مصاحبه با مهدی عربشاهی، دبیر دفتر تحکیم وحدت

دویچه‌وله: آقای عربشاهی، دلیل دیدار شورای مرکزی “دفتر تحکیم وحدت“ با آقای کروبی که یکی از نامزدهای انتخاباتی برای ریاست جمهوری هستند، چه بوده است؟

مهدی عربشاهی: لازم است که من توضیح مختصری در مورد فرآیندی بدهم که مجموعه‌ی تحکیم در ارتباط با انتخابات آینده‌ی ریاست جمهوری طی کرده است. نخستین گام ما در نشست آبان ماه اتحادیه بود. در آنجا تصمیم مجموعه بر این قرار گرفت که به مشارکت انتقادی در انتخابات دست بزنیم و گفت‌وگوی انتقادی با احزاب و شخصیت‌‌ها و همین طور کاندیداهای ریاست جمهوری داشته باشیم. بعد از طی مراحلی و تحلیل فضای سیاسی کشور، در مرحله‌ی دوم در اسفندماه سال گذشته، بیانیه‌ی تحلیلی شورای مرکزی در پنجاه و دو صفحه منتشر شد که در آن شرایط فعلی و شرایط مسایل کشور به طور کامل بررسی شده بود. ما در آن به رویکرد مطالبات محوری پرداختیم. اعلام کردیم، بهترین شیوه از نظر ما برای رویاروی شدن با بحث انتخابات، رویکرد مطالبات محوری است. خب، مطالباتی در واقع مشخص شده‌اند در دو سطح مطالبات خاص جریان دانشجویی و همین طور مطالبات عام و ملی. ما به‌هرحال باید اینها را در این مرحله با کاندیداهای ریاست جمهوری، که احتمال دارد بتوانند یک فضای حداقلی را ایجاد بکنند، در جامعه به گفت‌وگو بگذاریم و در واقع نظرات آنها را جویا شویم و این که ببینیم اینها تا چه حدی ممکن است، متعهد به اجرای این مطالبات بشوند. برای این موضوع، گفت‌وگوی مستقیم بهترین راه‌حل است و این می‌تواند شاخصی برای مقایسه‌ی کاندیداها با هم باشد و همین‌طور آن حداقل‌هایی که می‌تواند ما را به حضور در انتخابات ترغیب کند.

این حداقل‌ها چه هستند و شما چه خواست‌هایی را مطرح کردید؟

ما مطالبات‌مان را در دو سطح مشخص کردیم. یک بخش عموما مسایل خاص دانشگاهی است، بحث آزادی‌های آکادمیک و حقوق صنفی، آموزشی و رفاهی دانشجویان. یک بخش، بخش مطالبات کلان است که باز این خود به دو زیر شاخه تبدیل شده است. یکی شاخه‌ی سایر جنبش‌های اجتماعی است. از مطالبات سایر جنبش‌ها، مثل جنبش زنان، جنبش اقوام و همین‌طور جنبش صنفی معلمان و کارگران هم حمایت می‌کنیم. یک بخش هم بحث‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ‌جامعه است. تقریبا ما به صورت نمونه پانزده مورد از اینها را در همان بیانیه‌ی اسفندماه‌مان گفته بودیم، ولی در واقع لیست کاملش در این هفته منتشر می‌شود که به صورت کامل مشخص خواهد شد و ما روی اینها با کاندیداها گفت‌وگو می‌کنیم تا نظر آنها را بدانیم و بتوانیم کاندیداها را با هم مقایسه کنیم.

واکنش آقای کروبی به صحبت‌های شما چه بود؟

درمجموع جلسه مثبت بود. با توجه به این که به‌هرحال اخیرا بیانیه‌ای که ایشان در مورد بحث حقوق شهروندی صادر کردند، می‌شود گفت بیانیه‌ای بود از سوی یکی از مسئولانی که در این سی سال در سطح سران قوا و رییس مجلس فعالیت کردند. شاید کمتر کسی این بحث‌ها و این حرف‌ها را در این سطح مطرح کرده باشد و بخشی از مطالبات ما در همانجا هم بیان شده بود. در مجموع فضای جلسه مثبت بود، ولی خب، نیاز به این است که حتما ما در ادامه با سایر کاندیداها، به‌ویژه با آقای موسوی، صحبت بکنیم و نظرات ایشان را هم داشته باشیم. در نهایت هم در مجموعه‌ی تحکیم به این صورت است که تصمیم‌گیر نهایی انجمن‌ها هستند و در نشستی که برگزار خواهیم کرد، آنجا خود انجمن‌ها با گزارشی که شورای مرکزی به آنها خواهد داد در واقع تصمیم‌ نهایی را اتخاذ می‌کنند.

