گزارش‌های زندانیان جان به در برده از شکنجه‌های زندان کهریزک و شرایط به شدت غیرانسانی این زندان و رفتار خشونت‌بار زندانبانان و مسئولان نیروی انتظامی، به سرعت بازتابی گسترده در خبرگزاری‌های بین‌المللی یافت. در پی آغاز محاکمه‌ی از نظر بسیاری نمایشی و فرمایشی (در ۱۰ مرداد) علیه ۱۰۰ نفر از سران اصلاح‌طلب و شهروندان معترض به روند انتخابات بود که افکار عمومی را متوجه انفعال قوه‌ی قضاییه در مورد نقض شدید حقوق بشر کرد. در این رابطه، شماری از شخصیت‌ها دستگاه منفعل قوه‌ی قضاییه و شخص آیت‌الله هاشمی شاهرودی را مورد انتقاد قرار دادند.

نامه‌ی صریح محقق داماد به هاشمی شاهرودی

به گزارش پارلمان‌نیوز، آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد که استاد فقه، حقوق و فلسفه‌ی اسلامی است در نامه‌ای سرگشاده به تاریخ ۱۱ مرداد ماه، خطاب به آیت‌الله هاشمی شاهرودی نوشت: «ایکاش در حوزه‌ علمیه به کار تدریس و پژوهش ادامه داده بودید و هرگز به این ورطه خطیر پای نمی‌نهادید».

محقق داماد که خود زمانی رئیس بازرسی کل کشور بوده و سپس به کار پژوهشی و دانشگاهی روی آورده است، در این نامه به آیت‌الله شاهرودی، به اهمیت و اعتبار جهانی قوانین جزای عمومی و آیین دادرسی کیفری اشاره می‌کند و می‌نویسد: «درزمان شما، نه نظرا بلکه عملاً، این رکن اساسی امنیت اجتماعی نه تنها متزلزل بلکه در ملاء‌عام ویران شد، و این بهای کمی نبود که ملت ایران پرداخت کرد».

از نظر محقق داماد، در صورتی که «قواعد عمومی جزا و اصول محاکمات رعایت نشود و یا نقض قوانین با توجیهات ضداخلاق انسانی موجه گردد، زندگی به همین شرایط تلخ باز می‌گردد که مرگ بهتر از آن زندگی است».

آیت‌الله محقق داماد که با صراحت تمام با رئیس قوه‌ی قضاییه سخن می‌گفت، در نامه‌ی خود آورده است: «با کمال تأسف وقایعی در دوران ریاستتان به خصوص در روزهای اخیر رخداد که ملت ایران طعم تلخش را هیچگاه از یاد نخواهد برد. وقایعی که چه به دست کارگزاران قوه مجریه انجام یافته باشد و چه بدست ضابطین قضایی و چه بدست دارندگان پایه قضایی، همه و همه مسئولش قوه قضائیه‌ای است که شما مسئولیتش را به عهده داشتید».

برخورد منفعل رئیس قوه‌ی قضاییه نسبت به نقض حقوق مردم

محقق داماد در ادامه می‌افزاید: «شما می‌توانستید با حمایت از استقلال قضایی، بسیاری از مشکلاتی که ساعت‌ها وقت قوه مقننه را می‌گرفت و از کارهای مهم‌تر باز می‌داشت، به آسانی حل کنید، که نکردید (...) شما در حوادث اخیر می‌توانستید آمرین قانونی در هر پست و مقامی که هستند و مامورین متخلف از موازین اخلاقی را به دست قضات شریف آگاه به قوانین، محاکمه کنید که لااقل تا امروز که واپسین روزهای ریاستتان است، نکرده‌اید».

محقق داماد می‌‌گوید که طبق قوانین مدون مملکتی، تمامی زندان‌ها‌ی کشور زیر نظر قوه‌ی قضاییه اداره می‌شود و مسئولیت آن با قوه‌ی قضاییه است. وی در نامه‌ی خود می‌افزاید: «آیا بهتر نبود که قبل از صدور فرمان ... رهبری مبنی بر تعطیلی "زندان کهریزک"، شما خودتان دستور بازرسی صادر می‌فرمودید و چنانچه آنرا فاقد معیارهای لازم می‌دیدید مبادرت به تعطیل آن می‌كردید؟ شما آنقدر تاخیر فرمودید تا این مدخل در دائرة المعارف‌های جهانی بنام حکومت دینی ایران در کنار مدخل‌های زندان‌های گوانتانامو و ابوغریب در زمان معاصر با کمال تأسف وارد شد».

محقق داماد در نامه‌ی خود به نظر یکی از مراجع تقلید ساکن خارج از کشور اشاره می‌کند که امیدوار بوده است «لااقل این محاکمات را که ننگی است برای قضای اسلامی!! از تلویزیون پخش نشود».

