هشدار در واشنگتن

رئیس صندوق بین‌المللی پول، که در یک کنفرانس مطبوعاتی در پایان اجلاس مشترک بانک جهانی و این نهاد در واشنگتن سخن می‌گفت بر این امر تأکید کرد که اگر قیمت‌های مواد خوراکی به همین گرانی بمانند که اینک هستند، «ممکن است اهالی بسیاری از کشورها با عواقب وحشتناکی مواجه شوند.»

دومینیک اشتراوس-کان برخی از این عواقب را چنین برشمرد: «صدها هزار تن از گرسنگی می‌میرند. کودکان دچار سوءتغذیه می‌شوند» و بر این قرار ممکن است تمام دستاوردهای کشورهای فقیر برای رشد «به تمامی نابود گردد». خطر دیگر بی‌ثباتی سیاسی است. «مسئله دیگر فقط انسانی و اقتصادی نیست، بلکه به دموکراسی نیز مربوط می‌شود.»

نمودهای خطر

خطر از هم اکنون نمودار است. گرانی مواد غذایی در چندین کشور باعث شورش شده است. در هائیتی در روز ۱۲ آوریل دولتِ نخست‌وزیر، ژاک ادوارد آلکسیس، به دلیل گرانی در کشور سقوط کرد.

در ایران، که کشوری است با درآمد بالا از راه فروش نفت، گرانی مشکل بزرگ مردم است. به یمن واردات فراوان، کمبود وجود ندارد؛ کالا هست ولی توده‌های وسیعی از خرید آنها ناتوان‌اند. واردات، گرانی جهانی را نیز به کشور وارد می‌کند.

در مصر، ممکن است "انقلاب گرسنگان" درگیرد. کشور در تاب و تاب است. حرکتهای اعتصابی رو به گسترش‌اند. در ماه‌های گذشته، بهای مواد غذایی در این کشور، افزایش انفجاری داشته است. به عنوان نمونه قیمت برنج دوبرابر شده و قیمت شیر بیست در صد افزایش یافته است. بنابر آمار بانک جهانی، سی میلیون نفر از جمعیت مصر ناچارند با یک یورو و سی سنت در روز یا کمتر سرکنند.

گرانی جهانی

مشکلات کشوری چون مصر یا ایران هم داخلی‌اند و هم وارداتی. سیاست‌های هوشیارانه‌ی داخلی در حد معینی می‌توانند کاری کنند که مشکل گرانی جهانی مواد غذایی یکسر یا به صورتی تشدید شده به درون کشور منتقل نشده و بر شانه‌ی قشرهای کم‌درآمد سنگینی نکنند.

بنابر آمار بانک جهانی، بهای مواد خوراکی در سه سال گذشته در سطح جهانی ۸۳ درصد افزایش داشته است، قیمت ماده‌ای اساسی چون گندم ۱۸۱ درصد. کارشناسان چهار عامل را در افزایش قیمت‌ها مؤثر می‌دانند:

۱. اختصاص زمین‌های کشاورزی به محصولاتی برای تولید گاز "بیو"؛

۲. تغییر عادات غذایی در چین و تا حدی در هند. رشد اقتصادی این کشورها باعث شده است تقاضای مواد غذایی در آنها رشد کند. این افزایش تقاضا چون با میزان عرضه نمی‌خواند، گرانی قیمت‌ها را به دنبال آورده است؛

۳. خشکسالی مدام در برخی مناطق از جمله استرالیا؛

۴. بالا بودن قیمت نفت که باعث گرانی تولید از جمله در بخش کشاورزی می‌شود.

انتقاد از سوخت "بیو"

سوخت "بیو" (بیوگاز، بیوبنزین و بیو دیزل) را عمدتا از مواد گیاهی می‌گیرند: از سویا، پنبه‌دانه، سیب‌زمینی، گل آفتاب‌گردان، گونه‌ای شلغم. پیشوند "بیو" به "زندگی" اشاره دارد و می‌خواهد این اطمینان را بدهد که محصول "بیو" برای زندگی است و بر محیط زندگی آسیب‌رسان نیست. اکنون آسیب‌رسانی به گونه‌ای دیگر عمل می‌کند، نه از طریق تولید آلاینده‌های جو (که به هر حال تولید می‌شوند، از جمله از طریق محصولات "بیو")، بلکه از طریق کاستن از دامنه‌ی زمین‌هایی که پیشتر به کشت محصولات خوراکی اختصاص داشته‌اند.

هایده‌ماری ویچورک-تسویل، وزیر توسعه‌ی آلمان، در واشنگتن از این نظر، به بالا گرفتن گرایش به تولید سوخت "بیو" انتقاد کرد و این نکته را نیز افزود که از بین بردن جنگلها برای اینکه در زمین آنها محصولاتی برای تولید سوخت "بیو" کشت شود، خود سخت به محیط زیست آسیب‌رسان است.

ر/ خبرگزاری آلمان، خبرگزاری فرانسه