تا چه حد شما روی موضوع دانشجویان زندانی، ستاره‌دار، ناامنی در برخی دانشگاه‌ها صحبت کردید؟

ببینید، با توجه به اینکه ما اعتقاد داریم همه‌ی جریان‌های اجتماعی باید به مطالبات خاص خودشان بهای خاصی بدهند، دقیقا نیمی از خواسته‌هایمان روی این بحث‌ها بنا شده و نیم دیگرش روی بحث‌های کلان و فصل مشترک‌هایی که بین جریان‌های اجتماعی و نیروهای جامعه مدنی وجود دارد قرار گرفته است. در واقع ترکیبی از این دو است.

شما اشاره کردید که می‌خواهید با کاندیداهای مختلف دیدار داشته باشید. با نامزد اصولگرایان هم؟ مثلا آقای احمدی‌نژاد؟

به‌هرحال پیشاپیش می‌شود این حدس را زد که فضای بحث‌هایی که ما با این افراد داریم خیلی فاصله دارد. یعنی شاید از بین کسانی که الان در صحنه‌مانده‌اند...

هرچند لازم است من این را هم بگویم که واقعا اعتقاد قلبی همه‌ی ما این است که این انتخابات از شاخص‌های یک انتخابات آزاد خیلی دور است و این کسانی که در صحنه حضور دارند، در یک انتخابات آزاد به احتمال زیاد نمی‌توانستند نماینده‌ی واقعی افکار عمومی بشوند. ولی به‌هرحال آن کسانی که مانده‌اند و احتمال دارد که به این مطالبات بها بدهند و اینها را جزو برنامه‌های خودشان قرار بدهند و متعهد به اجرای آنها بشوند، تا به‌حال بین کسانی که بحث شده است فقط همین دو نفر هستند، یعنی آقای موسوی و آقای کروبی. آقای نوری هم که حالا خیلی نزدیک‌تر به جریان دانشجویی بودند و اگر حضور پیدا می‌کردند، احتمالا فضا در جریان دانشجویی فضای دیگری می‌شد، ایشان هم که ظاهرا اعلام کردند که رغبتی به حضور در صحنه ندارند.

شما در مصاحبه با نشریه‌ی اینترنتی “امیرکبیر“ به طور خلاصه گفته‌اید که نگاه خودتان را به انتخابات نگاه تاکتیکی می‌دانید و این که در انتخابات پیش رو در جهت شفاف‌سازی در فضای عمومی کشور حرکت خواهید کرد. این به چه معناست؟ یعنی امید زیادی در اصل ندارید؟

زمانی این بحث مطرح بود که ما از طریق شرکت در انتخابات و به نوعی اصلاحات انتخابات‌ـ محور یا اصلاحات دولت‌ـ محور می‌توانیم مسایل را به صورت‌های ریشه‌ای حل بکنیم. یعنی سال ۱۳۷۶ خیلی جدی این امید وجود داشت. ولی هرچه ما در دوره‌ی اصلاحات جلوتر رفتیم، متوجه شدیم موانعی که وجود دارد ریشه‌ای‌تر و ساختاری‌تر از آن است که بشود با انتخابات بر آنها غلبه کرد. یعنی به‌هرحال اصلاح‌طلبان به حداکثر ظرفیت انتخاباتی داخل حاکمیت رسیدند. یعنی هم مجلس، هم دولت و هم شوراها را در دست داشتند، ولی نتوانستند آن گام‌هایی را که می‌خواستند بردارند. ما بعد به این نتیجه رسیدیم که اولویت با اصلاحات جامعه‌ـ محور است. منظور اصلاحاتی‌ست که بر جنبش‌های اجتماعی و جامعه‌ی مدنی قدرتمند تاکید می‌کند. در حال حاضر تصور ما این است که راهبرد باید همچنان اصلاحات جامعه‌‌ـ محور باشد، اما در سطح تاکتیک و در سطح پایین‌تر می‌شود به این فکر کرد که آیا وجود یک دولت میانه‌رو برای رشد جامعه‌ی مدنی و جنبش‌های اجتماعی موثرتر است و کمک می‌کند یا دولتی که تمام امکاناتش را برای سرکوب جامعه مدنی بسیج می‌کند، مثل آقای احمدی‌نژاد. تحلیل و جمع‌بندی ما این بوده که یک دولت میانه‌رو در نهایت می‌تواند امنیت بیشتری ایجاد کند و فضایی مهیا بکند که نیروهای جامعه‌ی مدنی و جنبش‌ها بتوانند با فراغ بال بیشتری مطالبات خودشان را پیگیری بکنند و روی این حساب با یک نگاه تاکتیکی به انتخابات نگاه می‌کنیم و انتظارات حداقلی از انتخابات داریم.

آقای عربشاهی، بسیار سپاسگزارم که در مصاحبه با ما شرکت کردید.

خواهش می‌کنم. اگر امکانش باشد این آخر من یادی بکنم از آقای عباس حکیم‌زاده، دبیر سیاسی تحکیم، و سایر دانشجویانی که از دانشگاههای مختلف بویژه امیرکبیر در زندان هستند و در کنارمان نیستند و امیدواریم که زودتر آزاد بشوند.

مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری

تحریریه: داود خدابخش