تقاضای نافرجام کروبی از شاهرودی

مهدی کروبی حدود ۲۰ روز پیش از آن، در نامه‌ای سرگشاده به رئیس قوه‌ی قضاییه به تاریخ ۱۹ تیرماه ۸۸ در شرح گوشه‌ای از آن‌چه مردم باید تحمل کنند، نوشته بود: «معترضان به نتیجه انتخابات غیرقانونی را دسته جمعی بازداشت كردند،‌ شبانه به خانه‌های مردم حمله و به تخریب وسایل نقلیه اشخاص پرداختند و حتی عده‌ای را ربودند. به حریم كوی دانشگاه حمله كرده و سینه دختران و پسران ایران زمین را با گلوله شكافتند. و اما،‌شماری از این اقدامات توسط لباس شخصی‌ها و شمار دیگر توسط یونیفورم‌پوشان بسیج و سپاه پاسداران و نیروی انتظامی صورت گرفت. بدین ترتیب بود كه بی آنكه سخنی گفته شود نوعی كودتای نظامی را بر كشور تحمیل كردند».

مهدی کروبی در این نامه از هاشمی شاهرودی امیدوارانه می‌خواهد تا قوه‌ی قضاییه با برخوردی فعال، مانع از قانون‌شکنی بیشتر شود. ولی قوه‌ی قضاییه همچنان منفعل ماند تا ماجرای زندان کهریزک پیش آمد و محاکمه‌‌های، از نظر برخی مراجع تقلید، "ننگ‌‌آور" آغاز شد.

قوه‌ی قضاییه، «ویرانه‌ای که ویرانه‌تر شد»

قرائت کیفرخواست علیه فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و اعتراف‌گیری از شخصیت‌های سرشناس، اعتراض و انتقاد‌های شدید بسیاری را در افکار عمومی ایران و جهان برانگیخت. دستگاه قضایی جمهوری اسلامی، این اعترافات را یک پیروزی خواند، ولی برای بسیاری انزجاربرانگیز بود، به‌طوری که دست‌کم یک مرجع تقلید آن را "ننگ" جمهوری اسلامی خوانده است.

از زمان رویدادهای پس از انتخابات بدین سو، درخواست‌ها و نامه‌های بسیاری از سوی احزاب و خانواده‌های زندانیان و قربانیان به سوی قوه‌ی قضاییه و شخص آیت‌الله هاشمی شاهرودی روان شدند که با انفعال قوه‌ی قضاییه نافرجام ماندند.

شیرین عبادی، تلاشگر حقوق بشر، در همان نخستین روز دادگاه‌ها (۱۰ مرداد) در پی انتشار کیفرخواست و متن اعتراف‌ها به دویچه وله گفت که کار دستگاه قضایی کشور به جایی رسیده است که کیفرخواست را از روی روزنامه‌ها و وبلاگ‌ها و اظهارات یک وبلاگ‌نویس تنظیم می‌کند.

عبادی افزود: «آقای شاهرودی زمانی که به دادگستری آمدند، گفتند من ویرانه‌ای تحویل گرفتم و امیدوار بودند که این ویرانه را آباد بکنند. حالا روزهایی است که ایشان بایستی خداحافظی کنند و از ایشان سوال می‌کنیم، آقای شاهرودی این ویرانه‌ای را که تحویل گرفتید، ویرانه‌ترش کردید!»

فعال‌شدن قوه‌ی قضاییه در پی درخواست رهبری

طی هفته‌های گذشته انتقادهای صریح مراجع تقلیدی مانند آیت‌الله منتظری، آیت‌الله صانعی و آیت‌الله اردبیلی نسبت به نقض حقوق مردم در ملاءعام و شکنجه‌ی شهروندان در زندان‌ها انتشار یافتند. ولی یک روز پس از نامه‌ی آیت‌الله محقق داماد و انتقاد شخصیت‌های دیگر، بالاخره در روز دوشنبه (۱۲ مرداد)، روز تنفیذ حکم ریاست جمهوری بود که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی گفت که «آسیب‏دیدگان باید مورد حمایت قرار بگیرند و آسیب‏زنندگان باید شناسائى بشوند و مورد مؤاخذه قرار بگیرند».

در پی این سخنان رهبر جمهوری اسلامی بود که هاشمی شاهرودی روز سه‌شنبه (۱۳ مرداد) در جلسه‌ی مسئولان قضایی گفت که «بیانات و توصیه‌های مقام‌‌رهبری در مراسم تنفیذ بسیار مفید است». وی تحت این شرایط بود که به ماده‌های قانونی استناد کرد و آنها را در پیگرد افراد مؤثر و معتبر تشخیص داد. رئیس قوه‌ی قضاییه دستور داد: «مطابق ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی هر یک از مقامات و مأموران وابسته به نهادها و دستگاه‌های حکومتی که برخلاف قانون، آزادی شخصی افراد ملت را سلب کند یا آنان را از حقوق مقرر در قانون اساسی محروم نماید، علاوه‌ بر انفصال از خدمت و محرومیت از یک تا پنج سال از مشاغل دولتی، به حبس از دو ماه تا سه سال محکوم خواهد شد».

