انجمن بین‌المللی قلم آلمان و سازمان "گزارشگران بدون مرز" از جمله نهادهایی هستند که در روزهای گذشته بارها به اعمال زور و خشونت دولت جمهوری اسلامی علیه تظاهرکنندگان، دستگیری آنان و محدود کردن آزادی رسانه‌ها، آزادی بیان وعقیده در ایران اعتراض کرده‌اند. انجمن بین‌المللی قلم مثلا در بیانیه‌‌ی خود نوشته است که « با تأثر رویدادهای تکان‌دهنده‌‌ی ایران را دنبال می‌کند.» و تأکید کرده است: «ما به‌ویژه نگران کسانی هستیم که در این رابطه دستگیر شده‌اند.»

در بیانیه‌ی انجمن بین‌المللی قلم آلمان، همچنین از روزنامه‌نگارانی نام برده شده که در هفته‌های گذشته از سوی مأموران دولتی ایران بازداشت شده‌اند. ژیلا بنی‌یعقوب و مهسا امرآبادی از جمله‌ی این روزنامه‌نگاران هستند.

بیانیه‌ی "گزارشگران بدون مرز"

"گزارشگران بدون مرز" نیز در بیانیه‌ای که در تاریخ هفتم ژوئیه منتشر کرد، ضمن انتقاد از رفتار مأموران امنیتی با دستگیرشدگان وقایع اخیر، نگرانی شدید خود را از وضعیت وخیم سعید حجاریان، روزنامه‌نگاری که روز سوم ژوئیه به بیمارستان منتقل شده است، ابراز کرد. حجاریان در روز ۱۵ ژوئن در خانه‌ی خود در تهران دستگیر شد. در بیانیه‌ی "گزارشگران بدون مرز" آمده است که «سعید حجاریان در حال حاضر قادر به راه رفتن نیست و از نظر سلامتی در موقعیت وخیمی به‌سر می‌برد.»

دویچه وله برای آشنا شدن با فعالیت‌های این دو نهاد در رابطه با حفظ و حمایت از موازین حقوق بشر در ایران با دیرک زاگر، (Dirk Sager) عضو هیئت رئیسه‌ی "انجمن بین‌المللی قلم آلمان"، مسئول پیگیری وضعیت نویسندگان در بند در این انجمن و نیز عضو هیئت اجرایی "گزارشگران بدون مرز" گفت‌وگو کرده است.

دویچه وله: چندی پیش انجمن بین‌المللی قلم آلمان علیه اعمال فشار دولت ایران و محدود کردن امکانات خبررسانی و دستگیری روزنامه‌نگاران بیانیه‌ای صادر کرد. این اقدامات اصولاً چه نتایجی به بار خواهند آورد؟

دیرک زاگر:

به نظر می‌رسد که نهادها و سازمان‌های غربی که برای امنیت و پشتیبانی از روزنامه‌نگاران و نویسندگان جهان فعالیت می‌کنند، در برابر رژیم‌هایی که به ندای وجدان بشریت ترتیب اثر نمی‌دهند و فکر می‌کنند می‌توانند موازین جهانی را نادیده بگیرند، تقریباً بی‌دفاع هستند. ما می‌توانیم افکار جهانی را در این رابطه آگاه کنیم، از همه مهم‌تر همکارانمان را که تحت فشار و تهدید هستند یاری دهیم، ولی ما امکانات مستقیم و بلاواسطه‌ای برای مبارزه با رژیم ناعادلانه‌ای مثل دولت ایران در اختیار نداریم.

این دولت در حال حاضر می‌کوشد، روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی‌ای که در بازداشت بسر می‌برند، وادار به اعتراف کند که به عنوان جاسوس در خدمت پیاده‌کردن برنامه‌های "انقلاب مخملی" فعالیت کرده‌اند. آیا نهاد یا موازین بین‌‌المللی‌ای وجود دارد که درستی یا عدم صحت این گونه اتهامات را بررسی کند؟

نه، نهاد بین‌المللی‌ای در این رابطه وجود ندارد. ما باید تنها هشیار باشیم، هرچند در شرایط فعلی کار چندان ساده‌ای نیست، که نام و نشان کسانی که دستگیر شده‌اند، مشخص و اعلام شود و سرنوشت آنان از دید جهانیان مخفی نماند. ولی نهاد ویژه‌ی حقوقی‌ای برای رسیدگی به این امور وجود ندارد. معلوم است که دولت ایران تن به این تحقیق‌ها نمی‌دهد و با آن موافقت نمی‌کند. ما می‌توانیم تنها از نظر اخلاقی از همکارانمان حمایت کنیم. یا می‌توانیم از دولت‌هایی که درگیر این مسئله هستند، بخواهیم که از نظر دیپلماتیک به دستگیرشدگان یاری رسانند. در این مورد انگلستان مثلاً بسیار فعال است.

