در ۳۸ سال گذشته مصرف سرانه‌ی انرژی در ایران در هر سال به طور متوسط ۵ درصد رشد داشته است. همزمان شاخص شدت انرژی از سال ۱۹۶۷ تا کنون به طور متوسط سالانه ۳ و چهار دهم درصد افزایش یافته است.

شدت انرژی، نسبت مصرف انرژی به درآمد ملی هر کشور است. در نتیجه هر چه مصرف انرژی نسبت به درآمد بالاتر باشد، شدت بیشتر و کارایی انرژی کمتر است. پروفسور محسن مسرت، استاد اقتصاد و علوم سیاسی در دانشگاه اوسنابروک آلمان توضیح می‌دهد که اگر فن‌آوری، به ویژه فن‌آوری مصرف بهینه شود، کارآیی انرژی بالا می‌رود.

پروفسور مسرت در این مورد مثال روشنی می‌زند: «مثلا اگر مصرف گرما، نسبت به مساحت یک آپارتمان پایین بیاید، شدت انرژی پایین‌آمده و کارایی بالا رفته است.»

تغییر ساختار اقتصادی و کاهش محصولات انرژی‌بر

شدت انرژی در ایران هرچند تقریبأ به اندازه‌ی شدت انرژی در دیگر کشورهای خاورمیانه، اما دوبرابر متوسط جهانی است.

کارشناسان ایرانی و آلمانی مؤسسه‌ی ووپرتال (Wuppertal Institute) آلمان پیش‌تر به ابتکار پروفسور محسن مسرت، در یک پروژ‌ه‌ی تحقیقاتی وضعیت انرژی در ایران را بررسی کردند.

این تحقیق نشان می‌دهد اگر تغییری جدی در الگوی مصرف ایران حاصل نشود، تقاضای کل انرژی اولیه تا سال ۲۰۳۰ میلادی به بیش از دو برابر میزان کنونی خواهد رسید.

یک گام موثر در افزایش کارآیی انرژی، بهبود فناوری، تغییر ساختار اقتصادی و کاهش محصولات انرژی‌بر است. استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف، وسایل برقی پربازده، دولایه‌ای کردن پنجره‌ها و عایق‌بندی کردن خانه‌ها در این سناریو نقش مهمی را ایفا می‌کند.

دکتر مسرت می‌گوید: «با تعویض و نوسازی وسایل خانه، مثلا استفاده از یخچال‌ها یا کولرهایی که مصرف انرژی‌شان به مراتب پایین‌تر است، یا لامپ‌هایی که مصرفشان ۲۰ درصد از لامپ‌های معمولی کمتر است، می‌شود مصرف برق را پایین آورد. همچنین در صنایع با استفاده از فناوری‌های جدید می‌توان مصرف برق را ۵۰ یا ۶۰ درصد در درازمدت کمتر کرد.»

سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر

گام موثر دیگر تمرکز بر استفاده ‌از توان بالقوه انرژی‌های تجدیدپذیر ایران مانند باد، آب، زیست‌توده (بیوماس)، زمین‌گرمایی و انرژی خورشیدی است.  ایران می‌تواند سهم انرژ‌ی‌های تجدیدپذیر را تا سال ۲۰۳۰ تا ۱۶ درصد افزایش دهد.

به گفته‌ی پروفسور مسرت حداکثر کارایی در استفاده از منابع فسیلی از جمله گاز و نفت برای تولید برق ۴۰ درصد است. با این حساب ۶۰ درصد انرژی در تولید برق به صورت گرما و غیره به هدر می‌رود. این در حالی است که استفاده از منابع تجدیدپذیر این پرت را ندارد.

انرژی برق تولید شده در نیروگاه‌های بادی بدون هدر رفتن منابع انرژی آماده بهر‌ه‌برداری است. درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند تا سقف ۱۹ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.

ظرفیت کاهش آلاینده‌ها تا ۸۰ درصد

همزمان با گام‌های یاد شده که کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی را به همراه خواهند داشت، گازهای آلاینده‌ی هوا نیز کاهش خواهد یافت و میزان آلودگی نسبت به ادامه‌ی وضع موجود کمتر خواهد شد.

پروفسور مسرت می‌گوید: «تولید آلایندگی سرانه در ایران تقریبا مساوی تولید آلایندگی سرانه در آلمان است. در حالی‌که در آلمان سطح تولیدات و درآمد سرانه بیش از ۷ تا ۸ برابر ایران است.»

وی در ادامه توضیح می‌دهد: «این نشان می‌دهد که ایران می‌تواند تولید آلایندگی را نسبت به آلمان حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد پایین‌تر بیاورد و این نقشی است که ایران می‌تواند در حفظ آب و هوا و جلوگیری از تغییرات آب و هوایی در سطح جهانی ایفا کند.»