هاشمی شاهرودی یک هیأت سه نفره، متشکل از رئیسی، دری نجف‌آبادی و پورمحمدی را نیز مأمور رسیدگی به مسائل بعد از انتخابات کرد.

شورای امنیت ملی و دانشگاه هم رسیدگی به جرایم را می‌خواهند

به گزارش خبرگزاری ایلنا، دبیرخانه‌ی شورای عالی امنیت ملی نیز طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که به دنبال تعطیلی بازداشتگاه کهریزک، با پیشنهاد هیات ویژه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، افراد و مسئولان خاطی از سمت‌های خود بركنار شده و تحت تعقیب قضایی قرار می‌گیرند.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، حجت‌الاسلام محمدیان، رییس نهاد نمایندگی آیت‌الله خامنه‌ای در دانشگاه‌ها، در نامه‌ای خطاب به هاشمی شاهرودی، رییس قوه قضاییه، رسیدگی به رویداد حمله به خوابگاه دانشجویان را درخواست کرد. این نماینده‌ی رهبری در نامه‌ی خود می‌نویسد که «تخریب درب اتاق‌ها، فحاشی به دانشجویان و ضرب‌وشتم ایشان موجب صدمات فراوان جسمی و روحی آنان گردیده است كه جبران این لطمات مدت‌های مدیدی به طول خواهد انجامید و با كمال تاسف شدید باید گفت؛ این حادثه خاطره تلخی را در اذهان دانشجویان حک كرده است كه فقط با برخورد قاطع و بدون ملاحظه با خاطیان این حوادث ممكن است از خاطره‌ها زدوده و تا حدی التیام یابد».

تاکنون هیچ‌یک از نهادهای بالا به نقش لباس‌شخصی‌ها و شناسایی ایشان و این‌که از کجا رهبری می‌‌شوند، اشاره‌ای نکرده‌اند.

«سردار رادان بی‌گناه است»

با تعطیلی زندان کهریزک و آزادی شهروندانی که فقط به نتیجه‌ی انتخابات، اعتراضی مسالمت‌آمیز داشتند، گزارش‌های متعددی درباره‌ی شرایط این زندان در رسانه‌ها انتشار یافت. شماری از گزارش‌های زندانیان حاکی از این بود که زندانیان در فضایی بسته و متراکم، مدام مورد ضرب و شتم وحشیانه قرار می‌گرفتند که منجر به کشته‌شدن چندین نفر شده است. در این گزارش‌‌ها آمده که شخص معاون فرمانده‌ی نیروی انتظامی و فرمانده‌ی پلیس تهران، سردار احمد رضا رادان، در شکنجه‌‌ی زندانیان دست داشته است.

در پی اطلاعیه‌‌هایی که از سوی قوه‌ی قضاییه و شورای عالی امنیت ملی انتشار یافت، سردار احمدی‌مقدم، فرمانده‌ی نیروی انتظامی گفت که «بازداشتگاه کهریزک متعلق به ناجاست که در طرح امنیت اجتماعی برای نگهداری مجرمان خطرناک استفاده می‌شد، تبعا شرایط آنجا برای بازداشت موقت و فوری مناسب بوده است».

به گزارش آفتاب‌نیوز، احمدی ‌مقدم همچنین با رد شایعات منتشر شده درباره دخالت برخی از مسئولان نیروی انتظامی در شکنجه افراد در کهریزک گفت: «شایعات منتشر شده در مورد سردار رادان و مسئولان دیگر کذب است و این موضوع در شأن مسئولان نیروهای انتظامی و چند رده از آن‌ها پایین‌تر هم نیست».

سردار رادان به دانشنامه‌ی "ویکیپدیا" راه یافت

احمدی‌مقدم افزود: «عواملی که در حادثه بازداشتگاه کهریزک کوتاهی کرده‌اند، چند نفر بیشتر نیستند که به اندازه سهم آن‌ها، تنبیه خواهند شد».

باید اشاره کرد که نقش سردار احمد رضا رادان در شکنجه‌ی زندانیان به قدری آشکار است که اعمال ضدانسانی او، شرایط زندان کهریزک و قربانیانی که در این زندان جان باختند، در دانشنامه‌ی آزاد اینترنتی "ویکیپدیا" ذیل "زندان کهریزک" با شرح کامل به ثبت رسیده است. زندگینامه‌ی کوتاهی از این سردار جمهوری اسلامی ایران را نیز می‌توان در همین دانشنامه، ذیل نام خودش یافت.

نویسنده: داود خدابخش

تحریریه: پارسا بیات