نفر جمعیت نه تنها بازار بسیار مهمی برای محصولات این کشور است بلکه از جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران آمریکایی برخوردار است.

هند نیز از همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در این کشور بهره می‌برد. امکان دستیابی به فنآوری‌های جدید یکی دیگر از اهدف هند به شمار می‌آید.

هنوز روشن نیست که آیا اوباما از تلاش‌های هند برای عضویت دائم در شورای امنیت سازمان ملل متحد پشتیبانی می‌کند و یا نه. این موضوع یکی از خواست‌های مهم دولت‌های متفاوت هند از آمریکا است. هند به عنوان دومین کشور پرجمعیت جهان، پس از چین، خود را محق می‌داند که در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی مشارکت داشته باشد.

به نظر کارشناسان سیاسی در صورت حمایت آشکار اوباما از این درخواست، رئیس‌جمهور آمریکا نه تنها دوستی محافل سیاسی هند را بدست خواهد آورد، بلکه قلب میلیون‌ها هندی را نیز تسخیر خواهد کرد.

SI/FW