کسی به درستی نمی‌داند از کجا و دقیقا از کی شروع شد. مردی در مشهد در محله ثروتمندنشین ملک‌آباد، بلوار سجاد، کوچه گویا، ظاهرا اولین کسی بوده که دیوار خانه‌اش را اختصاص داده به پخش مهربانی.

این مرد که نه می‌خواهد نامی از او برده شود و نه شغلش علنی شود، در گفت‌وگو با سایت "همشهری دو" در این باره که این ایده از کجا و چگونه به ذهنش رسیده می‌گوید: «چندتا ايده شبيه به اين را در اينترنت ديده بودم. در استراليا مردم در يك روز مشخص وسايلی را كه نياز نداشتند پشت در می‌گذاشتند، بادبادكی بزرگ هم هوا می‌كردند تا مردم شهر بفهمند در آن خانه دارد كار خير انجام می‌شود. عكس ديگری هم ديدم كه مربوط به استان گيلان بود. جايی را مشخص كرده بودند كه مردم لباس‌های اضافی‌شان را می‌گذاشتند تا هركس كه لازم دارد بردارد. شنيدم در تهران هم يخچالی گذاشته‌اند و مردم داخلش خوراكی و غذا می‌گذارند.»

در اروپا البته شبیه این طرح فراوان به چشم می‌خورد. کانتینرهای بزرگ فلزی شبیه جایگاه‌های زباله در هر محله وجود دارد تا ساکنان محل لباس‌ها و کفش‌های اضافی‌شان را در آن بریزند.

در شهرهای بزرگ هم هر چند وقت یک بار به خصوص در روزهای سرد سال در میدان‌های اصلی شهر بساط سوپ داغ و نان تازه برای بی‌خانمان‌ها برپاست. در ایران اما ظاهرا این اولین بار است که چنین ایده‌ای به این صورت عملی شده است.

با وجود تازه بودن این حرکت اما "سوءاستفاده" از آن لااقل به چشم این مرد مشهدی تا کنون مشاهده نشده. او به همشهری می‌گوید: «شكر خدا استقبال خوبی شده است. روزهای اول نگران بودم كسانی بيايند و همه لباس‌ها را بردارند و بروند ولی اين اتفاق نيفتاد. من به چشم خودم ديدم كه يك نفر دو دست كت و شلوار كاور كشيده و تقريبا نو را به اين جالباسی آويزان كرد. كت‌وشلوارها را از خشكشویی آورده بود. بعد از اين اتفاق يك نفر آمد و چند تا لباس بچگانه برداشت و رفت؛ يعنی اصلا و ابدا دست به كت و شلوارها نزد.»

مشهد شاید اولین شهری بود که "دیوار مهربانی" را برپا کرد اما پس از آن شیراز، اصفهان و کرمان نیز به این طرح پیوستند.

خبر به رسانه‌های بین‌المللی رسید. بی‌بی‌سی انگلیسی و هفته‌نامه "اشپیگل" آلمان گزارش‌هایی از این "دیوار مهربانی" با آب و تاب منتشر کردند. حالا آوازه ایده آن مرد مشهدی که "نخواست نامش فاش شود" به همه دنیا رسیده است.

"دیوار مهربانی" اولین قدم است

مجید بی‌خیله، مدیر پیشین "خانه کودک شوش" درباره این طرح به دویچه‌وله می‌گوید: «این که افرادی از طبقات مختلف جامعه با این کنش اجتماعی در شرایط فعلی یک عرصه فعال ایجاد می​کنند، به نظر من کار کمی نیست. هرچند ما می​دانیم که با رفتارها و برنامه‌های این شکلی مسئله فقر و بیکاری به​طور بنیادی حل نمی​شود. ولی به نظر من جامعه ما به این برنامه‌ها نیاز دارد. من فکر می​کنم این طرح‌ها می‌تواند آن دسته از افراد جامعه را که نمی​توانند نسبت به کسانی که در شرایط سختی زندگی می​کنند، بی‌تفاوت باشند به​نوعی خبره و توانمند می​کند برای اینکه به جامعه کمک​های بیشتری بکنند. من این را یک حرکت رو به جلو می​بینم.»

این کنشگر مدنی معتقد است جامعه ایران در حال تمرین است؛ تمرین و یادگیری برای اینکه حل مشکلاتی نظیر فقر و بیکاری را تنها وظیفه دولت‌ها نداند و لااقل در عرصه خُرد هرکس خودش قدمی بردارد.

چند سالی است که "کمیته امداد امام خمینی" که نهادی است برای رسیدگی به وضعیت نیازمندان، دو بار در سال یک بار در آستانه اول مهر و به مناسبت بازگشایی مدارس و بار دیگر در آستانه نوروز مراسمی را با نام "جشن عاطفه‌ها" برگزار می‌کند.

در این مراسم، پایگاه‌های متعدد کمیته امداد در سطح شهرها برای جمع‌آوری کمک‌های مردم شامل لباس، کفش و هدایای دیگر و توزیع آنها میان نیازمندان برپا می‌شوند.

مجید بی‌خیله تفاوت عمده "دیوار مهربانی" با "جشن عاطفه‌ها" را خودجوش بودن و مردمی بودن این حرکت می‌داند و می‌گوید: «این حرکت حرکتی​ست که به نوعی خودجوش و خلاقانه است. یعنی توسط مردم دارد اجرا می​شود. من فکر می​کنم این می‌تواند تاثیرگذاری بیشتری بین اقشار مختلف جامعه داشته باشد. وقتی دولت این کار را می​کند همه می​گویند وظیفه​اش است دیگر. یعنی مسئله​ای که خودش در شکل​گیری​اش تاثیرگذار بوده، می​خواهد با این برنامه​های هرچند خرد تا حدودی از آن بکاهد. ولی وقتی که مردم داوطلبانه این برنامه را طرح​ریزی و اجرا می​کنند، کمی فرق می​کند. آدمها فکر می​کنند که خب نقش من چه می​تواند باشد برای حل مسئله به این بزرگی. من فکر می​کنم این فکرکردن یا همان قدم اول از هر نوع حرکت دیگری موثرتر است.»

وادار کردن آدم‌ها به فکر کردن و برانگیختن آنها برای برداشتن اولین قدم در راه کمک به نیازمندان شاید مهمترین تاثیر "دیوار مهربانی" باشد. بیدار کردن حس انسان‌دوستی هم شاید نتیجه دیگر این حرکت باشد. حالا باید دید در سردی زمستان آیا این دیوار می‌تواند پناهگاهی هرچند کوچک و موقت برای بی‌پناهان باشد؟