دیدار تاریخی وزیران امور خارجه ایران و آمریکا
۱۳۹۲ مهر ۵, جمعه
نشست ۳۰ دقیقه‌ای وزیر امور خارجه ایران با وزرای امور خارجه گروه ۱+۵ که روز پنج‌شنبه (۴ مهر٬ ۲۶ سپتامبر) در حضور کاترین اشتون٬ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نیویورک برگزار شد٬ نشستی تاریخی بود که می‌تواند نقطه آغازی برای حل و فصل بحران هسته‌ای و عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا باشد.
محمدجواد ظریف٬ وزیر امور خارجه ایران که در این نشست در کنار جان کری٬ همتای آمریکایی خود نشسته بود٬ پس از پایان نشست پشت درهای بسته با آقای کری دیدار و گفت‌وگویی کوتاه داشت که از هر دو طرف «سازنده» خوانده شده است. دیداری تاریخی که تابوی دیرینه مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا را عملا شکسته و فصلی نو در روابط ایران و غرب را آغاز کرده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز٬ دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی با استقبال از آنچه در این نشست گذشت٬ فضای گفت‌وگوها را با صفاتی مثبت توصیف کرده‌اند. آنها از «چرخشی چشمگیر» در رویکرد ایران در مذاکرات سخن گفته‌اند٬ اما بسیاری از آنها هم همچون جان کری و محمدجواد ظریف تاکید کرده‌اند که حل و فصل اختلافات موجود میان ایران و آمریکا و به‌خصوص پایان دادن به بحران هسته‌ای که بیش از یک دهه از آغازش می‌گذرد٬ فرآیندی دشوار و پرچالش است.
«یخ‌ها شکسته است»
محمدجواد ظریف پس از نشست ایران و گروه ۱+۵ و دیدار با جان کری در کنفرانس خبری در پاسخ به سؤال خبرنگاران درباره کیفیت گفت‌وگوها گفت که از برداشتن گام اول راضی است. ظریف تصریح کرد: «حالا باید ببینیم که آیا می‌توانیم گفتار مثبت‌مان را با اقداماتی جدی همراه کنیم تا پیشرفت حاصل شود؟»
جان کری هم در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت که دیدار با وزیر امور خارجه ایران «بسیار سازنده» بوده است. او به تاکید گفت: «نیازی به تکرار این مساله نیست که تنها تغییر لحن در یک دیدار که البته از آن استقبال می‌کنیم٬ نمی‌تواند پاسخ‌گوی همه سئوالات و ابهامات موجود باشد و هنوز کارهای بسیاری مانده که باید انجام شود.»
کاترین اشتون٬ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم که ریاست این نشست را برعهده داشت٬ آن را نشستی «مهم و ارزشمند» خواند و گفت اتمسفر گفت‌وگوها «خوب و پرانرژی» بوده است. به گفته خانم اشتون دو طرف بر سر یک «جدول زمانی بلندپروازانه» توافق کرده‌اند تا در مدتی کوتاه ایران نگرانی‌های غرب درباره برنامه هسته‌ای خود را برطرف کند.
گیدو وستروله٬ وزیر امور خارجه آلمان نیز با ستایش گفتار مقام‌های ایرانی در این نشست٬ گفت که «لحن آنها کاملا تغییر کرده است و باید گفت که پیرامون این مساله بحث‌برانگیز «درهای فرصت همچنان باز است.»
هنوز جزئیات بیشتری درباره این دیدار کوتاه و تحول‌ساز منتشر نشده است٬ اما واکنش‌های نمایندگان و دیپلمات‌های قدرت‌های جهانی و ایران حاکی از آن است که گامی مهم برداشته شده و امیدها برای برگزاری مذاکرات نتیجه‌بخش به شدت تقویت شده است. شاید به همین خاطر است که حسن روحانی در ضیافت شام پنج‌شنبه در جمع ایرانیان ساکن آمریکا گفت: «از من می‌پرسند برای شکستن یخ‌های رابطه چه می‌توان کرد٬ اما به نظر من یخ‌ها شکسته شده است.»
تکاپوی ایران برای تسریع مذاکرات فشرده با جامعه جهانی
بر اساس توافق‌های صورت گرفته در این نشست قرار است به زودی (۱۹ روز دیگر) مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران در روزهای ۱۵ و۱۶ اکتبر با حضور وزرای خارجه ایران و ۱+۵ در ژنو برگزار شود. حسن روحانی٬ رئیس‌جمهور ایران روز چهارشنبه در گفت‌وگو با روزنامه واشنگتن‌پست گفته بود که ایران مایل است در یک بازه زمانی سه تا شش ماهه به بحران هسته‌ای خاتمه دهد.
بسیاری از دیپلمات‌های غربی تلاش ایران برای حل‌وفصل سریع بحران را نتیجه مستقیم تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی می‌دانند؛ تحریم‌های «فلج‌کننده»ای که اقتصاد ایران را در وضعیتی بحرانی فرو برده است. رفتار و گفتار حسن روحانی، رئيس جمهور ایران و دیگر مقامات دولت او در نیویورک نشان می‌دهد که ایران ظاهرا این بار با رویکردی متفاوت قصد دارد به حصول پیشرفت دیپلماتیک در این پرونده کمک کند.
بر اساس جدول زمانی مورد توافق میان ایران و ۱+۵ قرار است طی یک سال در صورت پیشرفت مذاکرات و نتیجه‌بخش بودن فرآیند٬ پرونده هسته‌ای ایران بسته شود. خواسته ایران در مقابل از قدرت‌های غربی رفع تحریم‌های گسترده‌ای است که مهم‌ترین آنها از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا اعمال شده و بیش از هرچیز بانک مرکزی و صنعت نفت ایران را هدف قرار داده است.