زاغه‌ها و انبارهایی که سرهنگ معمر قذافی در سرتاسر خاک پهناور لیبی ایجاد کرده بود، از انواع تفنگ‌های خودکار، نارنجک، مین‌های ضد نفر و ضد تانک، مواد منفجره پلاستیکی، بازوکا، خمپاره‌اندازها، موشک‌های ضدهوایی و ضد تانک پر شده بودند. مجموعه سلاح و مهمات انبارشده رژیم قذافی یکی از بزرگترین ذخایر تسلیحاتی در کل منطقه خاور نزدیک بود.

این سلاح‌ها و مهمات شاید برای یک ارتش مدرن، تجهیزات با اهمیت و تعیین‌کننده‌ای نباشد، اما برای گروه‌های تروریستی ذخایری ارزشمند و ایده‌آل هستند. اکنون دو سال پس از سقوط سرهنگ قذافی، میراث مرگ‌آور او از طریق قاچاقچیان اسلحه در تمام منطقه پخش شده است.

مالی: شورشیان طوارق و اسلا‌م‌گرایان کشور آفریقایی مالی به کمک سیل سلاح‌هایی که از لیبی رسیده بود توانستند ارتش مالی را وادار به عقب‌نشینی کنند تا جایی که فرانسه ناگزیر به مداخله شد و شورشیان اسلام‌گرا را به مواضع اولیه‌شان پس راند.

الجزایر: ستیزه‌جویان اسلام‌گرا و مرتبط با القاعده در ژانویه گذشته ۸۰۰ نفر را در منطقه فراوری گاز "آمناس" به گروگان گرفتند. این گروگان‌گیری با کمک سلاح‌های بدست آمده از لیبی انجام گرفت و دهها نفر قربانی به‌جای گذاشت.

شبه‌جزیره سینا: در ماه اوت ۲۰۱۱ اسلام‌گرایان مسلح به یک اتوبوس مسافری اسرائیلی حمله کردند. سلاح‌هایی که مهاجمان در این حمله استفاده کردند، از لیبی آمده بود. یک سال بعد اسلام‌گرایان جهادی با همین سلاح‌ها ۱۶ سرباز مرزبانی مصر را به قتل رساندند.

غزه: در طول دو سال گذشته نیروهای امنیتی مصر چندین بار موفق به کشف و ضبط محموله‌های قاچاق اسلحه از شبه‌جزیره سینا به نوار غزه شده‌اند که منشا آنها لیبی بوده است.

شبه‌نظامیان حماس در دوم اکتبر ۲۰۱۲ با تفنگ‌های تهاجمی F2000 و AK-103 رژه رفتند. تفنگ‌های F2000 بلژیکی هستند و تفنگ‌های AK-103 روسی‌اند. هر دو نوع این سلاح‌ها بسیار نادرند و فقط سرهنگ قذافی از این تفنگ‌ها در اختیار داشت.

سوریه: گفته می‌شود اسلحه و مهمات متعلق به سرهنگ قذافی از طریق کشتی به لبنان و از آنجا به سوریه حمل شده است. این موضوع هنوز قطعیت ندارد. علاوه بر این ذخایر تسلیحاتی قذافی با آنچه بشار اسد در اختیار دارد تقریبا مشابه است. اما یک چیز قطعی است؛ جنگجویان لیبی اکنون در سوریه هستند.

در خود لیبی از سلاح‌های قذافی برای حمله به کنسول‌گری آمریکا در بنغازی استفاده شد که در آن کریستوفر استیونس، سفیر آمریکا در لیبی و سه نفر دیگر جان خود را از دست دادند.

خطری برای ده سال آینده

"پتر بوکرت" یکی از مسئولان سازمان دیده‌بان حقوق بشر به پایگاه خبری "اشپیگل آنلاین" گفته است که پخش ذخایر تسلیحاتی رژیم قذافی در کل منطقه، بزرگترین حادثه از این نوع در زمان ما بود. به گفته او، این سلاح‌ها در ده سال آینده منطقه را در معرض خطر قرار خواهد داد.

پتر بوکرت در جریان قیام مردم لیبی علیه رژیم قذافی درباره ذخایر تسلیحاتی موجود در لیبی گزارش تهیه می‌کرد و در آوریل سال ۲۰۱۱ درباره "بازار اسلحه لیبیایی" هشدار داده بود. او وضعیت عراق پس از سقوط صدام را یادآور شده بود که بخش قابل توجهی از ذخایر تسلیحاتی کشور ناپدید شد و بعدها در جنگ داخلی و ترورهای خونبار در این کشور به کار گرفته شد.

شورای انقلابیون لیبی و نیز کشورهای عضو ناتو که در جنگ علیه رژیم قذافی به کمک‌ انقلابیون آمده بودند، موضوع تاراج ذخایر تسلیحاتی رژیم قذافی را دست‌کم گرفتند. عمده توجه کشورهای غربی بر روی سیستم‌های ضدهوایی قابل حمل "مانپادس‌" متمرکز بود.

سیستم‌های ضدهوایی "مانپادس" نوعی موشک‌های زمین به هوا، قابل‌حمل و دوش‌پرتاب هستند و خطرات جدی علیه هواپیماهای نظامی و غیرنظامی ایجاد می‌کنند. لیبی در زمان قذافی تعداد زیادی از آنهاها را در اختیار داشت. گفته می‌شود حدود ۵ هزار فروند از این موشک‌ها جمع‌آوری شده‌اند، اما ۲۰ هزار فروند از آنها در منطقه پخش شده است.

نگرانی از ذخایر تسلیحاتی اسد

پس از لیبی نوبت سوریه است. این کشور بازار مکاره بعدی برای پخش سلا‌ح در منطقه خواهد بود. مخالفان میانه‌رو در سوریه تا همین اواخر از کمبود اسلحه رنج می‌بردند، اما اکنون پایگاه‌های نظامی رژیم بشار اسد یکی پس از دیگری سقوط می‌کند.

در پیشاپیش نیروهایی که این پادگان‌ها و پایگاه‌ها را به تسخیر خود در می‌آورند، جبهه "النصره" قرار دارد که شاخه‌ای از القاعده عراق است و اسلام‌گرایان افراطی زیادی را از سراسر جهان در صفوف خود گرد آورده است.

درهم‌ریختگی در سوریه حتی خطرناک‌تر از لیبی است: رژیم بشار اسد همانند سرهنگ قذافی نه تنها ذخایر بزرگی از سلاح‌های متعارف در اختیار دارد، بلکه دارای سلاح‌های کشتارجمعی بیولوژیک و شیمیایی نیز هست. علاوه براین سوریه مانند لیبی یک کشور شمال آفریقا نیست، بلکه در مرکز منطقه‌ای حساس قرار دارد و با ترکیه، اسرائيل، لبنان و عراق هم‌مرز است.