دیپلمات‌های غربی: برای رسیدن به توافق ایران باید گام‌های بیشتری بردارد
۱۳۹۳ مهر ۵, شنبه
جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده قرار بود روز جمعه (۲۶ سپتامبر) بار دیگر با همتای ایرانی خود محمد جواد ظریف دیدار و گفتوگو کند، اما این دیدار انجام نگرفت. به گزارش خبرگزاری‌ها دیپلمات‌های غربی در شرایط کنونی ادامه گفتوگو با ایران را "بی‌ثمر" می‌بینند.
یک دیپلمات غربی به خبرگزاری‌ها گفته است که در آخرین دور مذاکرات که از یک هفته پیش همزمان با اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک آغاز شده، بسیاری از مسائل فنی مربوط به غنی‌سازی و همچنین اقدامات تحریمی علیه ایران، مورد بررسی قرار گرفته است.
دیپلمات یادشده می‌گوید: «هنوز میان مواضع دو طرف شکاف بزرگی دیده می‌شود به این معنی که از ایران انتظار می‌رود که برای رسیدن به توافقی جامع باید گام‌های بلندتری بردارد.»
یک نماینده‌ی بلندپایه ایرانی که نام او ذکر نشده، به خبرگزاری‌ها گفته است: «با وجود ساعت‌ها دیدار و گفتوگو مواضع دو طرف همچنان دور از هم باقی مانده است و ما حتی ذره‌ای به هم نزدیک نشدیم.»
"خوش‌بینی احتیاط‌آمیز" روسیه
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در یک سمت‌گیری متفاوت، موضع خود را "خوش‌بینی احتیاط آمیز" دانست. او در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به خبرنگاران گفت: "ما هنوز وقت داریم". لاوروف در رابطه با مناقشه هسته‌ای ایران این نظر که مذاکرات ایران با شش قدرت جهانی، موسوم به گروه ۵ + یک، به شکست انجامیده است را رد کرد.
وزیر خارجه روسیه گفت: «در توافق با ایران هنوز مسائلی کوچک اما بسیار مهم باقی مانده است که ما با تمام توان می‌کوشیم آنها را به گونه‌ای حل کنیم که برای تمام اطراف قابل قبول باشد.»
"بدون پیشرفت محسوس"
شامگاه پنجشنبه دیداری میان وزیر خارجه ایران با جان کری و کاترین اشتون، سرپرست روابط خارجی "اتحادیه اروپا" در هتلی در نیویورک صورت گرفت که هر سه طرف آن را کلیدی و تعیین‌کننده دانستند. ظاهرا نشست یادشده نه تنها پیشرفتی به بار نیاورده، بلکه اختلاف‌نظرها را آشکارتر کرده است.
یک هفته پس از آغاز مذاکرات کارشناسی و گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه میان وزیران خارجه ایران و کشورهای موسوم به ۱+۵ (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه به اضافه آلمان) هنوز بر سر برخی از مهم‌ترین مسائل اختلاف نظر جدی وجود دارد.
لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه، گفت که دور جدید گفت‌وگوهای هسته‌ای که در حاشیه برگزاری شصت و نهمین مجمع عمومی سازمان ملل ادامه دارد، تا کنون پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای نداشته است.
فابیوس اما تأکید کرد که در برخی از مسائل مهم مورد اختلاف، امکان دست یافتن به تفاهم متقابل منتفی نیست.
خبرگزاری فرانسه به نقل از وزیر خارجه این کشور یکی از این موارد را تأسیسات آب سنگین در اراک ذکر کرده است. ایران پیش‌تر آمادگی خود را برای بازطراحی این تاسیسات و رفع نگرانی‌های غرب اعلام کرده بود، اما ظاهرا در دور تازه مذاکرات موضعی سخت‌تر اتخاذ کرده است.
کشورهای غربی مایلند برنامه هسته‌ای ایران را چنان محدود کنند که امکان تولید بمب اتمی از این کشور گرفته شود. جمهوری اسلامی اصرار دارد توانمندی خود را در غنی‌سازی اورانیوم حفظ کند، زیرا آن را برای "مقاصد صلح‌جویانه" لازم می‌داند.