سران هشت کشور شرکت‌کننده در نشست کشورهای صنعتی و روسیه اعمال خشونت علیه تظاهرکنندگان، دستگیری آنان و محدود کردن آزادی مطبوعات و بیان را محکوم کرده‌اند. این اقدام چه تأثیر مستقیمی بر حکومت ایران دارد؟

این امر تأثیر منفی بر حیثیت جهانی ایران خواهد گذاشت. ولی هنگامی‌که به حفظ قدرت یک گروه خاص مربوط می‌شود، مثل گروهی که اکنون در ایران حکومت می‌کند، این‌طور که پیداست این گروه ترجیح می‌دهد اعتبار جهانی‌اش را از دست بدهد تا در برابر انتقاد‌ها، حتی از سوی روسیه، کوتاه بیاید یا آن‌ها را جدی بگیرد. ایران در سال‌های گذشته همواره نشان داده است که در برابر انتقاد‌ها و انتظارات جامعه‌ی جهانی بی‌اعتناست و تصور و برداشت خود را از مسائل دارد. با این حال فکر می‌کنم، این مهم است که روسیه در این شرایط به صف منتقدان پیوسته است. روسیه تا به‌حال می‌کوشید موضع میانه‌ای بگیرد. ولی حتی این برخورد جدید روسیه به‌نظر من، نتایج عملی چندانی ندارد.

این‌طور که پیداست، شما خیلی ناامیدید!

به‌نظرم می‌رسد که ما با پدیده‌ی جدیدی روبرو هستیم، با کشورهایی که وقتی مسئله‌ی حفظ موازین حقوق بشر در آنجا آنان مطرح باشد، برای نظر و برخورد جامعه‌ی جهانی ارزشی قائل نمی‌شوند. این‌ها به خواست‌های کشورهای دیگر ترتیب اثر نمی‌دهند. چین هم از جمله‌ی این دولت‌هاست. سران این کشورها اصلاً اهمیتی به اعتراضات جهانی نمی‌دهند و کار و روش خود را ادامه می‌دهند. ممکن است ناامیدانه جلوه کند. ولی من در اینجا کلام برشت را تکرار می‌کنم که در شعری می‌گوید: بزرگ، بزرگ نمی‌ماند و کوچک هم کوچک نمی‌ماند. طبیعی است که این انتقادها هم پی‌آمدهایی دارند. به‌ویژه آن‌‌چه که در این هفته‌های اخیر رخ داده، در ایران بی نتیجه نخواهد بود و تأثیرات سیاسی‌ای خواهد داشت. ولی ما این تغییرات سیاسی را به‌وجود نمی‌آوریم. بلکه خود مردم ایران هستند که این دگرگونی‌های سیاسی را در دراز مدت سبب می‌شوند.

کشورهای هشت کشور صنعتی و روسیه در اجلاس خود برای گفت‌وگو با ایران بر سر برنامه‌ی اتمی این کشور، مهلت تعیین کرده‌اند. مذاکره با دولت احمدی‌نژاد، نوعی به رسمیت شناختن آن نیست؟

شاید این واقعیت وحشتناک جلوه کند که کشورها مجبورند با دولت‌هایی وارد مذاکره شوند که حکومت می‌کنند و قدرت را در دست دارند. در مورد ایران هم، از آن‌جا که از نظر برنامه‌ی اتمی خود تهدیدی محسوب می‌شود، همین‌طور است. این کشورها باید با وجود تمام ایرادها و اشکالات و انتقادها با دولتی مذاکره کنند که قدرت و موجودیت دارد. ولی این به‌‌معنای آن نیست که این دولت به رسمیت شناخته شده یا پذیرفته شده یا مورد تقدیر قرار می‌گیرد. آن‌ها تنها می‌کوشند برای مسئله‌ی وحشتناکی مثل تهدید اتمی در خاورمیانه راه‌حلی بیابد.

شما به عنوان عضو هیئت رئیسه‌ی "انجمن بین‌المللی قلم" و عضو هیئت اجرایی "گزارشگران بدون مرز" از دولت آلمان چه انتظاراتی دارید؟

دولت آلمان باید تمام امکانات خود را به‌کار گیرد تا دستگیرشدگان آزاد و کمیسیونی برای رسیدگی به اقدامات نیروهای امنیتی در ایران تشکیل شود. آلمان همین‌طور باید مصرانه از دولت ایران بخواهد که نتایج انتخابات را به محک آزمایش بگذارد و هم‌چنین از تعقیب اپوزیسیون دست بردارد. این خواست‌های من از دولت آلمان است.

دیرک زاگر، در سال ۱۹۴۰ در شهر هامبورگ به‌دنیا آمد. او در سال‌های دهه‌ی هفتاد میلادی به عنوان خبرنگار کانال دوم تلویزیون آلمان در آلمان شرقی فعالیت داشت و سپس به آمریکا و روسیه اعزام شد. زاگر تا سال ۲۰۰۴ مسئولیت دفتر این کانال در مسکو را به عهده داشت. او در حال حاضر به عنوان "خبرنگار ویژه‌" برنامه‌ی دوم تلویزیون آلمان فعال است.

مصاحبه‌گر: فهمیه فرسایی

تحریریه: شهرام احدی