ایران هم‌اکنون حدود ۱۹ هزار سانتریفیوژ دارد که به نظر کارشناسان برای تولید سلاح هسته‌ای کافی است.
غرب اعتقاد دارد که ایران برای مقاصد صلح‌آمیز حداکثر به نیمی از این تعداد سانتریفیوژ نیاز دارد. ایران گفته است که برای نصب سانتریفیوژها میلیاردها دلار خرج کرده و حتی قصد دارد شمار سانتریفیوژهای خود را باز هم افزایش دهد.
روحانی "بدون حرف تازه"
یک دیپلمات غربی می‌گوید حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی، که در نیویورک با برخی از سران غرب دیدار کرد، هیچ دیدگاه تازه‌ای عرضه نکرد که بتواند به پیشرفت مذاکرات هسته‌ای کمک کند.
به گفته‌ی این دیپلمات، که خبرگزاری فرانسه از او نقل قول کرده: «در سخنان روحانی هیچ حرف تازه‌ای نبود». او می‌گوید: «روحانی گفت که ما نباید این فرصت تاریخی را به خاطر تعدادی سانتریفیوژ از دست بدهیم، باید بگویم که ما هم درست همین نظر را داریم.»
دیپلمات مزبور می‌گوید: «اگر ایران واقعا مصمم است که در مناقشه هسته‌ای تا دو ماه دیگر با قدرت‌های بزرگ به توافق برسد، پس باید حتما گام‌های بزرگی بردارد.» به گفته ناظران در این مورد حرف نهایی با رهبر جمهوری اسلامی است، که او نیز نسبت به غرب دیدگاهی بی‌نهایت خصومت‌آمیز دارد.
به نظر آگاهان سیاسی میان ایران و غرب هنوز اعتماد موردنیاز برای رسیدن به توافقی جامع در مناقشه هسته‌ای برقرار نشده است. طبق توافقی که در دور پیشین مذاکرات در ژنو حاصل شد، ایران تعهد کرده است بخشی از برنامه هسته‌ای خود را متوقف کند و به بازرسان بین‌المللی اجازه دهد که مرتب از مؤسسات اتمی کشور بازدید کنند.
قدرت‌های غربی در عوض در برابر جمهوری اسلامی متعهد شده‌اند که بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های غربی آزاد شود و تعدادی از تحریم‌های اقتصادی علیه ایران برداشته شود. به نظر کارشناسان غربی، جمهوری اسلامی مایل است به اهداف اقتصادی خود برسد، بی آن که در جهت اجرای تعهداتی که پذیرفته است، گامی بردارد.
در واکنش به این وضعیت است که برخی از دولتمردان غربی و نمایندگان کنگره امریکا نه تنها با کاستن تحریم‌ها علیه ایران مخالف هستند، بلکه در پی آن هستند که تحریم‌های بیشتری علیه ایران وضع کنند. گروه اخیر معتقد است که هدف ایران از شرکت در مذاکرات با غرب، تنها به دست آوردن زمان بیشتر برای دنبال کردن برنامه هسته‌ای خویش با هدف تولید سلاح اتمی است. از این رو به ایران فرصت داده شده است که حداکثر تا ۲۴ نوامبر (سوم آذرماه) به توافقی جامع با قدرت‌های بزرگ دست یابد.
از نظر دو طرف تنها توافقی قابل قبول است که در آن دو جنبه رعایت شده باشد، از سویی دسترسی ایران را به فن‌آوری هسته‌ای صلح‌آمیز تضمین کند و از سوی دیگر امکان فعالیت ایران را در جهت تولید سلاح هسته‌ای ناممکن سازد.
قدرت‌های بزرگ برای وادار کردن جمهوری اسلامی به دست کشیدن از برنامه غنی‌سازی، تحریماتی را علیه این کشور وضع کرده‌اند اما ایران امیدوار است با ادامه مذاکرات و دست‌یابی به توافق، تحریم‌ها برداشته شوند.